Để định giá Filecoin, người ta cần tính đến các chỉ số sử dụng ngoài doanh thu giao thức. Mặc dù các client của Filecoin hiện được hưởng lợi từ chi phí lưu trữ gần như bằng 0, các SP có thể sớm bắt đầu thu phí trở lại để vẫn có lãi.
.png)
Điểm qua những ý chính:
- Framework doanh thu của Filecoin tương tự như Ethereum, vì hệ thống gas của nó dựa trên EIP-1559.
- Nâng cấp HyperDrive vào tháng 7/2021 đã mở rộng thông lượng mạng lên 10 – 25 lần; Tuy nhiên, nó làm ảnh hưởng đến doanh thu của giao thức.
- Doanh thu từ giao thức không đổi so với tháng 6/2021, trong khi các giao dịch lưu trữ đang hoạt động tăng 507% so với cùng kỳ năm ngoái.
- Chương trình Filecoin Plus chiếm 89% tổng số giao dịch đang hoạt động vào tháng 6/2022; Filecoin Plus khuyến khích khách hàng lưu trữ dữ liệu với chi phí gần như bằng 0.
- Thử nghiệm thực sự cho Filecoin sẽ tạo ra tiện ích token và nhu cầu ngoài lưu trữ: Từ các ứng dụng smart contract đến truy xuất chất lượng CDN và tính toán phi tập trung.
Các chỉ số như TVL và vốn hóa thị trường thường được sử dụng để định giá các giao thức. Tuy nhiên, đối với các giao thức cơ sở hạ tầng Web3 như Filecoin, các số liệu này có thể khiến viếc định giá bị thiếu hụt. TVL không đánh giá được mức sử dụng mạng. Vốn hóa thị trường cũng không hữu ích, vì giá token không nhất thiết phản ánh dòng tiền (cash flow) trong tương lai. Thay vào đó, các giao thức cơ sở hạ tầng Web3 có thể được đánh giá bằng cách sử dụng thực tế của mạng. Một chỉ số phổ biến là doanh thu từ phía cầu, theo dõi các khoản phí phải trả để sử dụng mạng và các dịch vụ được người dùng cuối sử dụng thay vì phân phối phần thưởng token.
The Web3 Index là một nguồn tài nguyên được sử dụng nhiều để theo dõi doanh thu từ phía cầu cho các giao thức cơ sở hạ tầng Web3. Các giao thức lưu trữ phi tập trung chính là Sia, Storj và Arweave đều được list trên The Web3 Index. Tuy nhiên, Filecoin đang mất tích một cách đáng chú ý mặc dù có thị phần lớn nhất về dung lượng đã sử dụng và dung lượng mạng. Theo Protocol Labs (PL), các số liệu truyền thống như doanh thu từ phía cầu đưa ra bức tranh không đầy đủ về việc sử dụng thực tế các mạng phi tập trung.
Do hệ thống kinh tế độc nhất của Filecoin, bên cạnh doanh thu từ phía cầu, cần có các chỉ số thay thế để đánh giá việc sử dụng.
Đánh giá cấu trúc phí và framework doanh thu của Filecoin
Blockchain Filecoin được sử dụng bởi cả bên cầu (tức storage client) và bên cung (tức nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ) của mạng. Filecoin được sử dụng cho các giao dịch token và message được gửi trên blockchain. Bất kỳ giao dịch hoặc message nào cũng đều yêu cầu phí mạng dựa trên giao dịch. Tất cả những người tham gia mạng, cả bên cầu và bên cung, sẽ phải trả phí này để tương tác với mạng.
Cấu trúc phí và framework doanh thu của Filecoin tương tự như Ethereum vì hệ thống gas trong giao thức cốt lõi của nó dựa trên EIP-1559. Hệ thống gas này bao gồm base fee đại diện cho khoản phí tối thiểu phải trả cho một giao dịch. Base fee được trả cho mỗi khối và nó có thể được điều chỉnh lên hoặc xuống tùy thuộc vào mức độ tắc nghẽn mạng ethereum. Base fee là phần phí giao dịch bị burn.
Ngoài base fee, phí mạng bao gồm phí để thêm dung lượng lưu trữ (preCommit và proveCommit) và để tối ưu hóa việc sử dụng gas (overestimation fees – phí định giá quá cao). Ngoài ra, penalty fee (phí phạt) là mô tả chung cho các lỗi của nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ (SP). Các phí mạng này được burn chung cùng với base fee, tạo ra áp lực giảm phát đối với token FIL. Phần duy nhất của phí FIL không bị burn bởi giao thức là “tip” được block miner thu thập để tăng tốc giao dịch.
Như vậy, doanh thu giao thức của Filecoin là tổng của tất cả các khoản phí mạng không bao gồm tip. Và dữ liệu doanh thu giao thức trên Token Terminal không đầy đủ vì nó chỉ xem xét base fee chứ không có phí mạng nào khác bị burn. Để so sánh chính xác doanh thu của Filecoin với các giao thức cơ sở hạ tầng Web3 khác, các thành phần doanh thu bổ sung này phải được tính đến.
Chỉ số về doanh thu và sử dụng giao thức
Tương tự như Ethereum, Filecoin xây dựng hệ thống kinh tế của mình xung quanh không gian khối thay vì lưu trữ tệp. Để đánh giá nhu cầu về Filecoin, doanh thu từ giao thức cần được xem xét cùng với các chỉ số sử dụng chính, chẳng hạn như giao dịch active tính bằng byte. Số liệu cụ thể này thể hiện lượng dữ liệu mà Filecoin lưu trữ thông qua các giao dịch giữa các storage client và SP. Các giao dịch active của Filecoin đã tăng 507% YoY từ 17 PiB lên 104 PiB, cho thấy nhu cầu tốt.
Tuy nhiên, có sự ngắt kết nối giữa các giao dịch active của mạng và doanh thu của mạng. Mặc dù mạng đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể về quy mô của các giao dịch active, nhưng nhu cầu về không gian khối vẫn thấp: Doanh thu từ giao thức đã giảm vào giữa năm 2021 và tương đối ổn định kể từ đó. Sự khác biệt này có thể là do việc nâng cấp mạng HyperDrive vào tháng 7/2021.
Việc nâng cấp mạng HyperDrive đã ra mắt một cơ chế để mở rộng thông lượng lên 10 – 25 lần so với dung lượng ban đầu của nó. Lợi ích chính là các bằng chứng lưu trữ (storage proofs) của SP đã được tổng hợp. Điều này giải phóng đáng kể không gian khối. Mặc dù nhu cầu ngày càng tăng, nhưng tốc độ tăng trưởng dung lượng mạng vượt xa tốc độ tăng trưởng của cầu, dẫn đến phí mạng sẽ giảm xuống. Mặc dù nâng cấp HyperDrive mang lại lợi ích cho hầu hết những người tham gia mạng, nhưng nó lại ảnh hưởng đến doanh thu của giao thức.
Người dùng phải trả bao nhiêu để lưu trữ dữ liệu?
Lưu trữ dữ liệu trên Filecoin có chi phí gần như bằng 0, nhưng làm thế nào điều này diễn ra? Ra mắt vào tháng 10 năm 2020, Filecoin Plus (Fil+) nhằm tăng dung lượng lưu trữ có ích. Fil+ khuyến khích SP tham gia vào các giao dịch đã xác minh bằng cách tăng phần thưởng khối của SP theo thời gian. Nói một cách đơn giản: SP kiếm được nhiều hơn, khoảng 10 lần phần thưởng từ các giao dịch Fil+ so với các giao dịch thông thường. Điều này khuyến khích các SP cắt giảm các SP khác và lưu trữ dữ liệu với chi phí thấp hoặc miễn phí. Các khoản phí giảm này giải thích cách mạng tiếp tục phát triển dù doanh thu từ giao thức giảm. Trước Fil+, thiết lập này không bền vững về mặt kinh tế đối với SP.
Kể từ ngày 22/6/2022, 89% của tất cả các giao dịch active là giao dịch Fil+; 11% còn lại là các deal thường xuyên đang diễn ra. Trong ba tháng qua, SP chỉ chấp nhận 96 TiB (1 PiB = 1024 TiB) trong các giao dịch thông thường và 63.763 TiB trong các giao dịch Fil +. Với gần 99% giao dịch trong ba tháng qua là giao dịch Fil+, để duy trì lợi nhuận, các SP có thể phải bắt đầu thu phí lại.
Trợ cấp phần thưởng theo khối có thể tiếp tục là một phần quan trọng của mô hình đa luồng doanh thu cho SP. Ngoài ra, các khoản phí có thể được tính cho các dịch vụ khác như thanh toán giao dịch hoặc truy hồi.
FIL Value Capture
Nhu cầu về FIL được thúc đẩy bởi cả phía cung và cầu của mạng.
Về phía cầu, FIL được yêu cầu để bắt đầu giao dịch, gia hạn giao dịch và truy hồi dữ liệu. Vì người dùng cuối hiện đang trả phí giao dịch nhưng không có phí lưu trữ đối với SP, nên nhu cầu về FIL bị suy yếu. Bên cạnh sự ra đời của HyperDrive, Fil+ đã kích hoạt hai dịch vụ chính: NFT.Storage và Web3.Storage, để cung cấp dung lượng lưu trữ miễn phí. Các dịch vụ này đóng vai trò là aggregator trong đó dữ liệu từ nhiều người dùng được bundle (gói) và lưu trữ bằng một SP. Kết quả là ít giao dịch hơn dẫn đến nhu cầu FIL phía client cuối ít hơn. Mặc dù tổng hợp làm giảm tắc nghẽn mạng, nó tác động tiêu cực đến doanh thu của giao thức.
Về phía cung của mạng, các SP được yêu cầu sử dụng FIL cho giao dịch tài sản thế chấp, giao dịch lưu trữ và các ongoing proofs. Để tham gia vào chương trình Fil+, các SP cũng phải đăng 10 lần tài sản thế chấp cần thiết. Điều này giúp bù đắp việc giảm nhu cầu của end-client đối với FIL. Tính đến ngày 22/6/2022, khoảng 760 triệu USD đã bị SP lock làm tài sản thế chấp cho thỏa thuận lưu trữ.
Trong khi FIL tích lũy giá trị từ việc burn phí giao dịch mạng, thì tiện ích FIL cũng cần phải tiếp tục tăng trưởng ngoài dung lượng lưu trữ có thể xác minh được. Để điều này thành hiện thực, nhiều dịch vụ giá trị gia tăng (VAS) hơn phải được phát triển để tăng tiện ích và nhu cầu token, và do đó tăng doanh thu giao thức.
Filecoin hiện đang phát triển Máy ảo Filecoin (FVM). Sự ra đời của nó được kỳ vọng sẽ mang lại các ứng dụng smart contract có thể lập trình cho Filecoin. Ví dụ: FVM có thể cho phép lưu trữ vĩnh viễn (tương tự như Arweave), các khoản cho vay chưa được thanh toán cho SP và bảo hiểm để bảo vệ khỏi bị slashing.
Ngoài ra, các dịch vụ mới như truy hồi chất lượng CDN và tính toán phi tập trung đều có trong roadmap. Để token FIL có khả năng tồn tại lâu dài, hệ sinh thái của Filecoin cần phải phát triển mạnh mẽ với các ứng dụng phổ biến làm tăng giá trị.
Liệu Fil+ sẽ tiếp tục trợ giúp bộ nhớ?
Sự gia tăng hiện tại về khả năng lưu trữ của Filecoin và các giao dịch đang hoạt động góp phần giúp Filecoin duy trì vị thế dẫn đầu thị trường về lưu trữ phi tập trung. Chương trình Fil + đã dẫn đến việc thu hút người dùng mới và tích hợp các tập dữ liệu có giá trị vào mạng. Đây có thể là cơ sở vững chắc để phát triển các use case có thể kiếm tiền xung quanh dữ liệu trong tương lai.
Trong khi đó, vẫn còn phải xem phí lưu trữ sẽ phát triển như thế nào. Nếu giá FIL tiếp tục giảm, các SP có thể không còn chỉ sinh lời từ phần thưởng khối và sẽ phải bắt đầu thu phí lại .
Lời kết
Để định giá Filecoin, người ta cần tính đến các chỉ số sử dụng ngoài doanh thu giao thức. Mặc dù các client của Filecoin hiện được hưởng lợi từ chi phí lưu trữ gần như bằng 0, các SP có thể sớm bắt đầu thu phí trở lại để vẫn có lãi. Trong tương lai, FIL cần nắm bắt giá trị từ nhu cầu của người dùng cuối. Điều này nên được phản ánh trong giá để tiếp tục duy trì SP. Tính bền vững lâu dài của FIL phụ thuộc vào các dịch vụ của Filecoin để tiếp tục mở rộng ra ngoài bộ nhớ bằng cách xây dựng một hệ sinh thái phong phú chứa đầy các ứng dụng hữu ích giúp tăng doanh thu của giao thức cũng như tiện ích và nhu cầu của token.
