Điểm đáng chú ý
❖ Mặc dù các Layer-1 hợp đồng thông minh liên tục chiếm được sự chú ý, Bitcoin vẫn giữ vững vị thế thống trị của mình trên biểu đồ thị trường tiền điện tử.
❖ Tuy nhiên, tính bền vững của Bitcoin đáng được thảo luận. Việc giảm phần thưởng trên mỗi block (giảm một nửa sau mỗi bốn năm) và mức phí giao dịch tương đối thấp sẽ ảnh hưởng như thế nào đến mô hình bảo mật của Bitcoin? Bitcoin đã giữ vững vị trí dẫn đầu cho đến nay, liệu điều này có tiếp tục trong tương lai mà không cần một sự bổ sung smartcontract đặc trưng của Bitcoin?
❖ Ordinals và Inscriptions, xuất hiện vào đầu năm 2023, có thể sẽ đưa ra một số câu trả lời. Với sự đổi mới gần đây, không chỉ chúng ta chứng kiến sự khởi đầu của “Bitcoin NFT”, mà còn thấy sự trỗi dậy của niềm hứng khởi và sự chú ý trên toàn bộ hệ sinh thái Bitcoin.
❖ Inscriptions là tác động đáng chú ý đối với các số liệu trên chuỗi của Bitcoin, và phí giao dịch đang tăng lên. Có lẽ quan trọng nhất, tốc độ đổi mới ở mạng Bitcoin đang gia tăng và các nhà phát triển liên tục cập nhật.
❖ Với các hoạt động tăng lên và mở rộng nhiều ứng dụng mới cho Bitcoin, câu hỏi về khả năng mở rộng tự nhiên theo sau. Bitcoin sẽ xử lý giao dịch dày đặc hơn như thế nào? Liệu có các Layer-2 của Bitcoin.
❖ Trong khi Lightning Network tiếp tục phát triển và chuyên môn hóa trong việc sử dụng thanh toán, Stacks và Rootstock cung cấp cho các nhà phát triển Bitcoin quyền truy cập vào các lớp thực thi hợp đồng thông minh tổng quát. Rootstock giúp cho sự tương thích với EVM, trong khi giải pháp sBTC sắp tới của Stacks có thể cuối cùng cung cấp một cách chuyển BTC từ Layer-1 sang Layer-2 với sự tối giản đáng tin cậy. Cách tiếp cận của Rollkit đối với một Bitcoin rollup chủ quyền cũng thú vị và đáng để theo dõi kỹ lưỡng.
❖ Một smartchain Bitcoin hoàn chỉnh, các Bitcoin rollup, và halving Bitcoin sắp tới là một số chủ đề chính mà chúng tôi kết luận trong báo cáo này.
Giới thiệu
Trong khi các nền tảng smartchain Ethereum, BNB Chain và Solana tiếp tục chiếm ưu thế, hãy cùng nhau xem xét vốn hóa thị trường tiền điện tử (“vốn hóa thị trường”):
Bitcoin vẫn chiếm ưu thế.
Hình 1: Bitcoin chiếm hơn 50% tổng vốn hóa thị trường tiền điện tử (~ 600 tỷ USD trong tổng số ~ 1,1 nghìn tỷ USD)
Mặc dù sự thống trị của Bitcoin đã giảm xuống từ 60-70% vào năm 2020 và 2021, đối tượng tiên phong của tiền điện tử vẫn chiếm quá nửa thị trường. Nếu xét khía cạnh không có smartcontract trên chuỗi khối Layer-1 (“L1”) của Bitcoin, điều này là một lời chứng thực cho niềm tin mà những người giữ Bitcoin dài hạn (HODL-ers) dành cho tài sản này. Điều này cũng chỉ ra rằng Bitcoin có khả năng được giữ cho mục đích ban đầu của nó, dưới dạng tiền cứng, hơn là cho các trường hợp sử dụng phi tiền tệ, khi xem xét sự thiếu hệ sinh thái DeFi, NFT và đa layer cho mạng lưới Bitcoin.
Thời gian gia đã có đổi mới nhất định, đáng chú ý là Lightning Network và Stacks, nhưng chưa có cái nào có thể khá tiếp cận sự thân thiện của các gã khổng lồ smartchain như đề cập ở trên. Tuy nhiên, điều này có thể do thiết kế và bản chất chậm rãi, thận trọng (và điểm rơi) của mạng lưới Bitcoin, nó vẫn là điều đáng chú ý. Câu hỏi về bảo mật của Bitcoin cũng rất đáng quan tâm.
Bitcoin thu hút các thợ đào thông qua hai lợi ích kinh tế: phần thưởng coinbasetrên mỗi block và phí giao dịch (“tx”). Phần thưởng coinbase, còn đôi khi được gọi là phần thưởng khối, bị giảm một nửa khoảng mỗi bốn năm và cuối cùng sẽ giảm xuống sát không. Do đó, cuối cùng, phí giao dịch của Bitcoin sẽ là khoản đền bù duy nhất cho các thợ đào, tức là ngân sách bảo mật của chuỗi khối L1. Nếu nghĩ tới việc tính ứng dụng hạn chế của Bitcoin, phần phí bảo mật thu được chủ yếu là từ việc chuyển coin qua lại, khoản phí này đã chiếm một tỷ lệ rất nhỏ của doanh thu của các thợ đào và đáng lo ngại trong dài hạn.
Hình 2: Ngân sách bảo mật hàng năm của Bitcoin (phần thưởng khối + phí giao dịch) chủ yếu bao gồm phần thưởng khối, phần thưởng này sẽ giảm một nửa mỗi bốn năm và cuối cùng sẽ giảm xuống không.
Mọi thứ đã thay đổi. Vào tháng Giêng năm nay, giao thức Ordinals đã được kích hoạt. Ordinals cho phép dữ liệu tùy chỉnh (hình ảnh, video, văn bản, v.v.) được ghi vào chuỗi khối Bitcoin, tạo ra các hiện vật số hoặc các hiệu ứng, NFT. Tổng số Inscriptions hiện đã vượt quá 600 nghìn và đang tăng nhanh. Với sự thay đổi này, sự hào hứng mới trong Bitcoin đã được hồi sinh, với sự gia tăng vào các dự án xây dựng xung quanh mạng lưới Bitcoin và sự xuất hiện của những người chơi lớn như Yuga Labs và Magic Eden. Không chỉ Bitcoin chịu tác động thể hiện trên mempool, phí giao dịch và kích thước khối, mà còn có sự thay đổi văn hóa về cách nhìn nhận Bitcoin. Các dự án hiện tại đang nhận được nhiều sự chú ý hơn, trong khi các nhà xây dựng mới đang tụ tập về hệ sinh thái. Dường như đột nhiên có nhu cầu tự nhiên cho không gian khối Bitcoin.
Trong báo cáo này, chúng tôi cung cấp một bản cập nhật ngắn gọn về hiệu suất gần đây của Bitcoin, đi sâu vào Ordinals & Inscriptions, thảo luận về hệ sinh thái Layer-2 (“L2”) mới nổi của Bitcoin và đưa ra cái nhìn về những gì chúng tôi dự đoán tiếp theo cho Bitcoin.
Điều gì đang xảy ra với Bitcoin?
Để cung cấp cho bạn thông tin cập nhật nhất về thế giới Bitcoin, chúng tôi sẽ xem xét ba lĩnh vực chính: số liệu chuỗi khối, khai thác và nâng cấp kỹ thuật gần đây. Mặc dù không đầy đủ, nhưng chúng tôi tin rằng nắm vững những lĩnh vực then chốt này sẽ cung cấp cho bạn kiến thức cần thiết để hiểu rõ hơn phần còn lại của báo cáo này.
Số liệu chuỗi khối
Để bắt đầu, hãy xem xét kỹ hơn dữ liệu giao dịch hàng ngày của Bitcoin. Sau khi điều chỉnh từ đỉnh của bull market năm 2021, đã có những ngày giao dịch hơn 300K, số giao dịch giữ ổn định ở mức khoảng 250K mỗi ngày trong phần lớn năm 2022. Xu hướng này đã bị phá vỡ gần đây, với giao dịch hàng ngày bắt đầu tăng trong năm 2023. Giao dịch hàng ngày hiện đã trở lại mức trên 300K – ít nhất một phần do hoạt động tăng của Ordinals và Inscriptions đã mang lại cho chuỗi khối (được khám phá nhiều hơn trong phần Ordinals, Inscriptions và NFT trên Bitcoin)
Hình 3: Giao dịch hàng ngày của Bitcoin đã tăng trong năm 2023 sau một năm 2022 ổn định
Về địa chỉ hoạt động hàng ngày thì sao? Cùng xu hướng với dữ liệu giao dịch hàng ngày của Bitcoin, địa chỉ hoạt động hàng ngày trên Bitcoin giảm đáng kể so với mức cao của năm 2021, khi đạt đỉnh ở mức khoảng 1,2 triệu. Sau khi giữ ổn định ở mức khoảng 900K trong năm 2022, địa chỉ hoạt động hàng ngày của Bitcoin đã tăng nhẹ trong năm nay và hiện đang ở mức khoảng 1 triệu mỗi ngày.
Hình 4: Số lượng địa chỉ hoạt động của Bitcoin
Một số liệu khác mà chúng ta có thể xem xét và đánh giá là hoạt động phát triển trong hệ sinh thái Bitcoin. Nếu chúng ta xem xét dữ liệu nhà phát triển (“dev”) toàn thời gian cho các hệ sinh thái hàng đầu, lịch sử gần đây của Bitcoin có vẻ khiêm tốn hơn. Trong số 10 hệ sinh thái có giá trị nhất, Bitcoin đứng ở mức thấp hơn về số lượng dev toàn thời gian.
❖ Giữa năm 2021 và 2022, số lượng dev toàn thời gian của Bitcoin giảm 4%. Con số này ngang bằng với Tezos – người xếp cuối cùng và so với mức tăng trung bình là 17% của nhóm.
❖ Giữa năm 2020 và 2022, số lượng dev toàn thời gian của Bitcoin tăng 15%. Đây là mức thấp nhất trong nhóm và so với mức tăng trung bình là 252% của nhóm.
Hình 5: Bitcoin là người thể hiện kém hơn rõ rệt về số lượng nhà phát triển toàn thời gian trong số 10 hệ sinh thái có giá trị nhất.
Điều này có nghĩa là gì?
Hai biểu đồ đầu tiên cho thấy Bitcoin duy trì hoạt động mạng ổn định trong suốt năm 2022. Mặc dù hoạt động mạng ổn định trong một năm đầy thử thách là đáng khen ngợi, nhưng điều đáng chú ý là giao dịch hàng ngày của Bitcoin không thể hiện sức mạnh như mức đã ghi nhận được vào năm 2017. Địa chỉ hoạt động hàng ngày cho thấy sự tăng trưởng bền vững mạnh mẽ hơn. Về hoạt động phát triển, Bitcoin có thành tích yếu đáng chú ý và có lẽ không ngạc nhiên khi xét về sự thiếu cơ hội trong hệ sinh thái.
Tuy nhiên, một điều chúng ta nên lưu ý đặc biệt là cả giao dịch hàng ngày và địa chỉ hoạt động hàng ngày đều tăng kể từ tháng 1 năm 2023. Và mặc dù không được phản ánh trong dữ liệu nhà phát triển cuối năm 2022 trong Hình 5, chúng ta đang chứng kiến sự quan tâm trở lại đáng kể trong việc xây dựng trên nền tảng Bitcoin.
Một số sản phẩm mới và cập nhật đã được phát hành trong vài tháng qua (được bàn luận chi tiết hơn trong phần Ordinals, Inscriptions và NFT trên Bitcoin).
Khai thác Bitcoin
Chúng tôi sẽ giả định rằng bạn hiểu cơ bản về mining Bitcoin, nhưng nếu chưa, xin vui lòng xem nhanh tại đây.
Khai thác Bitcoin đã trải qua một năm khá sôi động. Trong suốt năm 2022, các nhà khai thác phải đối mặt với ba khó khăn cùng một lúc. Giá năng lượng tăng (ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày của các thiết bị khai thác), lãi suất tăng (làm tăng khoản thanh toán nợ / làm cho việc vay tiền trở nên đắt đỏ hơn để tồn tại) và giá Bitcoin giảm (nghĩa là lợi nhuận thấp hơn từ sản lượng của các nhà khai thác) đều gây ra khó khăn lớn trong lĩnh vực khai thác Bitcoin. Mặc dù một số nhà khai thác đã phá sản, một số khác được mua lại với định giá rẻ, trong khi một số khác may mắn tồn tại.
Hình 6: Giá năng lượng tăng và giá Bitcoin giảm…
Hình 7: …khiến năm đó trở nên khó khăn cho các nhà khai thác Bitcoin lớn
Trong khi trước đây, hầu hết các nhà khai thác bán một phần Bitcoin đã khai thác để trả chi phí, rất nhiều Bitcoin đã được HODL để hưởng lợi từ việc tăng giá dài hạn. Tuy nhiên, do tình hình khó khăn trong năm qua, nhiều nhà khai thác đã buộc phải bán lớn các khoản Bitcoin của họ, gây thêm áp lực bán và cũng đồng nghĩa với việc các nhà khai thác phải bán với giá cực thấp.
Dù vậy, mọi thứ đã có sự cải thiện vào năm 2023. Mặc dù giá năng lượng chưa thực sự giảm, giá Bitcoin đã tăng, cải thiện phần thưởng cho những nhà khai thác vẫn hoạt động. Hơn nữa, như đã đề cập trong phần Giới thiệu, vấn đề cốt lõi đối với ngân sách bảo mật của Bitcoin là chi phí giao dịch mà chuỗi tạo ra. Điều này có nghĩa là các nhà khai thác gần như hoàn toàn phụ thuộc vào phần thưởng khối. Thực tế, như chúng ta có thể thấy dưới đây, trong năm qua, chi phí giao dịch chiếm trung bình chỉ từ 1-2% tổng phần thưởng cho nhà khai thác. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng kể từ đầu năm nay, điều này đã thay đổi. Chi phí giao dịch giờ đây đang xu hướng đạt từ 2-3% tổng phần thưởng, với dữ liệu Hashrate Index thậm chí cho thấy một số ngày chi phí vượt quá 5%. Mặc dù không phải là một động thái đáng kể, nhưng chắc chắn là một thay đổi theo hướng đúng. Việc thay đổi này do Ordinals và Inscriptions mặc dù chúng vẫn là điều đang tranh cãi, mặc dù các số liệu trên chuỗi cho thấy chúng ít nhất là một phần nguyên nhân của sự gia tăng.
Hình 8: Chi phí giao dịch Bitcoin dưới dạng tỷ lệ phần trăm của tổng phần thưởng cho nhà khai thác đã có từ lịch sử nhỏ, nhưng đã tăng kể từ đầu năm nay
Các nâng cấp kỹ thuật gần đây
Kể từ năm 2017, Bitcoin đã trải qua hai nâng cấp đáng kể: Segregated Witness (“SegWit”) vào năm 2017 và Taproot vào năm 2021.
SegWit
SegWit là một nâng cấp mềm (soft fork) của Bitcoin vào năm 2017. SegWit tách cấu trúc giao dịch Bitcoin thành hai phần: Dữ liệu giao dịch và Dữ liệu chứng thực. Nó cũng thay đổi cách đo kích thước khối bằng cách giới thiệu khái niệm trọng số khối và đưa ra quy định rằng trọng số của dữ liệu chứng thực chỉ bằng 25% so với dữ liệu giao dịch. Điều này thực tế có nghĩa là kích thước khối của Bitcoin tăng lên và việc lưu trữ dữ liệu trong phần chứng thực của giao dịch trở nên dễ dàng và rẻ hơn. Về cơ bản, SegWit cho phép kích thước khối tối đa của Bitcoin tăng từ 1MB lên 4MB (bao gồm 1MB dữ liệu giao dịch và 3MB dữ liệu chứng thực).
Taproot
Taproot là một nâng cấp của Bitcoin vào năm 2021 và cũng là một soft fork. Taproot bao gồm ba đề xuất cải tiến Bitcoin (“BIP”) riêng biệt; BIP 340, BIP 341 và BIP 342, mang đến nhiều tính riêng tư, khả năng mở rộng và khả năng kết hợp hơn cho blockchain. Hai tác động lớn của Taproot là cho phép kịch bản nâng cao trong phần Chứng thực của một khối, cũng như loại bỏ giới hạn dữ liệu giữa hai phần của một khối, tức là cho phép lên đến 4MB dữ liệu trong phần Chứng thực.
Hình 9: Việc áp dụng Taproot bắt đầu chậm chạp nhưng đã tăng đều đặn, với Ordinals rõ ràng tăng đáng kể.
Ordinals, Inscriptions và NFT trên Bitcoin
Bài học lịch sử ngắn gọn
Có thể bạn sẽ ngạc nhiên khi biết, nhưng NFT trên Bitcoin thực ra đã xuất hiện trước NFT trên Ethereum (và có thể, trước khi Ethereum được phát minh!). Dự án mã nguồn mở vào năm 2012, Colored Coins, là dự án đầu tiên trong số những dự án như vậy và giới thiệu phương pháp để phân biệt Bitcoin thông thường với những đồng Bitcoin “được tô màu”. Nhìn lại, dự án này rõ ràng đã xuất hiện quá sớm so với thời điểm của nó và đã mất sự chú ý của cộng đồng tiền điện tử tương đối nhỏ vào năm 2012 – 2014.
Dự án tiếp theo đáng chú ý cần đề cập là Counterparty. Được thành lập vào năm 2014, Counterparty được xây dựng trên nền tảng Bitcoin (tương tự như một giải pháp L2) để cho phép người dùng phát hành và giao dịch tài sản số được token hóa. Counterparty chịu trách nhiệm cho việc ra mắt một sàn giao dịch phi tập trung (“DEX”), trước các đối thủ dẫn đầu thị trường hiện tại như Uniswap và Curve, cũng như bộ sưu tập Rare Pepe nổi tiếng ngày nay. Rare Pepes, được phát hành trên Counterparty vào năm 2016, có lẽ là những NFT Bitcoin nổi tiếng nhất mọi thời đại. Counterparty và Rare Pepes không nghi ngờ đã thúc đẩy nỗ lực xây dựng cơ sở hạ tầng xung quanh NFT, bao gồm ví và thị trường, và phục vụ như một ảnh hưởng quan trọng đầu tiên trong lĩnh vực NFT mới nổi.
Hình 10: NFT Rare Pepe được dựa trên một trong những meme dễ nhận biết nhất mọi thời đại.
Sau Counterparty và các NFT Rare Pepes (cùng với một số bộ sưu tập nhỏ khác), thị trường NFT vẫn còn rất trẻ đã chuyển sang hướng Ethereum. Năm 2017, chúng ta đã thấy việc tạo ra Cryptopunks, trong năm đó, chúng ta đã chứng kiến sự ra mắt của Crypto Kitties do Dapper Labs phát hành. Tuy nhiên, sự bùng nổ thực sự cho NFT bắt đầu vào cuối năm 2020 và đầu năm 2021, với việc bán NFT của Beeple với giá 69 triệu đô la vào tháng 3 năm 2021(2) là một điểm nhấn lớn. Bước tiến tiếp theo lớn trong NFT Bitcoin đến vào tháng 12 năm 2022, khi Inscription đầu tiên của Ordinal được tạo ra.
Hình 11: Inscription đầu tiên được tạo ra trên Bitcoin; Inscription 0 (14 tháng 12 năm 2022).
Figure 12: Lịch sử thời gian của Ordinals
Làm thế nào Ordinals và Inscriptions hoạt động?
ORD là phần mềm mã nguồn mở có thể chạy trên bất kỳ nút Bitcoin đầy đủ nào, cho phép theo dõi từng Satoshi dựa trên lý thuyết “Ordinal Theory” do người sáng lập Casey Rodarmor đặt ra. Satoshi (“sats”) là đơn vị nhỏ nhất của mạng Bitcoin, và 1 Bitcoin = 100.000.000 sats. Lý thuyết Ordinal gán một định danh duy nhất cho mỗi sat trên Bitcoin. Hơn nữa, các sat cá nhân này có thể được “gắn kết” với nội dung tùy ý như văn bản, hình ảnh, video, để tạo ra một “Inscription” tức là một hiện vật kỹ thuật số bản địa của Bitcoin (3), hoặc còn gọi là NFT.
“…các sat cá nhân có thể được “gắn kết” với nội dung tùy ý như văn bản, hình ảnh, video, để tạo ra một “Inscription” tức là một hiện vật kỹ thuật số bản địa của Bitcoin, hoặc còn gọi là NFT.”
Trước đó, chúng tôi đã nói về những nâng cấp kỹ thuật gần đây nhất của Bitcoin: SegWit và Taproot. SegWit cho phép đưa dữ liệu rẻ hơn vào phần Chứng nhận của một giao dịch và do đó tăng kích thước khối hiệu quả, trong khi Taproot cho phép lập trình nâng cao trong phần Chứng nhận. Kết hợp, hai cập nhật này rất quan trọng đối với Inscriptions vì chúng cho phép lưu trữ dữ liệu tùy ý lên đến 4MB trong phần Chứng nhận của bất kỳ khối Bitcoin nào. Đây là giới hạn trên cho bất kỳ Inscription nào trên Bitcoin – 4MB.
Hình 13 và 14: Hơn 600.000 Inscriptions đã được đúc trên Bitcoin, phần lớn là dựa trên văn bản hoặc hình ảnh.
Inscriptions nhìn như thế nào so với NFT hiện nay của chúng ta?
❖ Hoàn toàn trên chuỗi:
Inscriptions được lưu trữ trực tiếp trên chuỗi L1 của Bitcoin. Một lời chỉ trích phổ biến đối với nhóm NFT, tức là NFT ERC-721, là rằng siêu dữ liệu của nhiều NFT trong số chúng được lưu trữ ngoại tuyến trên các nền tảng như IPFS, Arweave hoặc đôi khi là máy chủ Web2 hoàn toàn trung tâm. Những giải pháp này có thể không hoàn toàn đáng tin cậy và phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài để tiếp tục tồn tại. Trong khi đó, Inscriptions sẽ tồn tại miễn là Bitcoin tồn tại. Điều này tạo thêm một lớp bền vững; một phẩm chất có thể rất hấp dẫn đối với những người sưu tầm.
❖ Bất biến:
Do được lưu trữ trực tiếp trên chuỗi, Inscriptions luôn được đảm bảo hoàn toàn bất biến. Trong khi nhiều NFT hiện tại là bất biến, rất nhiều NFT khác cũng có thể được sửa đổi hoặc xóa bởi chủ sở hữu hợp đồng. Điều này đơn giản không thể với Inscriptions và làm tăng cảm giác bền vững của chúng.
❖ Sắp xếp:
Do Inscriptions được ghi vào các sat cá nhân bằng Lý thuyết Ordinal, điều đó có nghĩa là mỗi Inscription đều có thứ tự kỹ thuật. Có một Inscription thứ 500, và một Inscription thứ 9999, v.v. Đây là một tính năng độc đáo so với hầu hết các loại NFT hiện tại và tạo ra một mức độ giá trị khác biệt; một tính năng khác có thể rất hấp dẫn đối với người sưu tầm, ví dụ như những người sưu tầm Inscriptions dưới 100k hoặc Inscriptions đầu tiên sau một lần halving, v.v.
❖ Kỳ vọng khan hiếm / Giới hạn kích thước:
Như đã đề cập trước đây, thông qua sự kết hợp của SegWit và Taproot, các khối Bitcoin có thể lưu trữ đến 4MB dữ liệu. Điều này đặt một giới hạn hiệu quả cho cả kích thước của Inscriptions Bitcoin và số lượng Inscriptions có thể được ghi trên Bitcoin tổng thể, tức là xét với khoảng 144 khối Bitcoin được khai thác mỗi ngày, nếu toàn bộ không gian 4MB là một Inscription, điều đó mang lại ~ 210GB mỗi năm. Hiện tại các NFT chung chung ở trên các smartchain có thể tạo ra số lượng là không giới hạn, việc này sẽ tạo ra sự không khan hiếm.
Hình 15: Một số nhà NFT nổi tiếng đã mở rộng ra Inscriptions Bitcoin
Các chỉ số Bitcoin bị ảnh hưởng như thế nào?
Như đã đề cập trong những nâng cấp kỹ thuật gần đây, việc tiếp nhận Taproot đã bắt đầu vào đầu năm nay khi Ordinals & Inscriptions trở nên phổ biến hơn.
❖ Kích thước khối trung bình:
➢ Inscriptions và Ordinals đã khơi nguồn nhu cầu về không gian khối Bitcoin chưa từng thấy trước đây. Sự tăng đột biến về kích thước khối trung bình vào đầu tháng 2 năm 2023 minh họa rõ điều này (tăng từ 1,2 MB vào tháng 1 lên hơn 2 MB bây giờ).
Hình 16: Kích thước khối trung bình của Bitcoin đã tăng đáng kể từ tháng 2 năm 2023 và hiện đang ở mức cao nhất mọi thời đại (“ATH”)
Inscriptions và Ordinals đã khơi nguồn nhu cầu về không gian khối Bitcoin chưa từng thấy trước đây
❖ Tăng trưởng Mempool Bitcoin:
➢ Nếu chúng ta xem xét dữ liệu về mempool của Bitcoin, chúng ta có thể thấy một mẫu tương tự. Hãy nhớ rằng, mempool về cơ bản là phòng chờ cho các giao dịch chưa được xác nhận đang chờ được đưa vào một khối.
➢ Tổng số giao dịch chưa được xác nhận của Bitcoin, tức là số lượng giao dịch mempool, đã tăng vào đầu năm 2023. Ngoại trừ hai đỉnh cao vào năm ngoái, phần lớn năm qua, số lượng giao dịch mempool trung bình xấp xỉ 5 nghìn. Con số này đã tăng đều qua tháng 2 và tháng 3, và hiện đang gần mức 25 nghìn. So sánh sự thay đổi này với năm 2022, dường như đây là sự tăng trưởng bền vững hơn trong mempool, thay vì chỉ là một đỉnh cao tạm thời.
Hình 17: Tổng số giao dịch chưa được xác nhận trong mempool của Bitcoin đang tăng dần
❖ Ảnh hưởng đến phí giao dịch của Bitcoin:
➢ Như đã đề cập trước đây trong phần Khai thác mỏ, phí giao dịch tương đối thấp của Bitcoin đã gây ra lo ngại và vẫn là vấn đề dài hạn do sự giảm phần thưởng khối xảy ra khoảng mỗi bốn năm, tức là sau mỗi lần cắt giảm một nửa.
➢ Ordinals và Inscriptions đã tạo ra ảnh hưởng tích cực đối với phí giao dịch của Bitcoin. Như bạn có thể thấy dưới đây, phí Ordinal đã tăng đều đặn trong những tháng gần đây và thêm khoảng 10% trung bình, so với phí giao dịch không-Ordinal trong suốt tháng Ba.
Hình 18: Phí Ordinal đã củng cố doanh thu của người khai thác kể từ đầu năm
➢ Thực tế, tổng số phí đã trả cho việc tạo Inscriptions của Ordinals hiện đã vượt quá 150 BTC (4). Giả sử rằng Ordinals tiếp tục được tiếp nhận, điều này có thể tạo ra nhu cầu bền vững đối với không gian khối Bitcoin và đảm bảo rằng các nhà khai thác Bitcoin ít phụ thuộc vào thu nhập từ phần thưởng khối (do có thêm dòng thu này).
❖ Sự gia tăng đáng chú ý của người chạy full node Bitcoin:
Như đã đề cập trong cách Ordinals và Inscriptions hoạt động, phần mềm ORD cần thiết để cho phép theo dõi từng sat, và do đó xem chuỗi Bitcoin thông qua lý thuyết Ordinal. Điều này có nghĩa là, mặc dù các giải pháp như thị trường Ordinals đã xuất hiện cho người dùng thông thường, nhưng đối với người dùng muốn kiểm soát hoàn toàn quá trình Ordinal và “đúc” một Inscription, họ sẽ phải chạy một full node Bitcoin đầy đủ (thay vì Lightweight nodes). Yếu tố này (cùng với những yếu tố khác) đã gây ra sự gia tăng số lượng node Bitcoin có thể truy cập được. Càng nhiều full node Bitcoin hoạt động, mạng lưới Bitcoin càng phân cấp. Vì vậy, mặc dù điều này chỉ là một sự gia tăng đột ngột, nhưng xu hướng tăng chắc chắn đầy khích lệ và tích cực cho mạng lưới Bitcoin nói chung.
Hình 19: Tổng số full node Bitcoin có thể truy cập tăng mạnh vào đầu năm 2023 và hiện đang ở mức cao nhất mọi thời đại
❖ Tốc độ đổi mới gia tăng trong hệ sinh thái Bitcoin
➢ Tốc độ đổi mới và cải tiến trong cơ sở hạ tầng dApps của Bitcoin kể từ khi ra mắt Ordinals đáng chú ý. Các ví Bitcoin như Hiro và Xverse (5) đã nhanh chóng hỗ trợ Ordinals và phát hành các sản phẩm như Ordinals Explorer (6). Thị trường NFT Bitcoin (trước đây chủ yếu phục vụ các dự án dựa trên Stacks), Gamma, gần đây đã phát hành thị trường Ordinals của họ (7). Điều này bổ sung cho các đối thủ hiện tại như Magic Eden, người cũng theo sau một ngày sau Gamma với thị trường NFT Bitcoin của họ. Các studio NFT nổi tiếng, Yuga Labs và DeGods, cũng đã phát hành các dự án dựa trên Ordinals trong tháng qua.
Cuộc tranh luận trong cộng đồng Bitcoin
Sự xuất hiện của Ordinals đã gây ra cuộc tranh luận trong cộng đồng Bitcoin.
Một phe cho rằng Ordinals không nên tồn tại trên blockchain Bitcoin; cụ thể hơn, họ cho rằng mục đích thực sự của Bitcoin là đóng vai trò là một dạng tiền cứng, không phải tiền fiat và được sử dụng để tạo điều kiện cho các giao dịch ngang hàng không cần sự tin tưởng. Trong mắt những người ủng hộ Bitcoin, bất kỳ sự lệch khỏi vai trò tiền tệ/thanh toán sẽ làm giảm tầm quan trọng của tầm nhìn ban đầu của Satoshi đối với mạng lưới. Theo quan điểm của họ, các giao dịch Ordinal đòi hỏi nhiều dữ liệu chỉ làm tắc nghẽn mạng lưới Bitcoin, đẩy giá lên và cuối cùng ngăn cản giao dịch ngang hàng. Các nhà phân tích của phe này đã chỉ ra lượng không gian khối lớn mà các giao dịch Ordinal chiếm và sự tăng gần đây về phí giao dịch như bằng chứng để ủng hộ lập luận của họ.
Hình 20: Một quan điểm về Ordinals
Chắc chắn là phí giao dịch trên mạng Bitcoin L1 đã tăng, và điều này đã được chúng tôi đề cập trước đây. Cụ thể, từ ngày 30 tháng 1 đến ngày 28 tháng 3, phí giao dịch trung bình của Bitcoin đã tăng khoảng 112%(8). Tuy nhiên, đây không phải là điều mà chúng tôi coi là một vấn đề. Ngược lại, như đã đề cập, Bitcoin đã từ lâu gặp phải vấn đề về phí giao dịch thấp và điều này sẽ có ý nghĩa gì đối với ngân sách bảo mật của Bitcoin khi phần thưởng khối tiếp tục giảm. Với phí giao dịch tăng, giúp gia tăng doanh thu của người khai thác bằng cách cộng vào phần thưởng khối, chúng ta cuối cùng đã có nguồn thu nhập cho người khai thác không phải dựa vào phần thưởng, mà là sử dụng tự nhiên của blockchain. Đối với lời chỉ trích rằng phí tăng sẽ ngăn cản những người cần thực hiện giao dịch ngang hàng, câu trả lời đơn giản là; họ không nên sử dụng chuỗi Bitcoin L1 để gửi thanh toán ngay từ đầu – họ nên sử dụng Lightning Network (Xem phần Lightning Network để biết thêm). Như bạn thấy dưới đây, phí Lightning Network đã tiếp tục giảm trong vài tháng qua. Điều này cho thấy đây là giải pháp được chọn của Bitcoin để thanh toán nhanh và an toàn ngang hàng, phí rẻ hơn đang khuyến khích và chỉ ra rằng phí giao dịch cao hơn trên Bitcoin L1 không nhất thiết phải dịch (ít nhất không tỷ lệ thuận) sang phí cao hơn cho Lightning.
Hình 21: Phí Lightning Network bao gồm một phí cơ bản cố định và phí mạng (phụ thuộc vào giá trị giao dịch). Cả hai đều giảm, với phí cơ bản trung vị hiện đang là 0.
Phe đối lập với nhóm Bitcoin tối đa hóa cũng cho rằng, để đạt được sự thịnh hành và đổi mới liên tục, các trường hợp sử dụng mới cho mạng Bitcoin nên được đón nhận. Những người ủng hộ chỉ vào các blockchain lớn khác, chẳng hạn như Ethereum và BNB Chain, và các trường hợp sử dụng kinh doanh và đa dạng đã xây dựng trên những mạng này. Tại sao Bitcoin không thể làm như vậy theo cách độc đáo của chính nó? Họ chỉ vào việc sử dụng mạng tăng lên kể từ khi xuất hiện Ordinals, cũng như việc các nhà phát triển đã liên tục cập nhật và đón nhận những người mới từ các phần khác của tiền điện tử, ví dụ như Yuga Labs và Magic Eden.
Hơn nữa, phân biệt đối xử với một trường hợp sử dụng cụ thể của mạng sẽ đối lập với tính trung lập của Bitcoin. Cần nhận ra rằng trong bất kỳ mạng phi tập trung thực sự nào như Bitcoin, việc tranh cãi là điều không thể tránh khỏi; phi tập trung cho phép giọng nói lớn hơn trong mạng và đồng thời tạo ra môi trường dễ chịu hơn với sự bất đồng.
Theo thời gian, mạng Bitcoin đã duy trì sự an toàn thông qua nhiều cuộc tranh luận khác nhau (ví dụ: cuộc tranh luận về SegWit). Chỉ khi cuộc tranh luận trở nên gay gắt hơn, thường là do sự thay đổi trong mạng sẽ xâm phạm đến giá trị cốt lõi hoặc tài sản của một nhóm người dùng nhất định, Bitcoin đã trải qua một sự phân nhánh (ví dụ: cuộc chiến về kích thước khối). Cuộc tranh luận về Ordinals dường như không đi đến bất kỳ sự đổi mới khác nữa nào đối với mạng Bitcoin. Tuy nhiên, cuộc tranh luận vẫn đáng chú ý để quan sát, vì nó sẽ hình thành mục đích và cách sử dụng mạng Bitcoin trong dài hạn.
Hình 22: Cũng có những người khác lạc quan về những gì Ordinals đã mở ra.
Bitcoin Layer-2s
(Lớp 2 của Bitcoin) đã được chứng minh về tính bảo mật và hiệu ứng mạng, thu hút nhiều nhà phát triển xem Bitcoin là một khối cơ bản cho các chuỗi khối. Những nhà phát triển này đang xây dựng nhiều dự án Lớp 2 khác nhau trên nền tảng Bitcoin.
Hình 23: Tổng giá trị khóa (“TVL”) của các dự án Bitcoin L2 nổi bật.
Hiện tại, giá trị khóa của các dự án L2 trên Bitcoin chỉ chiếm một phần nhỏ so với vốn hóa thị trường của Bitcoin trên 500 tỷ đô la Mỹ. Tổng giá trị khóa của bốn dự án L2 nổi bật nhất trên Bitcoin chỉ khoảng 352,65 triệu đô la Mỹ, tương đương khoảng 0,06% thị phần L2. Điều này cho thấy rằng Bitcoin L2 vẫn đang ở giai đoạn mới nở. Khi so sánh thị phần L2 trên Bitcoin với thị phần L2 trên các chuỗi khác, điều này trở nên rõ ràng hơn. Báo cáo năm 2022 của Binance Research cho thấy trên Ethereum, các dự án L2 chuyên về mở rộng có thị phần trên 10%.
Số lượng giá trị khóa khá nhỏ trên L2 cũng cho thấy rằng các trường hợp sử dụng ngoài các giao dịch ngang hàng chưa tìm thấy nơi tiếp thị sản phẩm trên Bitcoin. Vì lớp cơ sở Bitcoin không có động cơ hợp đồng thông minh hoàn chỉnh, phong phú, như EVM trên Ethereum, các giải pháp L2 được yêu cầu để thêm tính khả thi cho Bitcoin. Nếu người dùng đang yêu cầu tích cực tham gia các trường hợp sử dụng trên Bitcoin vượt ra ngoài các giao dịch ngang hàng đơn giản hơn, họ sẽ sử dụng và tạo giá trị cho các giải pháp L2 của Bitcoin, nhưng điều này vẫn chưa được chứng minh.
Tuy nhiên, các sự kiện vẫn đang diễn ra ở nền tảng phía sau. Lightning đang phát triển ổn định, trong khi Stacks đang làm việc để nâng cấp lớn để giúp phát triển thị trường hợp đồng thông minh Bitcoin. Rootstock cũng đang nâng cấp, trong khi việc thêm công cụ Sovereign Rollup Builder – Rollkit là một bổ sung tuyệt vời mới.
Các giải pháp L2 hiện có trên Bitcoin có các mục đích khác nhau, với một số L2 cố gắng mở rộng khả năng mở rộng đến mạng lưới trong khi các giải pháp L2 khác cố gắng thêm tính khả thi phong phú hơn. Trong phần này, chúng tôi sẽ nêu bật một số dự án L2 Bitcoin nổi bật nhất.
Lighting Network
Trên con đường phát triển của Blockchain, mục đích tối cao của Bitcoin là tối ưu hóa tính phi tập trung và bảo mật thay vì khả năng mở rộng. Do đó, so với các mạng L1 khác như Ethereum hay BNB Chain, Bitcoin thường có khả năng xử lý chậm hơn và phí giao dịch cao hơn. Để duy trì ưu thế của mình trong bối cảnh L1 cạnh tranh ngày càng gay gắt và để thực hiện tham vọng của Satoshi về việc tạo ra một hệ thống thanh toán thực tế, Bitcoin cần tìm cách cải thiện khả năng mở rộng.
Lightning Network được đề xuất vào năm 2016 bởi Joseph Poon và Tadge Dryja để giải quyết trực tiếp vấn đề khả năng mở rộng của Bitcoin. Mạng Lightning bao gồm “kênh thanh toán”, thực tế chỉ là các hợp đồng thông minh multisig giúp tạo điều kiện cho các giao dịch giữa hai người dùng. Bằng cách sử dụng các kênh thanh toán, người dùng có thể thực hiện các giao dịch ngoài chuỗi khối Bitcoin. Điều này dẫn đến khả năng xử lý cao và phí thấp, vì người dùng không cần tranh giành không gian khối hoặc chờ đợi sự đồng thuận L1 để thực hiện giao dịch.
Cuối cùng, khi người dùng Lightning Network quyết định họ đã hoàn tất giao dịch qua kênh thanh toán, họ có thể chọn đóng kênh. Sau đó, một giao dịch tổng hợp tóm tắt các hoạt động ngoài chuỗi được giải quyết trên chuỗi khối Bitcoin. Bằng cách này, Lightning Network không chỉ thừa hưởng tính bảo mật của Bitcoin, mà còn cho phép tính phí giao dịch được phân tán và khả năng xử lý giao dịch không bị ràng buộc.
Hình 24: Mạng Lightning
Do thiết kế độc đáo của nó, Lightning Network có khả năng lý thuyết để thực hiện hơn 40 triệu giao dịch mỗi giây. Điều này có khả năng xử lý lượng giao dịch lớn hơn nhiều so với các chuỗi khối khác và cả hệ thống thanh toán truyền thống.
Hình 25: Khả năng xử lý giao dịch của Lightning Network so với các hệ thống thanh toán khác
Ngoài ra, Lightning Network đã làm cho phí giao dịch trở nên không đáng kể. Các nút Lightning Network được khuyến khích định tuyến các giao dịch kênh thanh toán bằng cách nhận hai loại phí: phí cơ bản và tỷ lệ phí. Hiện tại, phí cơ bản để thực hiện giao dịch qua một kênh thanh toán chỉ trung bình 0,000000572 đô la Mỹ. Tỷ lệ phí để gửi một số lượng BTC cụ thể qua một kênh thanh toán cũng rất nhỏ, với mức trung bình 0,000000005735 đô la Mỹ/satoshi. Như được thể hiện trong Hình 21, cả hai loại phí này đang tiếp tục giảm khi việc sử dụng Lightning Network tăng và sự cạnh tranh để vận hành một nút Lightning Network cũng tăng lên.
Khả năng mở rộng của Lightning Network đang được nhận ra rộng rãi. Với việc sử dụng Bitcoin tăng đáng kể kể từ năm 2016 (như được thể hiện trong Hình 3 và Hình 4), nhiều người dùng đã chuyển sang sử dụng Lightning Network để giảm thiểu phí giao dịch và làm cho việc giao dịch trên Bitcoin trở nên thực tế hơn. Do đó, Lightning Network đang được sử dụng ngày càng nhiều. Như được thể hiện trong Hình 26, số lượng nút Lightning đã tăng trong vài năm qua. Tương tự, số kênh được tạo trên Lightning Network cũng tăng lên.
Hình 26: Khả năng của Lightning Network đã tăng ổn định và gần đây đạt đỉnh cao mới.
Việc sử dụng Lightning Network cũng đã được kích thích bởi tích hợp ở cấp quốc gia và doanh nghiệp. Ví dụ, sau khi El Salvador công nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp vào năm 2021, Lightning Network đã được chính phủ công nhận và cuối cùng, được tích hợp vào trong Chivo Wallet do chính phủ phát triển. Ở cấp độ doanh nghiệp, cả Twitter và Cash App đã thêm tính năng tương thích với Lightning Network vào các nền tảng của họ.
Triển vọng tương lai của Lightning Network trông rất sáng sủa, khi nhiều dự án và nhà đầu tư khác nhau đang làm việc để xây dựng mạng lưới Layer-2 này.
Ví dụ, startup tập trung vào Bitcoin của Jack Dorsey, Block, mới đây ra mắt một chi nhánh mới được gọi là “c=”, sẽ tập trung hoàn toàn vào các công cụ và dịch vụ tài chính mới trên Lightning Network. Đây là một mở rộng đáng kể đối với quỹ tài trợ mà Block đã cung cấp cho Spiral, một cộng đồng phát triển mã nguồn mở đang làm việc trên một phiên bản mới của Lightning Network.
Spiral đang xây dựng việc triển khai gọi là Lightning Developer Kit (“LDK”), nhằm tạo ra trải nghiệm người dùng của Lightning Network hấp dẫn hơn với người dùng chính thống. Hiện tại, trải nghiệm của người dùng khi thiết lập một nút Lightning là khó khăn. Ngoài ra, để gửi thanh toán trên Lightning, người nhận phải đang trực tuyến (với ví Lightning của họ đang mở). Triển khai LDK giải quyết các vấn đề này và bao gồm nhiều thay đổi khác để nâng cao tính khả dụng của hệ thống thanh toán.
Lightning Labs, nhóm nhân viên chính đứng sau Lightning Network, cũng đang làm việc để phát hành bản cập nhật “Taro”. Taro, viết tắt của “Taproot Asset Representation Overlay,” sẽ sử dụng bản cập nhật Taproot của Bitcoin để đưa tài sản mới vào Bitcoin. Cụ thể hơn, Taro sử dụng Lightning Network, mô hình kế toán UTXO của Bitcoin và Taproot để tạo ra một mạng riêng tư cho các chuyển nhượng tài sản không phải BTC. Cuối cùng, Taro sẽ cho phép người dùng phát hành và chuyển nhượng tài sản tổng hợp, token và NFT trên Bitcoin.
Cuối cùng, các công ty như Zeebeedee và Strike, đang phối hợp với các cổng giao tiếp tiền tệ của các quốc gia khác nhau để thu hút người dùng mới lên mạng Lightning. Zeebeedee, gần đây đã “ra mắt tính năng thanh toán trên ứng dụng của mình cho phép người dùng gửi bất kỳ số tiền nào tới năm khu vực, bao gồm Nigeria và Brazil.”(10) Strike đã mở rộng sang El Salvador và các quốc gia trung Mỹ khác, và hiện đang “mở rộng dịch vụ chuyển tiền quốc tế của mình chạy trên Lightning Network của Bitcoin” tới một trong những thị trường chuyển tiền lớn nhất thế giới ở Philippines.
Stacks
Stacks gọi mình là một “Layer Bitcoin”. Mặc dù nó không phải là một sidechain, nhưng nó không hoàn toàn phù hợp với tất cả các định nghĩa của những gì chúng ta gọi là một L2 (sẽ được nói kỹ hơn ở sau). Để nói một cách đơn giản, Stacks là một blockchain hoạt động như một lớp thứ hai cho các hợp đồng thông minh của Bitcoin. Chuỗi Stacks sử dụng token STX để khuyến khích các thợ đào và đóng vai trò phí giao dịch và dựa trên cơ chế đồng thuận Proof of Transfer (“PoX”) độc đáo. Thông qua PoX, blockchain Stacks giải quyết các giao dịch trên Bitcoin L1, cho phép các giao dịch Stacks được hưởng lợi từ sự bảo mật của Bitcoin. Token STX cũng có thể được “stacked” để kiếm lợi suất tính bằng BTC.
Các nhà phát triển có thể xây dựng tất cả các loại dApps trên chuỗi Stacks, với tập trung đặc biệt vào DeFi và NFT. Stacks sử dụng ngôn ngữ lập trình Clarity(13) cho các hợp đồng thông minh của mình – được thiết kế cho nhiều lý do, bao gồm ngăn chặn một số rủi ro an ninh đã trở nên phổ biến với Solidity, bao gồm các cuộc tấn công re-entrancy. Kể từ khi ra mắt mainnet vào tháng 1 năm 2021, nhiều dự án khác nhau đã được xây dựng hoặc triển khai trên Stacks, bao gồm Bitcoin Name Service (“BNS”), đã thu hút sự quan tâm ngày càng tăng qua năm 2022 và đặc biệt là tăng mạnh trong năm nay.
Tiếp theo cho Stacks là gì?
❖ sBTC
➢ Điều này sẽ giới thiệu một hệ thống kết nối hai chiều không quản lý và có độ tin cậy tối thiểu, cho phép người dùng “kết nối” BTC từ L1 vào sBTC trên lớp Stacks (với tỷ lệ 1:1 với BTC được sử dụng để tạo ra sBTC). Người dùng sẽ có thể gửi BTC đến một ví đa chữ ký trên L1 (do một nhóm “stacker” phi tập trung điều khiển, những người đã khóa STX của họ để bảo vệ chuỗi Stacks) và tạo ra một lượng tương đương sBTC trên Stacks. Sau đó, sBTC này có thể được sử dụng cho DeFi, NFT và nhiều hơn nữa.
➢ Stacks xem điều này là bước cuối cùng trong tầm nhìn của họ về một lớp thực thi Bitcoin hoàn toàn biểu hiện và đang tìm cách mở khóa hơn 500 tỷ đô la Mỹ trong Bitcoin với giải pháp này.
➢ sBTC sẽ có đầy đủ quyền truy cập vào hợp đồng thông minh trên cấp độ L2 và nhóm phát triển mong đợi điều này sẽ đưa các trường hợp sử dụng DeFi và NFT của Stacks lên một tầm cao mới.
The Nakamoto Release (Bản phát hành Nakamoto)
➢ Nakamoto là cập nhật sắp tới của chuỗi Stacks để cho phép sBTC.
➢ Ngoài ra, sau khi phát hành, Stacks sẽ sử dụng 100% bảo mật của Bitcoin để xác nhận tính cuối cùng của lớp Stacks. Trong thực tế, điều này có nghĩa là để tổ chức lại các khối/giao dịch của Stacks, kẻ tấn công sẽ phải tổ chức lại Bitcoin L1 chính nó. Vì Bitcoin là đồng tiền điện tử được phân tán nhiều nhất, điều này rất khó để làm được và do đó tăng đáng kể bảo mật cho Stacks như một lớp của
Bitcoin.
Mặc dù chưa có lịch trình chi tiết được công bố, sớm nhất các tính năng này sẽ được triển khai trong nửa sau của năm 2023.
Trong vài tuần gần đây, Stacks đã được quan tâm đáng kể, tận dụng thảo luận về Ordinals và ý nghĩa của nó đối với việc tăng các trường hợp sử dụng Bitcoin. Stacks đã tận dụng tốt thời cơ này, với đồng sáng lập Muneeb Ali xuất hiện trên các chương trình podcast tiền điện tử hàng đầu gần đây. Nhà đầu tư có thể cũng đang chuẩn bị cho các nâng cấp sắp tới của Stacks, với tất cả ánh mắt đang hướng đến sBTC và những tiềm năng mà nó có thể mang lại cho đồng tiền điện tử lớn nhất trên thị trường.
Hình 28: Tổng giá trị đã khoá (TVL) của Stacks DeFi đã tăng đột biến vào năm 2023.
Rootstock
Rootstock (“RSK”) hoạt động như một sidechain tương thích với EVM để triển khai các hợp đồng thông minh đa dụng cho Bitcoin. RSK sử dụng một biến thể của sự đồng thuận Nakamoto của Bitcoin được gọi là DECOR +. Điều này cho phép RSK được đào song song với Bitcoin, tức là cho phép RSK được đào cùng lúc với Bitcoin (lịch sử cho thấy từ 40-50% các nhà đào Bitcoin đã chọn đào RSK đồng thời).
Smart Bitcoin (“RBTC”) là đơn vị tiền tệ trong RSK và được sử dụng để thanh toán các khoản phí giao dịch. Nó được liên kết với BTC theo tỷ lệ 1:1 (nghĩa là RBTC cũng có giới hạn tối đa 21 triệu đồng). Bitcoin L1 và RBTC được kết nối thông qua “Powpeg”, một cầu nối hai chiều được sử dụng để chuyển đổi BTC giữa hai chuỗi – được gọi là “pegging-in” và “pegging-out”. Cầu nối này ban đầu được quản lý bởi một liên minh quản lý một ví đa chữ ký (xem báo cáo của chúng tôi, Wallets: A Deep Dive into Crypto Custody, để biết thêm chi tiết về các loại ví khác nhau). RSK đã tiến hành phân cấp cầu nối hơn nữa, tuy nhiên, quá trình vẫn đòi hỏi một mức độ tin tưởng nhất định vì các yêu cầu peg-out vẫn phải tuân theo ít nhất 51% các chữ ký đồng tình phải trực tuyến. Liên minh vẫn quản lý một số phần trong quá trình và các thành viên đóng vai trò như những người chứng nhận bảo vệ BTC bị khóa, cũng như giữ các trách nhiệm liên quan đến truyền thông khác. Hiện có chín thành viên cung cấp hỗ trợ cho Powpeg của RBTC.
Hình 29: Nhóm hiện đang hỗ trợ cho cầu nối Powpeg của RBTC.
Máy ảo RSK (“RVM”) và tính tương thích của nó với EVM là một lợi thế quan trọng của RSK. Điều này cũng có nghĩa là hợp đồng thông minh RSK có thể được viết bằng Solidity. Một trong những dự án RSK đáng chú ý là Sovryn, một nền tảng hợp đồng thông minh phi tài trợ cho cho vay, vay và giao dịch ký quỹ với Bitcoin. Điều này phù hợp với một trong những mục tiêu chính của RSK, đó là cho phép DeFi trên Bitcoin. Một cột mốc quan trọng mà RSK vừa thông báo là loại bỏ giới hạn 4.000 RBTC (mở rộng cho toàn bộ nguồn cung 21 triệu BTC). Điều này đáng chú ý vì nguồn cung RBTC đã có xu hướng tiến tới dấu 4.000, và do đó rất hạn chế trong những gì nó có thể đạt được đối với việc sử dụng trong Bitcoin DeFi. Với việc loại bỏ giới hạn, toàn bộ nguồn cung Bitcoin hiện tại trên 19 triệu đã được đăng ký để khóa trên RSK để trao đổi RBTC. Chúng ta có thể tưởng tượng rằng tin tức này đã thu hút sự chú ý của các nhà phát triển mới hoặc có thể đã kích hoạt lại các nhà phát triển hiện có, người có thể nhìn thấy một tập hợp khả năng tăng với RBTC. Sẽ quan trọng để theo dõi xem chúng ta có thấy bất kỳ thông báo nổi bật nào về các ứng dụng được phát hành mới trên RSK không.
Hình 30: Cung cấp của RBTC đã tiệm cận ngưỡng hard cap 4.000 trong những tháng gần đây. Ngưỡng này đã được loại bỏ.
Một vài lời về sBTC của Stacks và RBTC của RSK:
❖ Một vài điểm khác biệt quan trọng giữa sBTC của Stacks và RBTC của RSK cần được lưu ý. Mặc dù sBTC vẫn chưa được ra mắt, một trong những yếu tố được đề cập từ đoạn đầu của whitepaper của sBTC là giải pháp peg của họ không phụ thuộc vào bất kỳ nhóm tập trung hay định trước nào, mà thay vào đó dựa trên một nhóm signors phân tán và kinh tế khuyến khích. Việc tạo ra sBTC có thể được xem như là một cầu nối đảm bảo tài sản. Trong khi đó, RBTC của RSK đã dần đi xa khỏi nguồn gốc phụ thuộc vào liên minh, nhưng vẫn còn các yếu tố đáng tin cậy trong kiến trúc của RBTC. Do đó, giải pháp RBTC có thể được xem gần giống như một cầu nối liên minh. Điều này khác hoàn toàn với các giải pháp hoàn toàn tập trung như WBTC và cầu nối xác thực lý thuyết như Arbitrum và Optimism trên Ethereum.
❖ Một yếu tố khác cần cân nhắc là lựa chọn ngôn ngữ lập trình giữa hai nền tảng. RSK sử dụng Solidity cho các smart contract, trong khi sBTC sẽ sử dụng ngôn ngữ Clarity. Vì Solidity được sử dụng phổ biến trong Ethereum, BNB Chain và một số L1 hàng đầu khác, so với việc sử dụng Clarity khá hạn chế (chủ yếu là Stacks) – có thể có trường hợp RSK có khả năng thu hút được nhiều nhà phát triển hơn Stacks.
Liquid Network
Liquid Network là một sidechain L2 cho phép thanh toán và phát hành các tài sản kỹ thuật số như stablecoin, security token và các công cụ tài chính khác trên nền tảng của blockchain Bitcoin.
Không giống như các giải pháp L2 khác đã được đề cập trước đó, Liquid Network tương đối tập trung và tự bảo vệ bằng cơ chế đồng thuận liên minh được quản lý bởi 60 thành viên chức năng. Các thành viên chức năng được giao nhiệm vụ xác thực các khối và thêm các giao dịch vào sidechain của Liquid Network.
Tương tự như RSK, Liquid Network có một token được gọi là “L-BTC”, được gắn kết 1:1 với BTC. Tại thời điểm viết bài, có khoảng ~3,556 L-BTC đang lưu thông. Use case chính và phổ biến nhất của token này là trong Lightning Network để tăng tốc độ giao dịch và khả năng xử lý so với blockchain Bitcoin chính. Ngoài ra, người dùng của Liquid Network cũng có thể sử dụng L-BTC của họ cho các ứng dụng khác được kích hoạt trên Liquid Network, chẳng hạn như cho vay hoặc mua các security token.
Rollkit
Rollkit là một khung modular cho các rollup Bitcoin được phát triển bởi đội ngũ Celestia. Hiện nay, nhiều chuỗi L1, bao gồm cả Bitcoin, tồn tại dưới dạng một chuỗi đơnolithic, có nghĩa là quá trình đồng thuận, khả năng cung cấp dữ liệu và thực thi quy trình hoạt động trên cùng một lớp. Rollkit giúp Bitcoin có khung modular, có nghĩa là quá trình đồng thuận và khả năng cung cấp dữ liệu của Bitcoin được phân tách khỏi môi trường thực thi của nó.
Hình 31: Khung modular Rollkit
Khung modular này và phần mềm Rollkit node cho phép các nhà phát triển Bitcoin L2 triển khai một lớp thực thi tùy chỉnh và turing-complete trên đầu Bitcoin, đồng thời có thể viết và đọc một cách an toàn từ lớp sẵn có dữ liệu của Bitcoin.
Làm thế nào nó hoạt động? Rollkit cho phép các nhà phát triển triển khai “rollups chủ quyền”. Chúng sử dụng Bitcoin như là lớp Đồng thuận và Sẵn có dữ liệu (đưa các giao dịch rollup đến cùng một cấp độ bảo mật như Bitcoin) và sau đó cung cấp một môi trường để thực thi các giao dịch phức tạp với Bitcoin của bạn. Những giao dịch này, cho dù là DeFi, NFT hoặc liên quan đến Cơ sở hạ tầng, được đóng gói và cuối cùng được gửi đến Bitcoin L1 để chúng có thể được bao gồm trong sổ cái Bitcoin. Rollkit cũng sử dụng các nâng cấp Taproot và Segwit mà Ordinals và Inscriptions phụ thuộc vào. Môi trường thực thi có thể tùy chỉnh, cho phép thậm chí là vận hành một EVM trên đầu mạng Bitcoin. Rollups chủ quyền dễ dàng triển khai, vì chúng không phải duy trì các bộ đồng thuận hay xác thực riêng của mình. Theo cách đó, các rollup chủ quyền của Rollkit bảo tồn và phụ thuộc vào “chủ quyền” của Bitcoin L1, đồng thời cung cấp khả năng mở rộng và tính toán toàn diện.
Rollkit là một khái niệm mới đối với Bitcoin L2, được công bố vào tháng 2, nhưng đã thu hút được sự chú ý. Ví dụ, nhà lãnh đạo tư duy Bitcoin nổi tiếng Eric Wall đã chia sẻ quan điểm của mình về Rollkit và tiềm năng của nó:
“Điều này thật tuyệt vời. Thay vì đưa các file JPEG lên Bitcoin, bạn có thể sử dụng không gian lưu trữ giống như những gì Ordinal Inscriptions sử dụng để đưa rollups lên Bitcoin. Điều đó cho phép bất kỳ môi trường thực thi nào chạy, với các đảm bảo khả dụng dữ liệu và sắp xếp khối giống như Bitcoin chính nó”
Một khái niệm thú vị để xem xét là tích hợp tiềm năng giữa sBTC của Stacks và Rollkit. Rollkit cung cấp một nền tảng cho các nhà phát triển xây dựng các hợp đồng thông minh cấp thực thi cho Bitcoin. Do đó, Rollkit yêu cầu một cách để chuyển BTC từ L1 sang L2. Vì sBTC là một cách tin cậy để chuyển BTC từ L1 sang một lớp khác, nên đây có thể là một ý tưởng có thể tích hợp ở đây. Người dùng có thể chuyển BTC từ L1 sang Rollkit rollup cho Defi (ví dụ) và sau đó chuyển lại, sử dụng sBTC như phương tiện chuyển tiền.
L2 thật sự là gì?
Định nghĩa “L2” xuất hiện trước Ethereum và đã có ý nghĩa khác nhau trong hệ sinh thái Bitcoin. Ví dụ, dự án Bitcoin Liquid xem nó là một L2, nhưng việc ký khối và ví đa chữ ký được quản lý bởi một liên minh, làm cho Liquid trở thành một sidechain liên minh chứ không phải là một “true L2”.
Một “true L2”, trong thế giới sau Ethereum, có tính chất quan trọng là nếu người dùng chuyển tài sản của họ từ L1 sang L2, họ nên có thể lấy lại tài sản của mình mà không phải dựa vào bất kỳ khía cạnh nào của L2, tức là L2 phải được tin cậy. Ví dụ, nếu một người dùng chuyển BTC của họ từ Bitcoin L1 sang Stacks qua sBTC hoặc RSK qua RBTC hoặc Liquid qua L-BTC, họ nên có thể lấy lại BTC của mình trở lại Bitcoin L1 mà không cần phải dựa vào bất kỳ khía cạnh nào của các giải pháp được đề cập. Điều này không đúng đối với Bitcoin L2.
Theo định nghĩa này, không có giải pháp nào đủ điều kiện để được coi là một L2 đích thực. Đối với Stacks, một nhóm các bên ký số phi tập trung phải ký yêu cầu khi bạn muốn chuyển BTC của mình từ Stacks trở lại Bitcoin L1. Tương tự cho RSK, có các yêu cầu của liên minh cơ bản. Liquid còn được quản lý chặt chẽ hơn bởi liên minh của nó. Rollkit sẽ yêu cầu một loại cầu nối nào đó để nhận BTC (điều này không thể được tin cậy tuyệt đối như trạng thái hiện tại, nhưng có thể được tối thiểu hóa độ tin cậy).
Điều này được gọi là vấn đề hai chiều của Bitcoin và xảy ra vì Bitcoin không có mức độ môi trường thực thi để hỗ trợ xác minh tài sản (từ L1 đến L2 và ngược lại) ví dụ như Ethereum có với các validity rollups, Optimism và Arbitrum. Để đạt được mức độ “true L2”, các L2 của Bitcoin sẽ yêu cầu hỗ trợ cấp độ op-code từ Bitcoin, tức là một soft fork. Mặc dù điều này có thể là khả thi, nhưng nó có thể là một dự án kéo dài nhiều năm và không phải là điều chắc chắn. Trong thực tế, đồng sáng lập Stacks, Muneeb Ali, đã thừa nhận rằng Stacks đã có một nguyên tắc là không bao giờ yêu cầu sự hỗ trợ của Bitcoin L1 trong quá trình phát triển.
Điều gì tiếp theo cho Bitcoin?
Thị trường smartcontract Bitcoin
Trong nhiều năm qua, Bitcoin đã đối mặt với thiếu công cụ phát triển, cơ sở hạ tầng chậm và đôi khi là khó sử dụng và sự đổi mới tương đối hạn chế so với các ông lớn hợp đồng thông minh như Ethereum, BNB Chain và Solana. Cuối cùng, mọi thứ dường như đang thay đổi. Những người xây dựng cuối cùng cũng có điều gì đó để làm với Bitcoin của họ.
Những nhà phát triển đang thức khuya, cập nhật sản phẩm với tốc độ chưa từng thấy trong Bitcoin – tất cả đều được thúc đẩy bởi nhu cầu hữu cơ. Đây là phần quan trọng, khi một hệ sinh thái đang trải qua một giai đoạn mà nhu cầu người dùng thực sự đang ép buộc sự đổi mới và phát triển sản phẩm, một chu kỳ đạo đức có thể xảy ra và mọi thứ có thể leo thang nhanh chóng.
Nhu cầu sản phẩm cập nhật tự nhiên → đổi mới sản phẩm → sự chú ý hơn đến hệ sinh thái từ phía nhà phát triển và người dùng → những tên tuổi lớn tham gia → tạo ra nhu cầu tự nhiên hơn và cứ như vậy.
Với các tên như Yuga Labs, DeGods và Magic Eden đã gia nhập không gian Bitcoin NFT trong vài tuần sau khi Ordinals được ra mắt, trong khi Celestia xây dựng Rollkit để mở rộng Bitcoin, bánh xe chắc chắn đang quay. Các câu hỏi chúng ta nên đặt ra là: ai là thương hiệu lớn tiếp theo gia nhập Bitcoin? Ứng dụng phi tập trung mới nào sẽ được phát hành trên một Bitcoin L2 tạo ra sức sống cho toàn ngành? Trường hợp sử dụng giết chóc nào đang được một nhóm làm việc với sự chú ý của Ordinals?
Hiện nay, các nhà phát triển đã tích hợp Ordinals vào ví, tạo ra các trình khám phá Ordinal, dịch vụ đúc riêng tư, các nhà đấu giá, v.v. Tuy nhiên, không gian cơ sở hạ tầng vẫn đang ở giai đoạn sơ khai. Điều này mở ra một cơ hội đáng kể cho các nhà phát triển có thể tìm cách tạo ra tất cả những gì có sẵn trên các nền tảng hợp đồng thông minh khác (cả về NFT, lẫn hợp đồng thông minh rộng hơn) trên Bitcoin.
Hãy nhớ rằng Bitcoin nắm giữ hơn 500 tỷ USD trong thị trường BUIDL. Rõ ràng, Bitcoin là một lực lượng nghiêm túc và chỉ một chút vốn ngủ yên có thể tạo ra tác động đáng kể trong thị trường tiền điện tử rộng lớn hơn. Hãy xem ai sẽ quản lý để đón đợt sóng này.
Lý do cho Bitcoin rollups
Cảm giác như Ordinals và Inscriptions đã thu hút sự chú ý của một phần lớn cộng đồng. Với hoạt động trên chuỗi ngày càng tăng và không gian khối Bitcoin L1 tiếp tục có giá trị, lý do cho Bitcoin L2s là hiển nhiên. Tất cả các dấu hiệu, từ tăng kích thước khối, bộ nhớ mempool, phí giao dịch, đến sự tăng cường sáng tạo và sự hào hứng trong hệ sinh thái Bitcoin, đều chỉ về hướng này.
Sự phát triển chính để theo dõi là xem có bất kỳ sự tiến triển nào trong vấn đề liên kết hai chiều của Bitcoin. Như đã đề cập trước đó, để có một cầu nối hoàn toàn đáng tin cậy giữa Bitcoin L1 và bất kỳ L2 nào, cần hỗ trợ cấp mã hoá cấp độ i.e. một soft fork. Điều này sẽ mất thời gian và có thể chỉ xảy ra khi có yêu cầu.
Trong khi chúng ta thấy nhu cầu tăng lên, một điều đáng xem xét là vẫn còn một số phần của cộng đồng Bitcoin phản đối bất kỳ trường hợp sử dụng nào ngoài tiền điện tử cứng. Vì Ordinals và Inscriptions về cơ bản là sản phẩm phụ không có ý định của các bản cập nhật Segwit và Taproot, điều này có nghĩa là các nhà phát triển và thành viên cộng đồng Bitcoin core có thể sẽ khó chấp nhận ý tưởng về một soft fork.
Chời đợi ở halving sắp tới
Một phần của sức hấp dẫn của Bitcoin là chính sách tiền tệ cố định, có thể được lập trình. Khác với chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương truyền thống, con đường tiền tệ của Bitcoin trong tương lai được xác định trước và được củng cố trong mã nguồn mã nguồn mở. Điều này cung cấp cho người dùng và nhà khai thác Bitcoin nhiều tính dự đoán hơn về việc phát hành BTC trong tương lai và ngăn chặn những áp lực lạm phát thông thường có trong hầu hết các nền kinh tế truyền thống.
Hình 32: Công thức chính sách tiền tệ của Bitcoin.
Để cụ thể hơn, Bitcoin tuân theo chính sách tiền tệ và lịch phát hành cố định cho đến khi có tối đa 21 triệu BTC trong lưu thông. Từ khối ngày tạo ra, các nhà đào được thưởng với BTC mới phát hành. Số lượng BTC được phát hành phụ thuộc vào công thức như hình 32. Mỗi 210.000 khối, phần thưởng khối được chia đôi, nghĩa là số BTC được phát hành giảm dần theo thời gian.
Hiện tại, phần thưởng khối hoặc số lượng BTC mới được phát hành mỗi khối là 6,25 BTC. Ước tính cho thấy Bitcoin sẽ đạt đến sự kiện “chia đôi” tiếp theo vào khoảng tháng 3 năm 2024 (tức thời điểm đã đào được 210.000 khối kể từ sự kiện chia đôi cuối cùng vào tháng 5 năm 2020). Lúc đó, phần thưởng khối và số lượng BTC mới được phát hành mỗi khối sẽ được chia đôi thành 3,125 BTC.
Như đã đề cập trước đó, các nhà đào được bồi thường chủ yếu để bảo vệ blockchain Bitcoin bằng phần thưởng khối. Nếu giữ sức mua của Bitcoin và thị trường phí hiện tại cố định, mỗi sự kiện chia đôi đều ngụ ý rằng các nhà đào sẽ mất nửa lượng doanh thu của họ. Với các giả định này, sự kiện chia đôi như vậy có thể gây tổn hại cho các nhà đào và tính bảo mật của Bitcoin trong dài hạn.
Tuy nhiên, sự gia tăng gần đây của Ordinals và tăng giá phí giao dịch có thể là những chỉ báo sớm cho một thị trường phí phát triển. Nếu thị trường phí giao dịch phát triển hơn như kết quả của việc sử dụng mạng Bitcoin và cạnh tranh hơn cho blockspace, thì các thợ đào không sẽ không phụ thuộc nhiều vào phần thưởng khối. Trong dài hạn, ngay cả khi phần thưởng khối giảm, các thợ đào có thể tự tin rằng phí giao dịch sẽ đủ bù đắp cho việc bảo vệ mạng Bitcoin.
Kết luận
Ordinals và Inscriptions đã mang lại một sức sống mới cho việc phát triển trên Bitcoin, tạo ra một nhóm các bên liên quan có các quan điểm và ý kiến khác nhau và cuối cùng, thổi một luồng sức sống và sự nhiệt tình vào một hệ sinh thái đã đang chậm trễ trong thời đại của các thị trường NFT và DeFi dựa trên perpetual swap.
Sự tăng của phí giao dịch được trả cho các thợ đào cuối cùng khuyến khích việc bảo mật của blockchain và có nghĩa là Inscriptions và các đổi mới dựa trên chúng có lợi cho tính bền vững dài hạn của Bitcoin.
Về mặt “Bitcoin có nên được sử dụng cho điều gì hay không”, cuối cùng thì không có hiệp định xã hội nào trong mã nguồn, và nếu các giao dịch được thanh toán và thông qua sự đồng thuận, ai có quyền nói rằng chúng không phải là “những gì Bitcoin được thiết kế cho”?
Có một sự thay đổi đáng kể trong văn hóa Bitcoin. Mọi người đều rất phấn khích. Hãy theo dõi kỹ không gian này.
Bài gốc A-new-era-for-bitcoin của Binance Research
