Sam Bankman-Fried (SBF) từ một người sở hữu khối tài sản 16 tỷ đô la trở thành tội đồ chỉ trong vài ngày, anh từ chức giám đốc điều hành FTX và đang bị Bộ Tư pháp và Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) điều tra. Hơn nữa, FTX Group nộp đơn xin bảo hộ phá sản lên Tòa án Liên bang Hoa kỳ, hàng tỷ đô la tài sản người dùng chưa thể rút khỏi sàn.
Thanh khoản của FTX đang cạn dần, hiệu ứng kéo theo các sàn giao dịch, quỹ đầu tư và nhiều công ty tiền điện tử khác cũng gặp điều tương tự.
Tiểu sử của FTX
Sam lớn lên trong khuôn viên gần trường Đại học Stanford, California, Hoa Kỳ. Cha mẹ anh đều là giáo sư tại Trường Luật Stanford, Joseph Bankman, cha của SBF là chuyên gia luật thuế, còn mẹ anh, Barbara Fried, nghiên cứu về sự giao thoa giữa luật, kinh tế và triết học.
Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành vật lý tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), SBF nhận công việc tại công ty giao dịch định lượng khổng lồ Jane Street. Ban đầu, SBF là người nhút nhát, thói quen ăn mặc giản dị và được những người trong công ty thương mến.
Năm 2017, SBF bắt đầu mở công ty Alameda Research trong một căn nhà thuê ở Berkeley, California. Khoảng thời gian hai tuần đầu tiên, nơi làm việc của anh chỉ có một bàn làm việc, máy tính và toàn bộ ngôi nhà chứa đầy các hộp giao hàng trên Amazon.com. SBF thuê một nhân viên điều hành công việc, anh chuyển Alameda đến văn vòng WeWork ở Hồng Kông, bởi vì các quy định về tiền điện tử không khắt khe như Hoa Kỳ.
Thời điểm đó, Sam khá thân thiết với các nhân viên của sàn Binance, bao gồm Changpeng Zhao (CZ), anh đến tham dự buổi tiệc tại một biệt thự sang trọng ở Singapore do Alameda tổ chức (tháng 1/2019), ngay sau hội nghị blockchain do Binance tài trợ.
Alameda Research thể hiện tham vọng thành lập công ty trao đổi tiền tiện tử. Đến tháng 5/2019, sàn giao dịch FTX ra đời, viết tắt của “Futures Exchange”. Binance cũng trở thành một trong những nhà đầu tư đầu tiên vào FTX.
FTX có các chiến dịch quảng bá tốt, giao diện đẹp và xử lý giao dịch nhanh, thu hút số lượng lớn người dùng và nhanh chóng theo sau Binance.
Josh Kruger, đối tác quản lý của quỹ đầu cơ 100 triệu USD Coral Capital, cho biết: “FTX cho đến nay là trải nghiệm giao dịch tốt nhất và nền tảng được thiết kế tốt nhất so với bất kỳ sàn giao dịch nào và chúng tôi thực sự nghĩ rằng họ sẽ trở thành công ty lớn nhất trong ngành.”
Sau những bước đầu thành công, SBF bắt đầu gây quỹ để giúp FTX phát triển và nâng cao vị thế. Năm 2020, khi anh tiếp cận với các nhà đầu tư cấp cao tại công ty đầu tư mạo hiểm Sequoia Capital ở Thung lũng Silicon thông qua ứng dụng trao đổi trực tuyến Zoom, họ ngay lập tức bị ấn tượng và thuyết phục bởi tầm nhìn của anh.
“Tôi muốn FTX là nơi bạn có thể làm bất cứ điều gì bạn muốn với số tiền của mình,” SBF cho biết trong một bài viết về FTX trên trang web của Sequoia.
Gần đây, Sam tiết lộ anh trò chuyện cùng Sequoia Capital trong lúc đang chơi trò chơi “Liên mnh huyền thoại”.
Tài chính tăng nhanh
Bắt đầu từ năm 2021, FTX đã tiến hành một cuộc gọi vốn, huy động được gần 2 tỷ đô la trong bảy tháng, bao gồm Sequoia Capital. Đến tháng 1/2022, FTX tiếp tục gọi vốn thành công để nâng mức định giá công ty lên 32 tỷ đô la.
Thecoindesk đã đề cập về các khoản đầu tư của Alameda Research, FTX Ventures thông qua hai bài viết sau đây:
Những khoản đầu tư đáng chú ý của FTX Ventures
Những dự án Alameda Research tham gia
Ngoài ra, một số tập đoàn tài chính truyền thống hàng đầu như Ontario Teachers’ Pension Plan và công ty đầu tư nhà nước Singapore Temasek Holdings cũng tham gia đầu tư vào FTX. Điều đó cho thấy, FTX từng là một công ty lớn mạnh, uy tín và tài diễn thuyết của SBF để các công ty rót vốn hàng tỷ đô la cho FTX.
Thời điểm cuối năm 2021, sàn giao dịch FTX vẫn kém Binance và đối thủ cạnh tranh chính là Coinbase. FTX chi 135 triệu đô la đổi lấy quyền đặt tên cho đấu trường bóng rổ Miami Heat và mua quảng cáo Super Bowl của diễn viên hài Larry David.
Binance dần xem FTX là đối thủ cạnh tranh, họ bán khoảng 20% cổ phần trong FTX, đổi lấy stablecoin và token FTT. Vào tháng 6, CZ đã châm biếm về sân của SBF: “Thật không dễ dàng khi nói không với quảng cáo Super Bowl, quyền đặt tên sân vận động, các hợp đồng tài trợ lớn vài tháng trước, nhưng chúng tôi đã làm được.”
Bahamas, trở thành nơi đóng quân mới của FTX bởi vì môi trường pháp lý thân thiện với tiền điện tử, được biết FTX chi hơn 30 triệu đô la cho chỗ ở mới.
Kể từ đó, SBF đã bắt tay vào chiến dịch xin giấy phép theo quy định các nước. Vào tháng 12/2021, anh xuất hiện tại buổi điều trần tại Điện Capitol về tiền điện tử. Không lâu sau đó, ảnh đến Washington để gặp gỡ những nhà quản lý hàng đầu Hoa Kỳ. SBF nhanh chóng trở thành gương mặt đại diện cho những người trẻ tuổi trong ngành tiền điện tử tại Hoa Kỳ.
Sam đóng góp 39,8 triệu đô la cho cuộc bầu cử giữa kỳ đang diễn ra tại Hoa Kỳ, giúp anh trở thành nhà tài trợ chính trị lớn thứ sáu trong nước và lớn nhất trong Đảng Dân chủ sau nhà tài trợ của George Soros.
Ngày 30/10, Sam tweet nhắm đến CZ: “Chà, anh ấy được phép đến Washington, phải không?” Dù đã được xóa ngay, nhưng điều đó đã khiến CZ khó chịu, một người thân cận với Binance cho biết.
Ngày 6/11, CZ có hành động đáp trả Sam khi thông báo Binance sẽ bán tất cả token FTT, làm rộ lên lỗ hổng tài chính của FTX, khiến các nhà đầu tư phải bỏ chạy. Giá token FTT giảm liên tục, kéo theo nhiều sự kiện. Kết cục, FTX tuyên bố phá sản và SBF từ chức giám đốc điều hành.
Sam muốn phát triển ngành công nghiệp mã hóa
SBF luôn nói về khả năng của FTX, anh muốn thống trị các thị trường mới, bao gồm cả chứng khoán.
Khi được một quan chức Bahamian hỏi liệu FTX có cần bất kỳ cơ sở hạ tầng hay sự trợ giúp nào khác từ chính quyền địa phương hay không, SBF nói rằng ông muốn đất nước cho phép Uber hoạt động tại địa phương để nhân viên của mình có thể sử dụng nó và sau đó đột ngột rời cuộc họp.
Phong cách hung hăng và quyết định nhanh chóng của SBF còn thể hiện ở chỗ cố gắng hỗ trợ một số công ty tiền điện tử đang gặp khó khăn, bao gồm công ty môi giới Voyager Digital Ltd. và công ty cho vay BlockFi Inc. Sam luôn đưa ra lời đề nghị và từ chối nhượng bộ đối phương, bởi anh muốn FTX nằm ở cửa trên so với các công ty khác.
Sau khi FTX phá sản, SBF không còn là tỷ phú, ánh nhìn của mọi người về Sam thay đổi. Josh Kruger, một đối tác tại quỹ phòng hộ Coral Capital, cho biết: “Cố gắng đẩy quy định thông qua Quốc hội là giọt nước tràn ly cuối cùng đã nghiền nát chúng tôi.”
SBF cũng cố gắng huy động vốn cho liên doanh của riêng mình, nhưng không thành công trước khi công ty sụp đổ. Tháng trước, ông đã tham dự một hội nghị kinh doanh quan trọng của Ả Rập Xê Út với Anthony Scaramucci, nhà tài chính kiêm cựu cố vấn của cựu Tổng thống Trump. Anthony Scaramucci đã sắp xếp để SBF gặp gỡ các công ty cổ phần tư nhân lớn và các quỹ tài sản có chủ quyền bao gồm Quỹ Đầu tư Công của Nhà nước Ả Rập Xê Út, nhưng các khoản đầu tư vẫn chưa được thực hiện.
Tóm lại, Sam Bankman-Fried từng nhận nhiều lời thán phục nhưng anh trở thành tội đồ khi phá hỏng FTX và làm hàng tỷ đô la tài sản người dùng mắc kẹt trên sàn FTX.
