Từ lúc bắt đầu cho tới nay, Crypto nói chung và DeFi nói riêng đã tạo ra nhiều ứng dụng đột phá bậc nhất của thập kỷ. Càng ngày càng nhiều blockchain được phát triển, mỗi một trong số chúng đều có ưu, nhược điểm riêng và mang một phần giá trị nào đó cho người dùng.
Trong khi sở hữu những công nghệ đột phá nhất, hầu hết blockchain hiện tại đều có một thiết kế khép kín và không thể tương tác qua lại với nhau. Cross-chain Bridge xuất hiện để giải quyết vấn đề này.
Cross-chain bridge là gì?
Cross-chain bridge là cầu nối Cross-chain cho phép chuyển giao các tài sản crypto, tokens hay dữ liệu từ Blockchain này sang Blockchain khác, trong đó bao gồm các layer 1, layer 2, sidechain, childchain.
Anh em có thể liên tưởng mỗi một blockchain là một quốc gia. Để bảo đảm trị an của mình, mỗi một nước sẽ có luật lệ khác nhau và người dân phải tuân thủ luật lệ của quốc gia đó. Hầu hết mỗi nước có chuẩn tiền tệ riêng và rất khó để ta sử dụng đồng tiền của nước này qua nước khác.
Blockchain cũng tương tự, mỗi một blockchain có một hạ tầng, quy tắc khác nhau, để đảm bảo tính bảo mật, các nodes phải tuân thủ các quy tắc của blockchain khi xác minh giao dịch trên chuỗi. Mỗi một blockchain lại có chuẩn token riêng (ERC, SPL, TRC,…).
Mỗi một blockchain như một quốc gia
Thiết kế trên đã chứng tỏ hiệu quả, khi những blockchain như Ethereum, Bitcoin, Solana,… đều có độ bảo mật cao và người dùng hoàn toàn có thể xác minh giao dịch của mình trên chuỗi. Tuy nhiên, bản chất tách biệt của mỗi blockchain đã làm giảm cơ hội phát triển của Crypto và hạn chế khả năng tận dụng cơ hội của người dùng.
Và tương tự như việc các quốc gia cần giao thương, các blockchain cũng cần một cách để chuyển giao giá trị qua lại với nhau và Cross-chain brige ra đời để làm điều này.
Vì sao Cross-chain bridge là xu hướng tất yếu?
Con đường tơ lụa (The Silk Road) là một tuyến đường thông thương quan trọng của nhân loại trong suốt một thời gian dài lịch sử. Nhờ có con đường tơ lụa, những vùng đất, nền văn hóa mới được tìm ra và là động lực cho sự phát triển của cả châu Á, châu Âu trên nhiều lĩnh vực.
Vai trò của giao thương là tối quan trọng và điều này cũng đúng với blockchain. Nhất là trong thời điểm hiện tại khi các blockchain đã phát triển đến một mức độ nhất định, và mỗi blockchain sở hữu một lượng tài sản, người dùng riêng chứ không còn là sự thống trị của Bitcoin và Ethereum như trước nữa.
Ở vị thế người dùng, việc có cross-chain bridge sẽ giúp chúng ta:
- Tham gia tìm kiếm cơ hội một cách dễ dàng hơn. Ví dụ nếu muốn chuyển tài sản từ BSC sang Solana, ta sẽ không cần phải thực hiện nhiều bước từ chuyển tài sản từ BSC sang Binance rồi chuyển sang FTX và deposit lên Solana nữa, mà có thể bằng một giao dịch thông qua bridge.
- Phát triển những app cross-chain. Ví dụ một dự án Aggregator giúp người dùng deposit token ở chain này nhưng farm ở chain khác ⇒ Từ đó tối ưu lợi nhuận mang về.
- Và nhiều tiềm năng hơn nữa đang chờ được khai phá.
Cách thức hoạt động của Cross-chain bridge
Ở thời điểm hiện tại, số lượng dự án làm về cross-chain bridge ngày càng nhiều, chứng tỏ nhu cầu thực sự từ người dùng với việc luân chuyển tài sản một cách nhanh chóng giữa các chain.
Tuy số lượng Cross-chain bridge là khá nhiều, nhưng nhìn chung các dự án đang áp dụng một mô hình đó là lock-mint-burn.
Nguyên lý hoạt động của mô hình lock-mint-burn:
- Người dùng deposit token ở chain A vào bridge.
- Bridge khi nhận được tài sản sẽ mint bản wrapped của token trên chain B cho địa chỉ ví mong muốn.
- Khi cần rút tài sản, người dùng gửi lại số wrapped token vào bridge.
- Số token đó sẽ bị đốt và bridge sẽ mở khóa token trên chain A cho người dùng.
Nguyên lý tuy khá đơn giản nhưng khi áp dụng để phát triển bridge thì có nhiều thiết kế khác nhau, mỗi một trong số chúng lại có ưu, nhược điểm riêng và ta sẽ cùng tìm hiểu về các loại hình Cross-chain bridge.
Các loại hình Cross-chain bridge
Tuy có nhiều thiết kế khác nhau nhưng tựu chung lại, ta có thể chia Cross-chain bridge thành hai loại chính là: Centralized Cross-chain bridge và Decentralized Cross-chain bridge.
Centralized Cross-chain bridge
Centralized Cross-chain Bridge yêu cầu người dùng phải tin tưởng vào các bên thứ ba. Các bên này sẽ đóng vai trò như người môi giới giữa các chain, họ nhận tài sản từ người dùng ở chain này và mint wrapped token ở chain khác
Ví dụ có thể kể đến như, anh em deposit BTC vào BitGo, họ sẽ mint ra wBTC chuẩn ERC20 giúp anh em có thể sử dụng chúng trên các dapps của Ethereum. Hay tương tự như việc anh em muốn chuyển token lên BSC thì chọn deposit tài sản lên Binance.
- Ưu điểm: Đơn giản, tiện lợi và phù hợp với người dùng mới.
- Nhược điểm: Người dùng bị phụ thuộc vào bên thứ ba, họ có toàn quyền sử dụng tài sản của người gửi.
Tuy khả năng scam tài sản của người dùng là rất thấp với các tên tuổi lớn như Binance, do thiệt hại về danh tiếng và người dùng sẽ lớn hơn với thứ mà họ nhận được, tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề khác liên quan đến Centralized Bridge.
Có khá nhiều nghi vấn về việc Binance liệu có issue nhiều wrapped token hơn so với số lượng tài sản mà người dùng gửi vào hay không, vì hiện tại rất khó để có thể track được số lượng tài sản được nạp rút vào sàn.
Decentralized Cross-chain bridge
Decentralized Cross-chain Bridge không yêu cầu người dùng đặt niềm tin vào bên thứ ba.
Về cơ bản, Decentralized Cross-chain Bridge chính là một pool chứa tài sản được quản lý bởi một nhóm validators, số lượng validators càng lớn thì bridge càng decentralized. Người dùng deposit tài sản từ chain này vào pool, validators xác minh giao dịch đó và pool sẽ mint wrapped token ở chain khác.
- Ưu điểm: Minh bạch vì mọi thứ đều có thể xác minh on-chain.
- Nhược điểm: Không đảm bảo độ an toàn khi các model bridge hiện tại còn rất mới. Pool chứa tài sản của Decentralized Cross-chain Bridge là miếng mồi ngon cho các vụ tấn công, Poly Network với vụ hack gây thiệt hại 611 triệu đô là một ví dụ điển hình cho việc dự án cross-chain khi bị tấn công
Bên cạnh đó điểm khác biệt lớn nhất giữa các Decentralized Bridge và Centralized bridge nằm ở cách validator được incentive như thế nào để đảm bảo tính chính xác cho bridge. Hay nói cách khác làm thế nào để giữ cho các validator làm việc đúng và ngăn các hành vi xấu khi xác minh giao dịch.
Do cơ hội của chúng ta nằm hầu hết ở các dự án Decentralized Cross-chain Bridge, nên mình sẽ lấy ví dụ về các thiết kế Decentralized Cross-chain Bridge ở thời điểm hiện tại và cách mà chúng giải quyết vấn đề trên, đồng thời mình cũng sẽ liệt kê các bridge nổi bật nhất cho mỗi thiết kế.
Các dự án Decentralized cross-chain bridge nổi bật
Mình sẽ phân cấp tiếp các Decentralized Cross-chain bridge thành ba loại dựa theo mức độ bảo mật tăng dần: Somewhat centralized, Decentralized, Untrusted.
Somewhat centralized bridge
Mô hình này sẽ có một nhóm nhỏ validators kiểm soát việc mint và burn wrapped tokens thông qua cơ chế multisig (đa số đồng thuận thì giao dịch được thông qua). Các validators thường sẽ được xác thực tài khoản (KYC) và quen biết nhau ngoài đời thực.
Mô hình này giúp ngăn cản hành vi xấu bằng cách định danh validators từ trước, tuy nhiên điều này cũng không đảm bảo việc validators sẽ không “Rug-Pull”. Chỉ có số ít dự án đang áp dụng mô hình này như Terra bridge, Chainswapvà hầu hết đều có kế hoạch decentralize hơn trong tương lai.
Chỉ có 5 nodes bảo mật Chainswap
Decentralized bridge
Các bridge này được phát triển trên mạng lưới Proof of Stake và cho phép bất kỳ ai cũng có thể làm validator. Mạng lưới PoS này có thể có sẵn hoặc được xây mới để phục vụ cho việc trao đổi cross-chain.
Các decentralized bridge thường áp dụng mô hình staking & slashing, model này giúp validator nhận được incentive khi xác minh giao dịch, ngược lại số tài sản stake của họ sẽ bị mất nếu thực hiện hành vi xấu.
Các dự án nổi bật:
- Phát triển trên mạng PoS có sẵn: Matic PoS bridge (Polygon), deBridge, Anyswap, Thorchain, Peggy,…
- Build từ đầu: Axelar.
Untrusted bridge
Các bridge này được kết nối trực tiếp giữa các chains. Điểm cốt lõi của chúng là sự tương thích của bridge với mạng lưới, untrusted bridge như một phần của mạng lưới và được thừa hưởng tính bảo mật của mạng lưới. Đây là loại bridge có độ bảo mật cao nhất nhưng khó để phát triển và mở rộng sang các chains.
Các dự án nổi bật bao gồm: Near Rainbow bridge, Polkadot Snow Bridge, Wormhole của Solana, Gravity Bridge của Cosmos,…
Ngoài các dự án kể trên có một cái tên khác là Connext Network, Connext network có thể hiểu là untrusted bridge nhưng hỗ trợ kết nối tới nhiều chains.
Cơ hội đầu tư với Decentralized bridge
Ở phần này mình sẽ liệt kê những cơ hội đầu tư ở mảng Decentralized bridge:
Untrusted bridge – công cụ tracking dòng tiền đổ vào hệ sinh thái
Nhiều anh em có thể sẽ nghĩ các bridge như Wormhole, Rainbow bridge,… chỉ là một công cụ giúp chuyển tài sản sang các chain chứ không có cơ hội đầu tư, tuy nhiên đây là một chỉ báo hữu hiệu giúp anh em đánh giá được dòng tiền đang đổ vào hệ sinh thái nào.
Ví dụ phía dưới tab tracking số tài sản đang được khóa trong các bridges từ Ethereum sang các chain khác, việc thường xuyên theo dõi các số liệu sẽ giúp hỗ trợ anh em nhận biết dòng tiền đang đổ về đâu.
Update thêm một tool tracking bridge khác cho anh em
Đầu tư vào dự án Cross-chain bridge
Phía dưới là một bảng đánh giá tổng quan một vài dự án bridge hiện nay:
Lưu ý: Đây là một vài dự án mình biết trong mảng Cross-chain bridge, bảng hoàn toàn có thể có thiếu sót và rất mong anh em chia sẻ những dự án, cơ hội trong mảng này. Bảng đã lọc những dự án untrusted bridge gắn với nền tảng của mạng lưới như Wormhole, Rainbow bridge,… vì gần như chắc chắc các dự án đó sẽ không phát hành token.
Số lượng các dự án đang build bridge là rất nhiều, nhưng số lượng dự án có sản phẩm là tương đối ít. Lượng tài sản khóa là yếu tố quan trọng để đánh giá một bridge, tuy nhiên một điểm anh em cần lưu ý là tính chất của mỗi bridge là khác nhau và TVL chỉ phản ánh được một phần.
Ví dụ:
- Với các bridge từ Ethereum đến Optimism như của Hop Protocol, vì bản chất của Optimistic Roll Ups khiến thời gian rút tài sản lên tới 1-2 tuần ⇒ Hop tạo thêm pool nhằm giúp người dùng có thể cung cấp thanh khoản, hỗ trợ người dùng khác rút tài sản một cách nhanh chóng, bù lại người cung cấp thanh khoản sẽ được hưởng một phần phí từ người rút.
- Với Anyswap, người dùng cung cấp thanh khoản còn để hỗ trợ thêm mảng swap của dự án.
- Với RenVM, số token mint bằng số token lock.
Do đó, để tổng kết lại khi tìm dự án bridge tiềm năng, ta sẽ phải hiểu rõ:
- Mô hình của dự án có hiệu quả hay không?
- Dự án hỗ trợ bao nhiêu chain và tài sản?
- Cách mà nó capture value và trải nghiệm cũng như những hạn chế khi sử dụng như thế nào?
Skin in the game
Một cách khác để đầu tư vào dự án là ta có thể skin in the game, tương tự các AMM thường có airdrop cho những ai cung cấp thanh khoản, các bridge hiện tại cũng thường tích hợp pool, anh em có thể cung cấp thanh khoản để có cơ hội nhận được airdrop trong tương lai.
Đi tìm cái xẻng trong cơn sốt vàng
Thay vì đầu tư trực tiếp tham gia vào cơn sốt vàng (đầu tư vào các dự án bridge), ta có thể tập trung vào những chiếc xẻng (những dự án giúp giải quyết vấn đề của bridge).
Những hạn chế của bridge hiện tại:
Quá nhiều bridge: Việc có quá nhiều bridge khiến thanh khoản bị phân mảnh và gây khó khăn cho người dùng khi luôn phải tìm kiếm và học hỏi cách sử dụng nhiều bridge khác nhau. Do đó sẽ có nhu cầu cho những tool tổng hợp các cross-chain bridge, giúp người dùng sử dụng nhiều bridge với cùng thao tác trên 1 apps duy nhất.
Chưa thực sự an toàn: Các vụ hack liên tục gần đây là một lời cảnh báo về sự non trẻ của các bridge ở thời điểm hiện tại. Các dự án về bảo hiểm có thể khai thác nhánh này.
Trải nghiệm người dùng chưa tốt: Thời gian chờ lâu, giới hạn số lượng tài sản có thể chuyển, giới hạn rút tài sản,… Những dự án bridge sẽ cần cải thiện và nâng cao sản phẩm hơn nữa để giải quyết những vấn đề người dùng đang gặp hiện tại.
Closing Thoughts
Cuộc chơi hiện tại không chỉ còn ở trên Ethereum mà mở rộng sang các chain khác đã mở ra nhiều cơ hội mới và Cross-chain bridge là một trong số đó. Việc các bridge được phát triển ngày càng nhiều và được sử dụng rộng rãi thể hiện nhu cầu tham gia nhiều chain khác nhau của người dùng.
Các bridge hiện tại hầu hết vẫn chỉ dừng ở mục đích kéo thanh khoản từ mạng lưới lớn hơn, đó là lý do ta chỉ thấy các chain như Avalanche, Solana, Terra, Near làm bridge chứ không thấy Ethereum làm bridge. Ở tương lai thay vì cạnh tranh, các bridge sẽ hỗ trợ lẫn nhau giúp người dùng có một trải nghiệm xuyên suốt giữa các chains.
Không loại trừ khả năng 20% bridge sẽ nắm giữ 80% tài sản được lock, điều này tương tự như việc các phiên bản wrapped BTC đang làm ở thời điểm hiện tại khi thị phần thuộc về vài cái tên đứng đầu.
Lời kết
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho anh em những kiến thức cần thiết về Cross-chain bridge cũng như hỗ trợ phần nào trong việc đầu tư. Dưới đây là vài điểm chính mà anh em cần lưu ý:
- Cross-chain bridge là một xu hướng tất yếu trong sự phát triển của Crypto.
- Các blockchain ngày càng phát triển, số lượng bridge và lượng người dùng ngày càng tăng chứng tỏ nhu cầu thực sự của cross-chain bridge.
- Cross-chain bridge ở thời điểm hiện tại còn có nhiều hạn chế: Phân mảnh thanh khoản, trải nghiệm người dùng kém, độ bảo mật thấp.
- Cross-chain bridge là con đường phải đi để tiến tới sự bùng nổ tiếp theo của Crypto, và chắc chắn sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho ai biết nắm bắt.
Theo C98
