Chưa đầy 20 ngày nữa sẽ kết thúc năm 2022, cùng nhìn lại những khoảnh khắc “đỉnh cao” của ngành mã hóa ảnh hưởng mạnh mẽ đến thị trường tiền điện tử.
Năm 2022 đầy kịch tính, thị trường đi xuống dốc so với vốn hóa lập đỉnh gần 3 nghìn tỷ đô la hồi đầu năm. Trong bối cảnh phức tạp của xung đột Nga-Uzbekistan, lạm phát toàn cầu và sự gia tăng của dịch bệnh, thị trường đã trải qua sự sụp đổ của Terra và Three Arrows Capital, gần đây nhất là FTX và nhiều sự kiện thiên nga đen có ảnh hưởng sâu rộng khác. Giá trị của thị trường tiền điện tử giảm mạnh, Bitcoin (BTC) từng giảm xuống dưới 15.500 đô la và các hệ sinh thái bị ảnh hưởng nặng nề.
- Về mặt công nghệ, Ethereum đã hoàn thành The Merge thành công chuyển từ PoW sang PoS, đặt nền móng cho sự mở rộng tiếp theo.
- Về mặt ứng dụng, sự bùng nổ GameFi do StepN kích hoạt đã trở thành một minh chứng điển hình cho giáo dục đại chúng.
Cơ quan quản lý chú ý đến do các sự kiện giông bão gây ra đã tạo ra một chỗ đứng mới cho sự phát triển của ngành tuân thủ và bảo vệ người tiêu dùng.
Tiền điện tử và cuộc chiến Nga-Ukraine
Xung đột Nga-Ukraine đã có tác động sâu sắc đến thị trường toàn cầu trong năm nay, bao gồm cả tiền điện tử và có mối liên hệ đặc biệt.
Chỉ vài ngày sau chiến tranh, Twitter chính thức của chính phủ Ukraine cho biết cần hỗ trợ tài chính, họ chấp nhận Bitcoin và Ethereum (ETH), Ukraine sẽ nhận tại hai địa chỉ ví công khai. Dòng tweet ngay lập tức gây ra sự nhầm lẫn, khi Vitalik Buterin cảnh báo mọi người rằng tài khoản Twitter đó có thể đã bị hack. Nhưng Bộ chuyển đổi kỹ thuật số của chính phủ Ukraine xác nhận chính phủ Ukraine đã yêu cầu tài trợ bằng tiền điện tử cho các nỗ lực cứu trợ chiến tranh. Nhiều khoản quyên góp đã đổ về và trong vòng ba ngày, Ukraine huy động được hơn 30 triệu đô la BTC, ETH và nhiều tiền điện tử khác.
Việc gây quỹ ban đầu chỉ là một trong những động thái lịch sử của Ukraine nhằm nắm lấy tiền điện tử trong thời kỳ khủng hoảng. Loại tài sản này cũng bị giám sát chặt chẽ do các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga, với việc các công dân chạy trốn khỏi Nga chuyển sang Bitcoin như một phương tiện lưu trữ giá trị do đồng Rúp mất giá, trong khi các sàn giao dịch lớn như Kraken, Binance và Coinbase đã hạn chế tiền tệ của Nga sau chế tài của EU.
>> Đọc thêm: Cơ hội và rủi ro cho tiền điện tử từ cuộc chiến Nga-Ukraine
Biden ký sắc lệnh về quy định tiền điện tử
Các cơ quan chức năng trên khắp thế giới, dẫn đầu là Hoa Kỳ, đã đưa quy định về tiền điện tử lên một cấp độ hoàn toàn mới.
Vào ngày 9/3/2022, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden ký sắc lệnh “hành pháp về đảm bảo đổi mới có trách nhiệm đối với tài sản kỹ thuật số”, đây là biện pháp toàn chính phủ đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ nhằm giải quyết rủi ro và tận dụng tài sản kỹ thuật số cũng như cơ sở của chúng. Lệnh thiết lập chính sách quốc gia về tài sản kỹ thuật số bao gồm những ưu tiên chính:
- Bảo vệ người tiêu dùng và nhà đầu tư
- Ổn định tài chính
- Tài trợ hợp pháp
- Vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ trong hệ thống tài chính toàn cầu
- Khả năng cạnh tranh kinh tế, tài chính toàn diện và đổi mới có trách nhiệm.
Vào ngày 16/9/2022, Nhà Trắng đã công bố bản dự thảo đầu tiên về khung pháp lý cho ngành công nghiệp tiền điện tử, đồng thời quy định rằng G7, G20, Lực lượng đặc nhiệm hành động tài chính (FATF) và Ủy ban ổn định tài chính (FSB) về rửa tiền mở rộng hợp tác giữa Hoa Kỳ và các đối tác.
>> Đọc thêm: Nhà Trắng kêu gọi thắt chặt quy định về tiền điện tử sau sự cố FTX
Ronin Network bị tấn công, thiệt hại 550 triệu đô la
Năm 2022 chứng kiến thị trường tiền điện tử hứng chịu nhiều vụ tấn công nghiêm trọng, trong đó Ronin Network bị tấn công bridge vào tháng 3/2022 trở thành vụ tấn công lớn nhất cho đến nay.
Lazarus Group do Triều Tiên hậu thuẫn là tổ chức bị cơ quan thực thi pháp luật Hoa Kỳ cáo buộc đứng sau vụ tấn công, họ sử dụng email lừa đảo để giành quyền xác thực đối với năm trình xác thực chuỗi Ronin, cho phép nhóm tội phạm lấy đi 173.600 ETH và 25,5 triệu USDC, tổng giá trị khoảng 551,8 triệu đô la.
>> Đọc thêm: Quá trình chuyển tiền của hacker Ronin Network
Chi tiết kỳ lạ nhất về vụ tấn công Ronin là xảy ra sáu ngày sau khi có tin tức và trong gần một tuần, không ai quản lý Ronin bridge hoặc cung cấp thanh khoản và không ai nhận ra số tiền đã bị bòn rút. Mặc dù điều này gây lo ngại cho Sky Mavis, tổ chức đằng sau trò chơi Axie Infinity và các đối tác của họ, nhưng phản ứng chậm làm cộng đồng phẩn nộ.
Sự cố Ronin đánh dấu sự khởi đầu của một chuỗi các cuộc tấn công của nhóm Lazarus vào không gian tiền điện tử. Vào tháng 6, Harmony đã mất 100 triệu đô la trong một kế hoạch lừa đảo tương tự, trong khi người sáng lập DeFiance Capital, Arthur Cheong cũng trở thành nạn nhân của một cuộc tấn công có chủ đích của tin tặc Triều Tiên, khiến anh mất một loạt Azuki NFT giá trị cao.
>> Đọc thêm: Harmony treo thưởng 1 triệu đô la cho thông tin về vụ tấn công
Khung quy định mã hóa do Hoa Kỳ và Châu Âu đưa ra sẽ có tác động rất lớn đến thị trường tiền điện tử toàn cầu và nó cũng sẽ khiến nhiều khu vực, bao gồm cả Liên minh Châu Âu, bắt đầu phản ánh về quy định mã hóa. Hệ thống quy tiền điện tử thống nhất sẽ không chỉ cải thiện hiệu quả quy định và thực thi pháp luật trong khu vực tài phán, mà còn có thể cung cấp một mô hình tham chiếu cho quy định của các quốc gia khác.
Terra (LUNA) sụp đổ
Thời điểm đỉnh cao, Terra là một trong những hệ sinh thái tiền điện tử lớn nhất thế giới tính theo vốn hóa thị trường, với hơn 40 tỷ đô la. Do sự thành công của stablecoin UST, hệ sinh thái Terra sẽ cực kỳ thịnh vượng từ cuối năm 2021 đến đầu năm 2022. Trái ngược với hầu hết các stablecoin, UST dựa vào các cơ chế thuật toán để duy trì sự liên kết với đồng đô la. Hệ thống cho phép người dùng mint token UST bằng cách đốt một lượng LUNA tương đương hoặc đổi UST lấy LUNA.
Do hiệu ứng phòng ngừa rủi ro, nhu cầu về stablecoin của người dùng tiền điện tử tăng lên trong thị trường giá xuống và giá LUNA tăng nhanh khi bắt đầu thị trường giá xuống. UST là một lựa chọn hấp dẫn Anchor Protocol khi cung cấp lợi nhuận 20% cho người dùng stake UST. Khi họ mãi mê với UST để kiếm lợi nhuận, việc burn LUNA tăng lên làm đẩy giá token này.
Ngày 7/5, nhóm quỹ UST của Terra bị depeg do một đợt bán tháo lớn của cá voi khổng lồ. Hai ngày sau, UST lại rớt giá, gây ra một đợt tháo chạy toàn diện trong hệ sinh thái Terra. Mọi người làm lệnh đổi UST sang LUNA, làm tăng bất chợt nguồn cung LUNA, thế là LUNA giảm giá mạnh.
Thuật toán của Terra đã thúc đẩy LUNA phát hành một số lượng lớn bổ sung, LUNA và UST bước vào vòng xoáy tử thần, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ. Đến ngày 12/5, UST được giao dịch ở mức 0,36 đô la, trong khi giá của LUNA đã giảm sát 0 đô la.
Terra kích hoạt sự sụp đổ Celsius, Three Arrows Capital
Hàng chục tỷ đô la bị thổi bay, hệ quả phá sản đến ngay lập tức. Vào ngày 12/6, Celsius thông báo cho khách hàng rằng họ đang tạm dừng việc rút tiền và tuyên bố phá sản vào giữa tháng 7. Celsius đã đầu tư vào Terra Corporation và khi khoản đầu tư mất thanh khoản, gây nên tác động dây chuyền. Hoạt động vay và cho vay của Celsius chủ yếu diễn ra trong một mạng lưới khép kín của một số ít công ty, cho vay trên các giao thức DeFi như Maker, Compound và Aave, nhưng cũng cho vay rất nhiều đối với các thực thể tập trung như Genesis, Galaxy Digital và Three Arrows Capital.
>> Đọc thêm: Cựu CEO Celsius rút 10 triệu USD trước khi nộp đơn phá sản
Vài ngày sau thông báo của Celsius, tin đồn về việc phá sản của Three Arrows Capital (3AC) bắt đầu lan truyền, tương tự vấn đề thanh khoản, 3AC thực hiện chiếm dụng tiền của khách hàng. Từ đó, công ty môi giới tài sản tiền điện tử Voyager Digital cho biết họ cho 3AC vay 15.250 BTC và 350 triệu USDC. Tổng số tiền cho vay vượt quá 675 triệu đô la theo thời giá hiện tại. Voyager Digital yêu cầu 3AC hoàn trả tất cả các khoản nợ chưa thanh toán trước ngày 27/6, nếu không sẽ bị vỡ nợ.
Sau khi vụ việc bị phanh phui, nhiều tổ chức khác cũng tiến hành đòi nợ 3AC, bao gồm Genesis Global Trading, BlockFi, BitMex, FTX và Blockchain,… Không còn đường lui, 3AC buộc phải bán tháo tài sản của mình, trong đó có 80.000 stETH (hơn 84 triệu đô la) trong pool stETH/ETH trên Curve, khiến stETH bị depeg (stETH từng bị depeg xuống 0,94 ETH).
Hoa Kỳ trừng phạt Tornado Cash
Tornado Cash là một giao thức bảo vệ quyền riêng tư giúp người dùng che giấu lịch sử giao dịch. Vào ngày 8/8, Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài của Bộ Tài chính Hoa Kỳ (OFAC) thông báo trừng phạt Torcado Cash và những người có liên quan.
Các công ty tiền điện tử như Circle và Infura đã ngay lập tức chuyển sang tuân thủ các biện pháp trừng phạt, đưa các địa chỉ Ethereum tương tác với Tornado Cash vào danh sách đen và một số giao thức DeFi đã làm theo, ngăn chặn các ví khả nghi.
Sau thông báo của OFAC, Dịch vụ Điều tra và Thông tin Tài chính của Hà Lan đã bắt giữ Alexey Pertsev, nhà phát triển cốt lõi của Tornado Cash, với tội danh hỗ trợ rửa tiền. Hiện tại, Alexey vẫn bị giam đến tháng 2/2023.
Lệnh cấm tiền mặt Tornado là chưa từng có tiền lệ, đánh dấu lần đầu tiên một cơ quan chính phủ xử phạt mã nguồn mở thay vì một thực thể cụ thể và phản ánh những lo ngại về khả năng duy trì khả năng chống kiểm duyệt của Ethereum.
Đáng chú ý, cộng đồng tiền điện tử đã thực hiện nhiều sáng kiến khác nhau để thay đổi điều này, đáng chú ý nhất là vụ kiện do Coin Center đệ trình chống lại OFAC. Kết quả của vụ việc có thể có tác động rất lớn đến tương lai của tiền điện tử vì nó sẽ quyết định liệu chính phủ Hoa Kỳ có quyền xử phạt các dự án phi tập trung khác hay không.
Fed liên tục tăng lãi suất
Lạm phát toàn cầu tăng cao và chống lạm phát đã trở thành chủ đề chính của các ngân hàng trung ương trong năm 2022. Với tư cách là tổ chức cốt lõi, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED) đã tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt trong năm 2022, tần suất tăng lãi suất đã tăng lên đáng kể.
Tỷ lệ lạm phát hiện tại của Mỹ đã đạt mức cao nhất kể từ năm 1980 và lãi suất chuẩn cũng đạt mức cao nhất kể từ năm 2008 trong vòng 8 tháng, sau khi Fed tiếp tục tăng lãi suất 75 điểm cơ bản vào ngày 3/11, lãi suất đã lên 3,75-4,00% và vẫn trên đà tăng. Lawrence Summers, Cựu Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ, thẳng thừng cho rằng do nền kinh tế Hoa Kỳ vẫn đang mạnh nên Fed có thể cần tăng lãi suất lên 6% hoặc cao hơn.
Bị ảnh hưởng bởi việc tăng lãi suất của Fed và lạm phát, các nền kinh tế lớn như Liên minh châu Âu, Canada, Vương quốc Anh và Úc đã thực hiện các chính sách tương tự Fed. Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) dự kiến sẽ tăng lãi suất thêm 50 điểm cơ bản vào ngày 15/12, sau khi tăng lãi suất tổng cộng 200 điểm cơ bản kể từ tháng 7.
Trong bối cảnh thắt chặt vốn toàn cầu, các loại tài sản lớn bị sụt giảm nghiêm trọng và tiền điện tử, vốn có tỷ lệ đòn bẩy cao hơn các ngành truyền thống, chịu đòn gánh nặng nề nhất. vấn đề gây ra bởi môi trường thắt chặt tiền tệ toàn cầu.
STEPN kéo thị trường GameFi tăng trưởng ngắn
STEPN ra mắt vào tháng 12/2021, đưa ra lộ trình phát triển rõ ràng. Dự án không chỉ giành được vị trí thứ tư trong phần blockchain game của Solana Hackathon, mà còn nhận được vòng tài trợ hạt giống trị giá 5 triệu đô la do Sequoia dẫn đầu ngay sau khi ra mắt. Vào tháng 4/2022, giá trị thị trường của STEPN vượt 1 tỷ đô la, nhanh chóng khẳng định chỗ đứng. Thời kỳ đỉnh cao, STEPN có 1 triệu người dùng và 4,72 triệu người dùng đã xác thực và doanh thu quý 2 của STEPN lên tới 122,5 triệu đô la.
Vào tháng 7/2022, do ảnh hưởng của chính sách, STEPN thông báo ngừng hỗ trợ người chơi ở Trung Quốc, tạo bước ngoặt trong quá trình phát triển của trò chơi. Kể từ đó, dưới ảnh hưởng của thị trường giá giảm và mô hình 2 token, STEPN dần đánh mất vinh quang của mình. Theo dữ liệu từ Dune Analytics, số người dùng hoạt động hàng tháng của STEPN đã giảm xuống dưới 30.000 kể từ tháng 9, giảm 95% so với tháng 5. Hiện tại, tốc độ tăng trưởng người dùng mới đã giảm 32%. Xét về khối lượng mint giày mới, con số đã giảm 84% trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 8.
Mặc dù dự án về cơ bản gần như hết phát triển, nhưng STEPN, với tư cách là một trong những ứng dụng Web3 tiêu biểu ra trong năm 2022, mang khái niệm Play-to-Earn mở rộng hơn là X-to-Earn lên tầm cao mới. Nhiều tổ chức đầu tư truyền thống cũng đã tham gia thị trường, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của GameFi trong tương lai.
>> Đọc thêm: Thị trường đang thanh lọc những dự án GameFi ‘hàng dởm’
Ethereum Merge thành công
Ethereum đang là hệ sinh thái dẫn đầu với TVL vượt trội so với các đối thủ. Vào ngày 15/9, Ethereum thành công chuyển sang cơ chế đồng thuận bằng chứng (PoS) để tăng tính bảo mật hệ thống. Các chức năng phức tạp như giao dịch khác nhau, hợp đồng thông minh và tài khoản cũng chạy trên cơ chế cốt lõi này. Với sự thịnh vượng liên tục của các ứng dụng sinh thái trên Ethereum, cơ sở hạ tầng hiện tại đặt ra những thách thức đối với khả năng mở rộng của hệ thống và những hạn chế của PoW đã hạn chế nghiêm trọng sự phát triển của Ethereum trong tương lai. Để giải quyết vấn đề về khả năng mở rộng, Ethereum Foundation đã đưa ra một loạt kế hoạch nâng cấp mạng và việc sáp nhập là sự kiện rất quan trọng.
Mọi thứ bắt đầu nóng lên từ tháng 7 và 8, thị trường thoát khỏi sự tuyệt vọng sau cuộc khủng hoảng thanh khoản vào tháng 6, trong khi các cuộc thảo luận về fork cũng thúc đẩy làn sóng chú ý đến tiền điện tử. Giá ETH đã tăng hơn 100% so với mức đáy vào tháng 6 và hy vọng rằng việc sáp nhập giúp tăng 99,95% hiệu suất năng lượng và giảm 90% lượng phát thải ETH.
Đối với Ethereum, việc chuyển sang PoS đã đặt nền móng cho việc mở rộng sharding tiếp theo của Ethereum. Kỷ nguyên khai thác card đồ họa quy mô lớn xem như kết thúc và những người khai thác rời đi nhiều. Với việc tối ưu hóa hiệu suất của Ethereum sẽ siết chặt hệ sinh thái blockchain PoS khác trong tương lai. Ở cấp độ sâu hơn, việc sáp nhập là một thay đổi quan trọng trong phản ứng của Ethereum đối với lời kêu gọi toàn cầu nhằm giảm lượng khí thải carbon. Tuy nhiên, do những hạn chế về kỹ thuật và sinh thái, tác động thực sự của bản cập nhật này sẽ chỉ xuất hiện trong vài năm tới.
>> Đọc thêm: Ethereum và câu chuyện kiểm duyệt sau The Merge
FTX sụp đổ
Vụ nổ FTX xảy ra vào đầu tháng 11 khi có tin đồn về tính kém thanh khoản trong công ty anh em của FTX, Alameda Research (do SBF thành lập và quản lý tài chính). Điều này dẫn đến hoạt động rút tiền hàng loạt, FTX mất khả năng thanh toán và cuối cùng tuyên bố phá sản theo luật bảo hộ phá sản Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, các cuộc điều tra cho thấy hàng tỷ đô la trên sàn FTX biến mất trước thông tin phá sản. Mọi thứ xuất phát từ việc FTX cho Alameda vay, Alameda lại kinh doanh thua lỗ, dẫn đến số tiền đó không cánh mà bay.
Đồng thời, Sam Bankman-Fried (SBF) từ chức vị trí giám đốc điều hành FTX. Phạm vi và chiều sâu của sự cố phá sản của FTX là rất hiếm, hơn 130 công ty liên quan FTX cũng phá sản theo, để lại khoản nợ hơn 10 tỷ đô la. Đến ngày 13/12, chính quyền Bahamas đã ban hành lệnh bắt giữ Sam và khả năng lớn sẽ dẫn độ về Hoa Kỳ.
>> Đọc thêm: Cuộc phỏng vấn ngày 29/11 của Sam Bankman-Fried về sụp đổ của FTX
Sự cố này sẽ có tác động mạnh đến thị trường tiền điện tử như sau:
- Thứ nhất, gây ra khủng hoảng niềm tin của người dùng vào các tổ chức tập trung.
- Thứ hai, cơ quan luật pháp thắt chặt giám sát và nhiều quy định hơn khi xin giấy phép hoạt động.
- Thứ ba, nền tài chính phi tập trung vẫn còn xa vời.
- Cuối cùng, mùa đông crypto tiếp tục kéo dài hơn nữa.
Tổng kết
Thecoindesk vừa tổng hợp những sự kiện lớn ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường tiền điện tử năm 2022. Tin tốt có, tin xấu có và thị trường đang đi xuống do ảnh hưởng từ kinh tế vĩ mô. Khả năng cao chúng ta kết thúc năm 2022 mà không còn biến động nào đáng kể nữa và hy vọng vào một năm tài khóa 2023 mới.
