Trước đây chúng ta gần như không phải tốn một khoản phí nào để tạo ra một món đồ trong thế giới kỹ thuật số. Do đó, các món đồ này trở nên vô giá trị, vì nó không hề khó để tạo ra. Tuy nhiên, với sự ra đời của blockchain, sự khan hiếm trong thế giới kỹ thuật số đã bắt đầu hình thành và kết nối một phần thế giới thực với thế giới ảo.
NFT là một trong những nền tảng quan trọng của nền kinh tế kỹ thuật số mới được hỗ trợ bởi blockchain. NFT đã và đang được thử nghiệm trong nhiều lĩnh vực như gaming, nhận dạng kỹ thuật số, cấp phép, chứng chỉ và mỹ thuật. Thậm chí, người sử dụng có thể chia nhỏ và sở hữu theo tỷ lệ đối với các mặt hàng có giá trị cao.
NFT là gì?
NFT là viết tắt của Non-fungible Token, là loại token có tính độc nhất và không thể bị thay thế bởi những token khác. Đây có thể là tài sản ảo hoặc phiên bản mã hóa của tài sản trong thế giới thực. Vì mỗi NFT là duy nhất và chúng KHÔNG THỂ hoán đổi cho nhau, nên chúng có thể hoạt động như bằng chứng xác thực và quyền sở hữu trong lĩnh vực kỹ thuật số.
Ví dụ: Khi sở hữu các Fungible Token, anh em có thể giao dịch hay trao đổi với người khác vì giá trị của chúng tương đương nhau.
Nhưng các Non-fungible Token thì đại diện cho những vật phẩm hay tài sản có giá trị sưu tầm khác nhau, chính vì thế NFT được ứng dụng rất nhiều bởi các nghệ sĩ, họa sĩ hay nhà phát triển game để token hóa các sản phẩm của mình và biến chúng trở thành duy nhất.
Nguồn gốc của NFT
Trong suốt 2 năm downtrend của thị trường Crypto (2017 – 2019), điều tốt nhất mà các dự án có thể làm đó chính là tập trung vào việc xây dựng và tạo ra các sản phẩm thực với giá trị thật, đây chính xác là những gì mà các dự án NFT hàng đầu đã nỗ lực thực hiện xuyên suốt chu kỳ đã qua.
Decentraland (MANA) đã huy động được 20 triệu đô vào năm 2017 và đã ra mắt thành công nền tảng của mình trong năm 2020. Gần như tất cả khối lượng giao dịch của Decentraland đều được thực hiện trên Cryptovoxels – một nền tảng tự hoạt động nhờ vào nguồn thu tài chính từ việc bán các mảnh đất kỹ thuật số.
Chúng ta có thể nhìn thấy rằng hệ sinh thái tiền điện tử nói chung vừa tạo ra một bước nhảy vọt khác về cơ sở hạ tầng trong khoảng thời gian downtrend này. Hãy nhớ lại năm 2017: Tất cả những gì bạn có thể làm là tham gia vào một dự án trên Ethereum khi mà MetaMask chỉ mới bắt đầu những bước đà phát triển đầu tiên.
Còn giờ đây, những gì chúng ta có là:
- Stablecoin: Những đồng coin ra đời với mục đích ổn định giá.
- Non-custodial Wallet: Ví lưu trữ tài sản không lưu ký.
- Fiat On-ramps: Sàn giao dịch tiền điện tử cho phép gửi tiền mặt vào hệ thống và chuyển sang tiền điện tử.
- Fund Management Platforms: Các nền tảng quản lý quỹ.
- Decentralized Storage Solution: Giải pháp lưu trữ phi tập trung.
- Digital Identity Providers: Nhà cung cấp danh tính kỹ thuật số.
Có thể thấy một sự bùng nổ mạnh mẽ đã xảy ra, bởi trong những năm trước đó, không một cái tên nào kể trên được biết hoặc nhắc đến.
Với các ứng dụng tuyệt vời và lợi nhuận ấn tượng mà DeFi (Tài chính phi tập trung) mang lại, Ethereum bắt đầu nhìn thấy một chu kỳ mới trong hành vi người dùng đã được phản ánh nhiều lần trước đây trong thị trường Crypto. Thị trường đang bị thổi phồng quá mức và mọi người sẵn sàng ném nhiều tiền hơn vào hệ sinh thái này.
Mức độ tăng trưởng của NFT ở giai đoạn sơ khai này chỉ đang mới manh nha và gia tăng mạnh mẽ do sự hưng phấn cao độ ban đầu.
Tính chất của NFT
Bởi NFT là cách để lưu trữ các tệp tin trên các blockchain, nên chúng sở hữu các đặc điểm cơ bản của token trên blockchain nói chung và các đặc điểm của NFT nói riêng:
- Tính độc nhất: Các token này là độc nhất, kể cả những người khác có tạo ra những tập tin y hệt thì chúng vẫn khác với những tập tin được tạo ra từ trước đó.
- Tính vĩnh cửu: Sự tồn tại của các token này là vĩnh viễn, kèm theo các thông tin trong token đó ví dụ như các tin nhắn, bức ảnh, âm thanh, hay các dữ liệu,…
- Có thể được lập trình: NFT cũng là các dòng code trên blockchain, và luôn luôn có thể xác minh được tác giả của NFT, kể cả tác phẩm có qua tay bao người sở hữu đi chăng nữa.
- Không cần được cấp phép: Đây là đặc điểm của tùy loại NFT. Nếu NFT đó được tạo ra ở trên một mạng lưới blockchain mở, thì NFT đó cũng thừa hưởng đặc tính của mạng lưới là có thể được truy cập tùy ý.
- Tính sở hữu: Những người sở hữu NFT có toàn quyền quyết định sở hữu, sử dụng NFT đó.
NFT hoạt động như thế nào?
Định giá NFT
Trước hết, ta cần hiểu rằng NFT được xem là các món vật phẩm dùng để sưu tầm hay như một bức tranh, chứ không phải là dạng token có rất rất nhiều incentives để làm tăng buy demand.
Do đó, việc định giá NFT cũng giống như việc định giá một món đồ quý ngoài đời thật, cứ người nào cảm thấy nó có giá, thì nó sẽ có giá.
Ví dụ: Có rất nhiều bức tranh trừu tượng đáng giá vài nghìn đô nhưng rất ít người hiểu ý nghĩa thật sự của nó.
Các chuẩn token của NFT
Nói về chuẩn phát hành, thông thường ở Ethereum blockchain, các token phổ biến ở ERC-20. Nhưng ở NFT, rất nhiều chuẩn được áp dụng, và nổi bật nhất là ERC-721 và ERC-1155:
- ERC-721: Với mỗi một NFT token mới, nhà phát triển phải triển khai một smart contract mới, điều này gây ra lãng phí tài nguyên và tốn công xây dựng. Ứng dụng: CryptoKitities, CryptoPunks,…
- ERC-1155: Đây là thế hệ cải tiến mới hơn nhưng chưa được phổ biến. Với ERC-1155, nhà phát triển có thể tạo ra cả Fungible và Non-fungible token trong 1 smart contract duy nhất và có thể tạo ra vô số token trên một contract. Ứng dụng: NFT trên nền tảng Enjin.
Ở Binance Smart Chain thì sẽ sử dụng BEP-721 và BEP-1155, tương tự như hệ Ethereum.
Ví lưu trữ NFT
Cũng như các token khác, NFT có thể lưu trữ trên ví cá nhân, điển hình là Trust Wallet,…
Cần lưu ý rằng NFT không thể được sao chép hoặc chuyển đổi mà không có sự cho phép của chủ sở hữu – ngay cả bởi nhà phát hành NFT.
Giá trị của Non-fungible Token và nghịch lý
Giá trị của NFT
Hiện tại, NFT có giá trị về 3 mặt bao gồm:
- Giá trị về mặt bảo chứng: Bằng tài sản thật. Ví dụ: USDT, USDC được bảo chứng bằng đô la Mỹ thì NFT được bảo chứng trong game, tăng giá trị, độ hiếm của NFT đấy lên.
- Giá trị ứng dụng: Ứng dụng trong việc lưu trữ, đảm bảo sự tín nhiệm.
- Giá trị kỳ vọng: Thể hiện sự mong chờ của người mua, giá sẽ tăng lên trong tương lai.
Các giá trị trên sẽ không nằm ngoài nhu cầu của thị trường, người tham gia khi sở hữu một loại tài sản nào đó thì cũng mong nó sẽ tăng giá trị trong tương lai và đạt được lợi nhuận từ đó.
DeFi hiện tại cũng được xem là trend, nó đang bùng nổ nhưng bản thân không phải là một xu hướng thông thường. DeFi được hiểu là một lý tưởng mà những người xây dựng nên công nghệ Blockchain đang hướng tới, và đó là vấn đề thời gian, có thể sẽ nguội lại trong một giai đoạn nào đó nhưng sẽ không thể kết thúc.
Nghịch lý về giá trị của NFT
Đây không phải là một câu hỏi dễ giải đáp, bởi với mỗi tác phẩm hay sản phẩm NFT thì mỗi người chúng ta lại có cách định giá riêng theo sở thích và những yếu tố khác tác động đến giá trị.
Có những tác phẩm giá trị chỉ vài chục đô trên NFT như logo, nhưng cũng có tranh NFT có giá đến 69.3 triệu đô như tác phẩm “Everydays: The First 5,000 Days”.
Đây là một giả thuyết của một người dùng trên Twitter về các độ hype ảo của thị trường NFT và làm sao để có thể kiếm tiền từ thị trường NFT.
- Bước 1: Tạo ra một tác phẩm đẹp và nổi bật so với các tác phẩm khác
- Bước 2: Dùng 2 triệu đô để mua chính tác phẩm của mình để tạo độ hype trong cồng đồng
- Bước 3: Rao bán lại tác phẩm với giá sale 90% chỉ còn 20,000 đô
Cuối cùng, mình không mất gì cả mà có lời thêm 20,000 đô từ tác phẩm của chính mình.
Anh em nghĩ sao về giả thiết, liệu NFT có phải là bong bóng do chính những ông lớn trong thị trường NFT tạo ra nhằm tạo ra “hype” cho thị trường NFT, làm tăng giá trị của các token thuộc dự án NFT.
Phân loại & ứng dụng của NFT
Có thể anh em chưa nghĩ đến nhưng tài sản “không thể bị thay thế” chính là những loại tài sản có giá trị nhất vì chúng không thể bị tạo ra thêm, chúng sẽ có giá trị riêng đối với một nhóm người. Các tài sản đó có thể là cố vật như tranh ảnh, hoặc rộng hơn là bất động sản trên toàn thế giới. Dưới đây là ứng dụng của NFT trong các lĩnh vực cụ thể:
Nghệ thuật – NFT art
Các sản phẩm nghệ thuật trên blockchain có thể dễ dàng xác minh chủ sở hữu và tác giả sản phẩm. Các vấn đề về tác phẩm giả, hay quyền sở hữu sẽ được xử lý gọn ghẽ với công nghệ blockchain.
Ví dụ điển hình của NFT trong nghệ thuật, là một bức tranh kỹ thuật số vừa được bán với giá gần 70 triệu đô – lập kỷ lục NFT giá cao nhất từng được bán.
Các item trong game – NFT Game
Các trò chơi điện tử đã là các dòng code sẵn từ đầu, nên việc đưa các NFT vào các game sẽ vô cùng dễ dàng.
Rất nhiều dự án để sử dụng các game làm đòn bẩy phát triển cho dự án NFT, ví dụ như Axie Infinity – một dự án mô phỏng trò chơi Pokemon tạo ra các NFT Pokemon và cho chúng đánh nhau.
Thẻ giao dịch điện tử
Sorare và NBA Top Shots là hai ứng dụng sưu tập thẻ thể thao hàng đầu. Cả hai đều phục vụ cho các trò chơi thể thao điện tử.
Theo dõi xuất xứ và xác thực thông số kỹ thuật
Trong thế giới thông thường, các sản phẩm nghệ thuật sẽ mất rất nhiều thời gian, công sức và tiền của để xác minh một tác phẩm có phải bản thật hay không.
Với công nghệ blockchain, thì việc đó trở nên vô cùng dễ dàng và thuận tiện.
Tên miền
Các tên miền cũng là các sản phẩm NFT bởi chúng là khác biệt, độc nhất, và từ lâu đã có các công ty kinh doanh tên miền.
Phát triển nội dung
Âm nhạc, tweets, memes, và các nội dung kĩ thuật đều có thể trở thành NFTs, giúp cho nội dung đó trở nên độc nhất và có một ý nghĩa đặc biệt.
Thời gian gần đây, có nhiều tweets đã được bán giá trên trời, ví dụ như tweet đầu tiên của nhà sáng lập Twitter được bán với giá 2.5 triệu đô.
Hay anh em nghĩ sao nếu có những bản nhạc của thần tượng mà chỉ riêng anh em mới có thể sở hữu bản quyền? Theo mình, trong tương lai, các nền tảng phát triển nội dung sẽ trở thành mục tiêu liên kết của nhiều dự án NFT.
Token hóa các đồ vật giá trị cao
Trong tháng 2 năm 2020, đã có một chai rượu Fine thật được bán dưới dạng NFT để tránh bị làm nhái từ những kẻ làm đồ giả.
Đây là lần đầu tiên một vật chất trong thế giới thật được “token hóa”, làm bằng chứng quyền sở hữu chai rượu của người mua và được bán trên OpenSea – một chợ NFT cho phép giao dịch các token NFT ERC-721.
Các sản phẩm tài chính
Có rất nhiều sản phẩm tài chính trong thế giới thật không thể trao đổi và thay thế được.
Ví dụ, khoản thế chấp của bạn cho căn nhà của bạn không thể giống khoản thế chấp của một người nào khác.
Một ví dụ khác, lĩnh vực bất động sản có thể “token hóa” những mảnh đất, ngôi nhà để giúp việc mua bán được minh bạch, rõ ràng.
Các vé tham gia sự kiện
Trong thế giới vật chất, các vé tham gia sự kiện có thể bị làm giả dễ dàng, tuy nhiên trong thế giới blockchain thì việc làm giả là bất khả thi.
Trong năm 2020, UEFA Champions League đã bán vé cho khán giả những chiếc vé online dựa trên công nghệ blockchain.
Cách tạo NFT
Có rất nhiều cách để tạo các NFT, nhưng đều trải qua 4 bước sau:
Bước 1: Xác định tệp tin nào anh em muốn biến thành NFT. Có rất nhiều loại file có thể trở thành NFT, ví dụ như các tệp hình ảnh (JPG, PNG,…), các tệp âm thanh (MP3,…),…
Bước 2: Tạo ví Ethereum để truy cập vào các NFT Marketplace, và nạp một lượng Ethereum dùng để tạo NFT trên mạng lưới Ethereum.
Bước 3: Kết nối ví với các NFT Marketplace. Sau khi kết nối, anh em đã có thể truy cập tất cả tính năng cần thiết dùng để tạo ra, mua và bán NFT.
Bước 4: Tải tệp tin của mình lên nền tảng và điền các thông tin cần thiết như miêu tả NFT, số bản anh em muốn tạo ra,… và bắt đầu mint ra NFT đó, với một lượng phí Ethereum để tạo ra NFT. Lượng phí này là để xác nhận NFT này là một phần của mạng lưới Ethereum.
Tiêu chí đánh giá các NFT token tiềm năng
Để đánh giá được tiềm năng của các dự án NFT hay NFT Token, anh em cần phải hiểu rõ:
- Bản chất của dự án là gì?
- Vốn hoá của đồng token là bao nhiêu?
- Đội ngũ team dev và các sản phẩm của dự án có tốt không?
- ….
Và nếu anh em có chuyên môn về công nghệ thì có thể xem thêm về code, smart contract,… của dự án để kiểm tra tính an toàn và chính xác của dự án. Việc tìm ra lỗ hổng trong smart contract ở các dự án có thể thu về nhiều lợi nhuận từ dự án đó. Từ đó, có thể tự đánh giá được dự án đó có thực tế hay không.
Để hiểu sâu về các mảnh ghép NFT trong từng hệ sinh thái và những cơ hội đầu tư tiềm năng với NFT trong DeFi, anh em tham khảo thêm bài viết dưới đây.
Những hiểu lầm thường thấy về NFT
NFT có phải chỉ là Trend hay không?
Trend là xu hướng đang được thịnh hành, nó sẽ không bị mất đi nhưng có thể đi xuống trong một thời gian, khi nào thị trường bắt đầu quan tâm đến thì nó được coi là xu hướng, tương tự NFT hiện tại được xem là xu hướng là vì nó được cộng đồng quan tâm.
Tại sao lại phải mua NFT thay vì chỉ cần chụp màn hình lại tác phẩm nghệ thuật đó?
Tất nhiên là anh em có thể chụp lại các tác phẩm nghệ thuật, in ra rồi dán nó lên tường nhà. Cũng giống như anh em có thể tải bức vẽ Mona Lisa về và dán lên tường nhà mình.
Tuy nhiên, bức tranh của anh em không phải bức tranh Mona Lisa thật và không có giá trị. Bức tranh gốc được trả hàng trăm triệu đô còn bức tranh anh em in ra thì ai cũng có thể làm một bản copy như vậy.
NFT được định giá như thế nào?
Chắc chắn không phải NFT nào cũng có giá trị. Có rất nhiều NFT tạo ra mà không có giá trị, các NFT có giá trị hay không, qua thời gian, chúng sẽ được định giá bởi thị trường.
Các NFT “token hóa” đồ vật thật có còn giá trị nếu đồ vật đó hỏng?
Nếu các đồ vật thật bị hỏng, hư hại hay mất, thì các NFT sẽ chỉ còn chức năng xác minh người sở hữu NFT là chủ sở hữu cũ của món đồ đó.
Theo C98
