Trong thế giới tiền mã hóa ngày nay, việc chọn nền tảng để triển khai ứng dụng của bạn quan trọng không kém gì chính sản phẩm của bạn.
Điều này dẫn đến một câu hỏi lớn mà tôi nghĩ nhiều nhà phát triển hiện đang đối mặt: Nền tảng nào là lựa chọn tốt nhất để triển khai ứng dụng của tôi?
Trong bài viết hôm nay, tôi sẽ giới thiệu ba lựa chọn tốt nhất hiện tại và phân tích ưu nhược điểm của mỗi lựa chọn, cũng như cách những tiến bộ công nghệ sắp tới sẽ làm cho việc chọn lựa này trở nên dễ dàng hơn so với hiện tại.
Đối với các nhà phát triển, ba lựa chọn tốt nhất hiện tại là: triển khai trên mạng lưới lớp hai (L2) đa năng, trong hệ sinh thái Solana, hoặc xây dựng một chuỗi riêng cho ứng dụng (Appchain). Những quyết định này sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến hiệu suất, tính bảo mật, trải nghiệm người dùng và tính khả thi lâu dài.
Bài viết này sẽ khám phá sâu các khác biệt kỹ thuật giữa những lựa chọn này, phân tích ưu nhược điểm của từng lựa chọn, và lập luận về tầm quan trọng ngày càng tăng của các chuỗi ứng dụng chuyên biệt trong cuộc cạnh tranh giữa Ethereum và Solana.
1. Mạng L2/Rollups
1) Ưu điểm:
- Bảo mật thừa kế: Các mạng lưới L2 hoặc Rollups đa năng (như Optimism hoặc Arbitrum) kế thừa tính bảo mật của Ethereum. Điều này có nghĩa là các ứng dụng được xây dựng trên các nền tảng này có thể hưởng lợi từ tính bảo mật mạnh mẽ của Ethereum mà không cần duy trì tập hợp xác thực riêng. Đây là một điểm quan trọng đối với việc phát hành ứng dụng, vì việc duy trì an ninh kinh tế qua tập hợp xác thực (thường là L1) là rất khó khăn.
- Lựa chọn đa dạng: Hiện nay có nhiều L2 khác nhau để lựa chọn.
Khả năng kết hợp: Các mạng lưới L2 đa năng cung cấp khả năng kết hợp cao, cho phép các ứng dụng và giao thức trên cùng một L2 tương tác liền mạch với nhau. Thuật ngữ “lego tiền tệ” được đưa ra lần đầu tiên trong mùa hè DeFi năm 2020 và vẫn còn phù hợp đến ngày nay. Một trong những lợi thế lớn nhất khi xây dựng trên chuỗi là khả năng kết hợp này.
Trong phần mềm ngoài lĩnh vực tài chính truyền thống hoặc tiền mã hóa, không thể đạt được mức độ khả năng kết hợp này. Điều này đặc biệt có lợi cho các ứng dụng DeFi, vốn phụ thuộc vào thanh khoản và khả năng tương tác.
Thân thiện với nhà phát triển: Xây dựng trên một L2 đa năng (thông thường) có nghĩa là có thể tận dụng EVM (Máy ảo Ethereum), mà hầu hết các nhà phát triển tiền mã hóa đã quen thuộc, điều này giảm độ dốc của quá trình học tập và làm tăng tốc độ phát triển. Đối với các Rollups sử dụng các máy ảo khác (altVM), có một số ngôn ngữ lập trình mà các nhà phát triển không phải tiền mã hóa có thể quen thuộc, chẳng hạn như Rust (dùng cho các stack như Soon SVM), C, C++ (Arbitrum Stylus), Move (Movement Labs và Lumio), Linux (Cartesi), Web Assembly (Fluent), và thậm chí là Sway của Fuel Network.
2) Nhược điểm:
- Vấn đề tắc nghẽn và khả năng mở rộng: Khi ngày càng nhiều ứng dụng được triển khai trên cùng một L2, tắc nghẽn có thể trở thành vấn đề, dẫn đến phí giao dịch tăng và tốc độ giao dịch chậm lại. Điều này có thể làm giảm trải nghiệm người dùng, đặc biệt là đối với các ứng dụng cần độ trễ thấp.
- Vấn đề “hàng xóm ồn ào”: Chúng ta đã thấy vấn đề này xảy ra trên L2 trong các sự kiện thanh lý hoặc tương tác người dùng thường xuyên. Đây là một điểm cần lưu ý, và các giải pháp như MegaETH với sự song song hóa EVM, hoặc việc sử dụng các môi trường thực thi khác như Rollups có thể giúp giảm thiểu vấn đề này.
- Tùy chỉnh và khả năng sinh lời hạn chế: Các L2 đa năng nhằm phục vụ cho nhu cầu ứng dụng rộng rãi, điều này có nghĩa là chúng thường thiếu sự linh hoạt để tối ưu hóa cho các nhu cầu cụ thể của một ứng dụng duy nhất. Nếu bạn là một nhà phát triển mong muốn có các token gas tùy chỉnh, thời gian khối tùy chỉnh và quy tắc sắp xếp giao dịch, điều này có thể trở thành vấn đề. Điều này có thể hạn chế khả năng tối ưu hóa hiệu suất và trải nghiệm người dùng.
- Vấn đề MEV và doanh thu sắp xếp: Khi bạn triển khai ứng dụng trên một L2 đa năng mà không cung cấp chia sẻ doanh thu, bạn thực sự đang thuê không gian khối từ các nhà điều hành Rollup và tạo ra doanh thu cho họ, trong khi doanh thu đó có thể được phân bổ lại cho ứng dụng và cộng đồng của bạn. Chúng ta sẽ thảo luận chi tiết về vấn đề này sau.
2. Appchain
1) Ưu điểm
- Tùy chỉnh hoàn toàn: Chuỗi dành riêng cho ứng dụng cho phép các nhà phát triển tối ưu hóa tất cả các khía cạnh của môi trường blockchain cho nhu cầu của ứng dụng. Điều này có thể mang lại hiệu suất cao hơn, chi phí thấp hơn và trải nghiệm người dùng tốt hơn. Bạn có thể nội bộ hóa doanh thu thông qua trình sắp xếp chủ quyền của riêng bạn và kiểm soát thứ tự giao dịch, cung cấp chi phí thấp hơn và trải nghiệm người dùng tốt hơn thông qua các giải pháp trừu tượng hóa thanh toán gas hoặc tài khoản cao cấp, hoặc thời gian khối cực nhanh (như thời gian khối 100 mili giây của Reya hoặc chuỗi ứng dụng Ozean mới được Clearpool ra mắt, tập trung vào RWA với nhiều tính năng độc đáo). Bằng cách này, bạn có thể mở khóa các phương thức kiếm lợi độc đáo cho các nhà phát triển và người dùng trên chuỗi theo cách có lợi cho cả hai bên. Nhiều phí hơn, giao dịch và mức sử dụng cao hơn đồng nghĩa với việc phân phối nhiều doanh thu sắp xếp hơn cho toàn bộ cộng đồng, và bạn có thể phân phối theo cách bạn mong muốn.
- Khả năng mở rộng: Do chuỗi này dành riêng cho một ứng dụng đơn lẻ hoặc một nhóm các ứng dụng liên quan, nên không có nguy cơ bị tắc nghẽn do các dự án khác gây ra. Bạn có thể sở hữu không gian khối của riêng mình, loại bỏ vấn đề “hàng xóm ồn ào” (tắc nghẽn) trên chuỗi. Giảm đỉnh phí gas và kiểm soát tốt hơn không gian khối của bạn.
2) Nhược điểm
- Phức tạp và chi phí: Mặc dù các nhà cung cấp RaaS như Gelato Network, Conduit, Caldera giúp đơn giản hóa quy trình khởi chạy chuỗi mới, việc xây dựng và duy trì một chuỗi dành riêng cho ứng dụng so với việc triển khai ứng dụng trên L2 chung (triển khai hợp đồng thông minh vs. triển khai toàn bộ chuỗi) đòi hỏi nhiều công việc chuẩn bị và tài nguyên hơn. Mặc dù các đội như Layer Labs và các tổ chức ươm tạo khác có thể cung cấp sự hỗ trợ, nhưng nhìn chung, quy trình khởi chạy một chuỗi nặng nề hơn. Ngay từ ngày đầu tiên, bạn cần xem xét các nhà cung cấp khả năng tương tác, sắp xếp (hầu hết các RaaS cung cấp một số tùy chọn), cũng như các vấn đề như RPC—mặc dù Lava Network có thể hỗ trợ trong lĩnh vực này.
- Thách thức tương tác: Mặc dù các khung như Cosmos cung cấp các giải pháp tương tác tích hợp, việc tương tác với hệ sinh thái Ethereum L2 rộng lớn hơn so với việc sử dụng L2 chung có phần phức tạp hơn. Là một chuỗi ứng dụng, vấn đề lớn nhất bạn phải đối mặt là làm thế nào để thu hút người dùng ngay từ ngày đầu tiên, nhà cung cấp khả năng tương tác nào sẽ hỗ trợ bạn? Bạn có thể cân nhắc Hyperlane, Union Build, Jumper Exchange, LayerZero cũng như cuối cùng là Omni và AggLayer. Việc phối hợp xây dựng khối cũng sẽ đóng vai trò quan trọng, chẳng hạn như các đội như Astria và Nodekit. Thêm vào đó, nếu bạn mong muốn các nhà giải quyết cung cấp khả năng tương tác nhanh chóng, bạn có thể cần xây dựng mối quan hệ với các đội giải quyết lớn như Everclear, AcrossProtocol, LiFi Protocol hoặc Wintermute. Những thách thức này, cộng với sự phiền toái của trải nghiệm người dùng xuyên chuỗi, là những vấn đề lớn nhất khi khởi chạy chuỗi ứng dụng.
3. Solana
1) Ưu điểm:
- Hiệu suất cực cao: Solana được thiết kế đặc biệt cho các ứng dụng yêu cầu hiệu suất cao, có khả năng xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi giây với độ trễ rất thấp (mặc dù đôi khi giao dịch có thể thất bại). Tốc độ này làm cho Solana trở thành lựa chọn lý tưởng cho những ứng dụng cần độ trễ thấp và hiệu suất cao. Các yếu tố này cũng góp phần vào trải nghiệm người dùng, rất thân thiện với người dùng tiền mã hóa.
- Trải nghiệm thống nhất: Từ góc độ khả năng kết hợp, cơ chế máy trạng thái đơn lẻ của Solana rất hấp dẫn. Điều này làm cho việc xây dựng “lego tiền tệ” dễ dàng hơn so với trên chuỗi ứng dụng, mặc dù trải nghiệm tương tự như trên L2 đa năng. Kiến trúc này cung cấp một môi trường thống nhất, nơi tất cả các ứng dụng chia sẻ cùng một trạng thái, và có thể thu hút hiệu ứng mạng từ những ứng dụng thành công như Kamino Finance và JupiterExchange.
- Đà phát triển của hệ sinh thái: Hệ sinh thái Solana và cộng đồng nhà phát triển của nó đã liên tục tăng trưởng. Hệ sinh thái này hỗ trợ mạnh mẽ các ứng dụng DeFi, NFT và các ứng dụng Web3 rộng hơn, thậm chí là memecoin. Với việc sử dụng Rust để viết mã, cộng đồng nhà phát triển cũng đang mở rộng, cung cấp nhiều tài nguyên và công cụ hơn cho các dự án mới và các nhà phát triển không phải tiền mã hóa.
Hệ sinh thái này dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng, và các ứng dụng có thể hưởng lợi từ hiệu ứng mạng này. Bản đồ hệ sinh thái từ đầu năm nay có thể được tham khảo để thấy rõ hơn.
2) Nhược điểm:
- Rủi ro tập trung hóa: Mặc dù Solana có lợi thế về mặt kỹ thuật, nhưng nó đã gặp phải một số chỉ trích về vấn đề tập trung hóa. So với Ethereum, mạng lưới xác thực của Solana có quy mô nhỏ hơn và chi phí thiết lập cao hơn. So với việc xây dựng trên Ethereum L1, khả năng chống kiểm duyệt của Solana yếu hơn, nhưng so với L2 có bộ sắp xếp tập trung, Solana có thể có lợi thế hơn. Tuy nhiên, tính tập trung ở một mức độ nào đó là sản phẩm của giai đoạn phát triển sớm của chuỗi và cần được cân nhắc.
- Gián đoạn mạng: Solana đã nhiều lần trải qua các sự cố gián đoạn mạng và vấn đề ổn định, gây lo ngại về độ tin cậy của nó. Mặc dù mỗi lần đều phục hồi trở lại, điều này vẫn là một rủi ro đối với các nhà phát triển cần hệ thống luôn hoạt động liên tục. Gần đây, tình trạng này không còn xảy ra, đây là một tín hiệu tích cực.
Các lý do trên được trình bày một cách khách quan, nhưng khi cân nhắc giữa hiệu suất và khả năng, chuỗi ứng dụng chuyên biệt nằm giữa L2 đa năng và Solana.
Chuỗi ứng dụng chuyên biệt cung cấp một chiến lược khả thi cho hệ sinh thái mô-đun, giúp cạnh tranh về hiệu suất và trải nghiệm của nhà phát triển với các L1 nguyên khối. Bằng cách cho phép xây dựng môi trường tùy chỉnh tối ưu cho các trường hợp sử dụng cụ thể, chuỗi ứng dụng có thể cung cấp hiệu suất và linh hoạt ngang bằng hoặc thậm chí vượt trội hơn so với các L1 này.
Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu đúng sự tương tác và trừu tượng chuỗi là chìa khóa để thực hiện lộ trình mở rộng mô-đun tập trung vào Rollup này. Với sự ra đời của các chuỗi mới, vấn đề phân mảnh chỉ sẽ gia tăng.
Các đội như Xion, Okto, Particle Network, NEAR Protocol, Halliday, và Aarc đang nỗ lực trong công việc trừu tượng chuỗi và sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết vấn đề này. Không có những đội này và các giải pháp tương tác tốt hơn, tương lai của mô-đun sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro.
4. Tóm tắt
Mặc dù L2 chung và Solana đều cung cấp những lợi ích thuyết phục, chuỗi dành riêng cho ứng dụng mang đến cơ hội cho các nhà phát triển để tạo ra lợi nhuận, chuyên môn hóa và cạnh tranh với quy mô và khả năng kết hợp của L2 chung, Solana và các L1 khác.
Với sự mở rộng của hệ sinh thái mô-đun, chuỗi dành riêng cho ứng dụng sẽ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của các ứng dụng phổ biến. Tuy nhiên, tầm nhìn này phụ thuộc vào việc thiết lập một tiêu chuẩn giải pháp khả năng tương tác càng sớm càng tốt.
