Tương lai của sản phẩm tiêu dùng tiền điện tử

Mỗi cuộc cách mạng công nghệ đều khơi dậy một làn sóng mới của các công ty công nghệ tiêu dùng. Sự xuất hiện của Internet đã tiếp tục khai sinh hàng loạt ứng dụng nhắn tin như AOL và Yahoo, nền tảng mua sắm Amazon và eBay cũng như dịch vụ giải trí Netflix và Pandora. Việc phổ biến hóa thiết bị di động đã mở đầu cho Twitter, Uber, Facebook và Snap  cùng nhiều ứng dụng khác.

Giờ đây, chúng ta đang ở đỉnh cao của đợt kiến tạo lớn thứ ba, chuyển dịch sang các ứng dụng và dịch vụ dựa trên blockchain (Web3). Tiềm năng của blockchain thực sự rất lớn do giải quyết được nhiều vấn đề đang gây nhức nhối trên Internet xung quanh danh tính, tính minh bạch và độ tin cậy.

Các công ty tiêu dùng tiền điện tử ngày nay đang được thúc đẩy bởi ứng dụng trong nghệ thuật, âm nhạc và thể thao. Mặc dù đã trở thành một phần văn hóa đại chúng, song không có nhiều thương hiệu đột phá và đủ quen thuộc với đông đảo, ngoại trừ Coinbase, OpenSea, Yuga Labs/ BAYC và Metamask.

Tại sao lại như vậy?

Một trong những lý do là các ứng dụng blockchain đã sớm thu hút được những nhóm đối tượng chính. Trong thế giới tiền điện tử, người dùng thường chủ yếu bị thu hút bởi ưu đãi tài chính và quyền sở hữu. Mặt khác, các sản phẩm tiêu dùng thành công khai thác rất nhiều động lực cốt lõi trong hành vi con người: Nhu cầu ý nghĩa, thể hiện bản thân và sáng tạo, kết nối và ảnh hưởng, nhu cầu sở hữu, nhu cầu được bao gồm, nhu cầu an toàn và bảo mật, nhu cầu tác động và liên kết về mặt xã hội, nhu cầu được hào hứng và kích thúc, nhu cầu hoàn thiện và xây dựng.

Đây là điều khiến sản phẩm tiêu dùng trở nên độc đáo và khó xây dựng. Bạn có vài giây ngắn ngủi để có được sự chú ý của người dùng và sau khi kết nối thành công, bạn sẽ phải đối mặt với một nhiệm vụ còn khó nhằn hơn là giữ chân người dùng tiếp tục sử dụng sản phẩm nhiều lần.

Việc xây dựng một thương hiệu tiền điện tử lâu dài đáp ứng được những nhu cầu này là thách thức lẫn cơ hội. Các công ty tiền điện tử cần phải đánh giá người tiêu dùng nói chung coi trọng tính phi tập trung đến mức nào và liệu nó có tạo cân bằng về trải nghiệm người dùng hay không. Mặc dù công ty tiền điện tử vẫn đang áp dụng một số nguyên tắc thiết kế sản phẩm tiêu dùng (tin cậy và an toàn, trải nghiệm liền mạch, ngạc nhiên và thích thú), họ đã hoành thành xuất sắc mục tiêu tạo lập cộng đồng mạnh mẽ và thân thuộc.

Rất nhiều ứng viên đang tranh nhau giành lấy cơ hội này. Dưới đây là 9 lĩnh vực mà các sản phẩm tiền điện tử đang được áp dụng hàng loạt (ví, NFT marketplace) và một số phân khúc mới nổi có tiềm năng sớm đạt được mục đích sử dụng phổ biến.

1. Thương mại/ NFT Marketplace

Tất cả NFT, dù là liên quan đến video, nghệ thuật, game, âm nhạc, thì vẫn có một thị trường (marketplce) dành riêng cho nó. NFT marketplace có thể ví như quảng trường thành phố hoặc trung tâm thương mại của tiền điện tử. Chúng có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ phổ biến và thành công được công nhận của danh mục.

• Trước khi NFT có thể trở thành thương hiệu thị trường đại chúng đáng tin cậy, chúng cần phải vượt qua ánh mắt hoài nghi của công chúng đối với tiền điện tử và cải thiện trải nghiệm mua hàng.
• Vẫn còn cơ hội lớn để tạo ra một chỗ đứng cho NFT và xây dựng nền tảng với độ tin cậy, an toàn và bảo mật đẳng cấp thế giới. NFT với tính tiện ích có thể thu hút các thị trường đại chúng. 
• OpenSea hiện đang ở vị thế thống trị nhưng một số người chơi như Magic Eden gần đây đã bắt đầu vượt mặt cả về người dùng lẫn khối lượng. Những nền tảng đáng chú ý khác bao gồm LookRare, Hawku, Fractal, Zora và Autograph.

2. CeFi/ DeFi và Ví

Sản phẩm tiêu dùng fintech được cho là một trong những thành công lớn nhất cho đến nay, thể hiện rõ ở Coinbase, Blockchain.com, Uniswap, Metamask và mức độ tương tác cao của Zerion và Zapper. Bên cạnh đó, ví là một lĩnh vực thuộc lĩnh vực tập trung và phi tập trung đáng xét đến.

Ví trong thế giới tiền điện tử có thể sánh với mail vào thời kỳ đầu của Internet. Chúng là sợi dây kết nối của chúng ta, đóng vai trò như một dịch vụ đăng nhập một lần tiện lợi và là phương thức xác thực cho thế giới tiền điện tử. Nhưng những sản phẩm này vẫn chưa thực sự phổ biến với công chúng.

– Khả năng ứng dụng của ví và thiết kế trải nghiệm người dùng chưa tối ưu. Khi tạo ví, bạn cần ghi nhớ một cụm từ cực kỳ dài hoặc có nguy cơ bị khóa ví sau này. 

• Sau khi gửi tiền vào ví xong, bạn phải trả một loạt phí gas trước khi bắt đầu mua bất cứ thứ gì. Vì vậy, toàn bộ hệ thống vẫn chưa sẵn sàng cho thị trường rộng lớn.
• Tin tốt là có một cơ hội thị trường rất lớn để cải thiện quy trình này. Hãy cùng mong đợi những dự án như Blockchain, Metamask, WalletConnect, Phantom và Rainbow phản ứng như thế nào, cũng như cách các nhà cung cấp dịch vụ ví mới như Triangle và Slaz xác định lại thị trường.

3. Game/ Metaverse

Dù muốn hay không, chúng ta không thể phủ nhận tác động của các metaverse gốc tiền điện tử như Sandbox và Decentraland, hoặc các metaverse Web2 với ảnh hưởng còn lớn hơn (Roblox, Minecraft, VRchat, RecRoom, v.v.). Nhiều thế hệ người chơi đã coi những nền tảng này là một phần trải nghiệm xã hội của họ:

• Người trẻ thường muốn tham gia vào dòng game xã hội thế giới mở. Đây là loại phương tiện truyền thông phát triển nhanh nhất.
• Lần đầu tiên, tiền điện tử cho phép các nền tảng này kết nối với tiền tệ trong thế giới thực, mở rộng hàng loạt tiềm năng và tiện ích cho người chơi.
• Người chơi metaverse dựa vào tiền điện tử vẫn gặp phải vấn đề về Play-to-Earn (P2E) và các công ty game blockchain khác cũng vậy, cho thấy lối chơi của game không có sức hấp dẫn cao lắm. 
• Faraway, Star Atlas, Defi Kingdoms, Harvest và một loạt các công ty khởi nghiệp trò chơi blockchain khác đã thành công làm cho game tiền điện tử thực sự thú vị.

4. IP/ PFP kỹ thuật số: Disney phiên bản tiền điện tử

Có lẽ thành công của sản phẩm tiền điện tử dễ thấy nhất cho đến nay là ảnh avatar NFT của BAYC, Cryptopunks, World of Women, Azuki, v.v. Chỉ riêng 3 bộ sưu tập NFT hàng đầu đã tăng 40% khối lượng của OpenSea vào năm 2021. Những dự án này đã tạo ra các cộng đồng và bản sắc chung về nghệ thuật, đồng thời đưa các nhân vật trở nên sống động như Disney và Pixar một thời.

• Thương hiệu IP kỹ thuật số có một số lợi thế so với phát triển IP truyền thống. Họ có thể nhân bản nhanh chóng thông qua phương tiện truyền thông xã hội, kiếm tiền thông qua token khi cộng đồng phát triển và câu chuyện của họ được nhiều người biết đến.
• Nói cách khác, các công ty này hiểu rằng một cốt truyện hấp dẫn là chìa khóa chủ chốt. Crypto Coven hoặc Invisible Universe là ví dụ tiêu biểu. Và trong Web3, các dự án không chỉ dành cho tiêu dùng thụ động mà là sự tương tác giữa chủ sở hữu trong cộng đồng.
• Những người chơi IP kỹ thuật số xuất sắc nhất đang kiếm tiền bằng cách tiếp cận danh mục đầu tư bền vững, hợp tác với các game và pool tiền sở hữu trí tuệ khác, đồng thời không phụ thuộc vào giao dịch cấp phép tùy chỉnh một lần. Recur, Yuga Labs (BAYC), Invisible Universe là một số cái tên nổi bật.

5. Người sáng tạo/ Truyền thông-Giải trí/ Sưu tập

Giải trí và thể thao là một trong những cầu nối tuyệt vời nhất để tiền điện tử tiếp cận với khán giả thị trường đại chúng. Chúng ta đều biết Trung tâm Staples hiện là Crypto.com Arena. Một số dự án đang tái thiết lại ngành âm nhạc hay truyền hình, trong khi số khác kiếm tiền từ trải nghiệm và tạo thu nhập cho người sáng tạo/ người có ảnh hưởng. 

• Token của người sáng tạo cho phép người hâm mộ đầu tư vào một cá nhân, biến cộng đồng người hâm mộ của họ thành những người ủng hộ tài chính và thương hiệu cá nhân trở thành một dạng tiền tệ.
• Token, NFT và tài sản tiền điện tử hoạt động thực sự hiệu quả đối với các nhà quảng cáo có thu nhập không ổn định. Họ cần liên tục sản xuất nội dung mới hoặc tăng tần suất xuất hiện của chúng để tạo doanh thu. Khi người hâm mộ hình thành một cộng đồng giúp họ kiếm thêm thu nhập, bản thân người hâm mộ cũng vui vẻ khi trở thành một phần trong lịch sử phát triển của người sáng tạo mình yêu thích. 
• Ngoài ra còn có các công ty cung cấp công cụ dành cho người sáng tạo giúp họ có thể xuất bản bài báo, tạo nhạc, v.v. trên các nền tảng tiền điện tử như Mirror và Mayk.
• Thể thao luôn gắn liền với sưu tập. Những công ty sưu tập giải trí đang thực hiện hành vi Web2 hiện có và triển khai nó theo kiểu Web3 – đáng tin cậy, có thể xác minh và có thể mở rộng.
• Những người chơi trong lĩnh vực này bao gồm HumanIPO, Mad Realities, Dapper/ NBA TopShot, Audius, Rally, Fan Controlled Football, Royal và Autograph.

6. Tìm kiếm/ Khám phá & Tổng hợp DAO theo sở thích

Đổi mới lớn nhất của Web1 là giải quyết vấn đề tìm kiếm và truy cập thông tin toàn cầu. Web3 đã thêm một lớp nhận dạng, giúp cho việc tìm kiếm trở nên thú vị hơn vì giờ đây chúng ta có thể dễ dàng tìm kiếm hồ sơ quyền sở hữu thông qua trình khám phá block. Từ đây, ta phát hiện các mối quan tâm và sở thích mới, nhưng ngày nay rất khó để khám phá sở thích về tiền điện tử trước khi mọi người bắt đầu giao dịch – bộ sưu tập NFT mới, DAO hoặc những người mà bạn có chung mối quan hệ.

DAO cho phép cộng đồng hình thành xung quanh sở thích và hành động tập thể mà không cần bộ máy phân cấp hoặc quan liêu. Và bởi vì dựa trên các hợp đồng thông minh (mã), chúng minh bạch và đáng tin cậy hơn. DAO sẽ trở thành một trong những ứng dụng tiêu dùng thống trị từ những lý do sau:

• Một DAO có thể được tạo ra cho hầu hết mọi mục đích – từ hỗ trợ Ukraine (UkraineDAO) đến nghiên cứu về sự lão hóa và tuổi thọ (VitaDAO), và từ câu lạc bộ xã hội (Friends With Benefits) đến giải đấu thể thao (Fan Controlled Football).
• Bất kỳ ai tổng hợp tất cả các DAO này và cho phép khám phá trên nhóm xã hội sẽ có thể thay thế các nhóm Facebook bằng một hệ thống tài chính kèm phần thưởng cho đóng góp của mọi người cho mỗi cộng đồng.
• Một số ứng cử viên cho vị trí này là các công ty cung cấp công cụ DAO bổ sung thêm tính năng khám phá như CollabLand, Superdao, Syndicate hoặc các công ty phân tích như DeepDAO. Công ty DAO Tooling là những "đấu thủ" thú vị vì họ đã hỗ trợ một mạng lưới DAO.

7. Kết nối/ Nhắn tin 

Bước tiến công nghệ mới đã tạo ra những gã khổng lồ ứng dụng nhắn tin mới. Trong khi Web1 nổi bật với các công ty email AOL, Yahoo, Hotmail và Gmail, Web2 chứng kiến sự bùng nổ của lĩnh vực di động từ SMS, Whatsapp, v.v. 

• Nhắn tin là một trong những loại hoạt động xã hội cao nhất và là giá trị nền tảng mà Internet đã kích hoạt – kết nối giữa con người với con người. 
• Khả năng nhắn tin qua ví dựa trên tài sản chứa trong ví – bởi vì bạn muốn mua tài sản đó hoặc đơn giản vì bạn muốn kết nối với người có cùng sở thích – rất khó để thực hiện ngày nay.
• Nhắn tin ví trực tiếp và những người trả tiền để truy cập loại bỏ người trung gian và cho phép bảo hiểm liên hệ với họ chuyển trực tiếp đến ví.
• Các công ty như XMTP, Dialect, Waku, web3mq và Satellite đang phát triển cơ sở hạ tầng cốt lõi để biến điều này thành hiện thực trong khi các công ty như Blockscan, Metalink và Mailchain nỗ lực kích hoạt tính năng nhắn tin on-chain ở lớp ứng dụng.

8. Tiện ích/ Trải nghiệm thế giới thực

Sự thành công của NFT trong lĩnh vực nghệ thuật thường vắp phải những câu hỏi: “Tôi có thể dùng chúng để làm gì? Chúng có tác dụng gì không?” Đáp án là X-to-Earn, bán vé/ trải nghiệm NFT và phần thưởng dựa trên nhiệm vụ, kết hợp mua tiền điện tử cùng hoạt động trong thế giới thực với phần thưởng tiền điện tử. Mặc dù bắt đầu bằng việc chơi game (Play-to-Earn), X-to-Earn đã mở rộng sang các hoạt động khác: Move-to-Earn (di chuyển), Learn-to-Earn (học tập), Sleep (ngủ), Eat (ăn), Meditate (thiền), v.v. 

Một vấn đề mà X-to-Earn vấp phải là tính bền vững. Những trải nghiệm này bị lấn át quá mức bởi các nhà đầu cơ chỉ chăm chăm kiếm lợi nhuận nhanh chóng, đẩy giá token lên cao trong thời gian ngắn để rồi mất dần giá trị sau đó. Cho đến khi khúc mắc này được giải quyết, tranh cãi vẫn còn chưa kết thúc.

• Trải nghiệm + vé NFT sẽ giúp thúc đẩy tiện ích bằng cách cung cấp quyền truy cập có kiểm soát vào các sự kiện đặc biệt, cũng như những chương trình khách hàng thân thiết độc quyền. Trong khi một số chỉ dành cho các sự kiện diễn ra một lần, những vé khác cho phép bạn truy cập vào phần thưởng, lợi ích và không gian xã hội.
• Nếu quá trình trải nghiệm + vé là “trả tiền điện tử để nhận lại giá trị” thì một phân khúc thú vị khác là “làm việc, nhận tiền điện tử”. Các nền tảng và ứng dụng đưa ra cho người dùng những nhiệm vụ nhỏ cần hoàn thành để đổi lấy phần thưởng dựa trên tiền điện tử (NFT, stablecoin, tiền gốc của các dự án).
• Không gian rộng lớn này đang bị áp đảo bởi một số người chơi lớn như Axie Infinity, Stepn, Sweatcoin và Layer3. Những "lính mới" như Percs, Afterparty, TokenProof, Mintgate, Rabbithole, Coordinape, Bitsports, v.v. cũng sắp ra mắt.

9. Hồ sơ nhận dạng kỹ thuật số/ Mạng xã hội

Ví tiền điện tử tiết lộ danh tính và hành động của người dùng on-chain, miễn là bạn biết địa chỉ ví của họ. Tuy nhiên, chưa có phương án lý tưởng nào để hiển thị tất cả hoạt động của một người dưới dạng nhận dạng kỹ thuật số trực tuyến ngày nay. Một số ít các công ty khởi nghiệp đang giải quyết vấn đề này.

• Giao thức Bằng Chứng Tham Dự (PoAP – Proof of Attendance Protocol) cho phép bạn tạo NFT hiển thị những hội nghị, buổi hòa nhạc hoặc sự kiện thể thao bạn từng tham dự cũng như những DAO bạn góp mặt. Việc xác nhận quyền sở hữu chúng có một chút trở ngại trong áp dụng, nhưng đó có thể là một điểm cộng thay vì lỗ hổng.
• Entre có thể coi như LinkedIn hoạt động trên blockchain, hiển thị thông tin nghề nghiệp của bạn, trong khi ENS (Ethereum Name Service) cung cấp khả năng tương đương với một tên miền dễ nhớ cho các địa chỉ ví dài và phức tạp
• Một số ứng dụng khác có thể tổng hợp và chia sẻ thông tin đăng nhập on-chain như: sàn giao dịch tiền điện tử Lemon Cash hoặc Webull, Socket, thị trường NFT Magic Eden hoặc Hawku, mạng xã hội Bitclout, Farcaster, Showtime, v.v.
• Yêu cầu giải quyết vấn đề chia sẻ có chọn lọc các yếu tố về danh tính của khách hàng trong khi vẫn duy trì quyền riêng tư đã khiến tiền điện tử trở nên phổ biến.

Danh mục phụ #10 

Có rất nhiều layer cơ sở hạ tầng đóng vai trò hỗ trợ các sản phẩm tiêu dùng này. Ngoài những sản phẩm nêu trên, còn rất nhiều ứng dụng tiềm năng khác đang được nghiên cứu, chẳng hạn như giao thức nhận dạng, biểu đồ xã hội, bảo mật ví, công cụ DAO, v.v. 

Tổng kết

Chúng ta rõ ràng chỉ mới bước vào giai đoạn đầu của thị trường hàng tiêu dùng tiền điện tử. Vẫn còn quá sớm để xác định chính xác các sản phẩm khổng lồ tiếp theo sẽ đến từ đâu.

Nhiều danh mục sau này (số 6-9) chỉ vừa mới xuất hiện và bạn có thể nhận thấy nhiều sự trùng lặp giữa các danh mục: thương mại/ marketplace và tiện ích có thể sẽ hợp nhất khi NFT được xem như phương tiện truy cập cho tất cả các loại phần thưởng. Người sáng tạo và tiện ích đã hợp nhất với trải nghiệm người hâm mộ độc quyền và các dịch vụ dành cho khách hàng thân thiết khác; danh tính kỹ thuật số và tiện ích sẽ được xếp chung khi hồ sơ on-chain của bạn trở thành bằng chứng hoạt động trong thế giới thực; game và IP kỹ thuật số hiện đã nằm cùng một nhóm khi các IP tiền điện tử mở rộng phạm vi tiếp cận của chúng ra thế giới thực, v.v.

Bài viết này chưa thể trả lời đầy đủ một số câu hỏi thú vị: ngày mai người tiêu dùng tiền điện tử sẽ là ai, ai sẽ dẫn đầu đợt tăng giá tiếp theo của tiền điện tử, lĩnh vực sản phẩm nào sẽ phát triển đầu tiên, cách các yếu tố tiền điện tử nâng cao trải nghiệm của người tiêu dùng và lĩnh vực nào đang thực sự vươn ra khỏi Web2 để tạo ra một thứ hoàn toàn mới.

Không gian cần thêm nhiều nhà sáng lập có kinh nghiệm xây dựng sản phẩm được khách hàng yêu thích. Chúng ta cần những người biết cách xây dựng công ty tiêu dùng trong không gian này để khuyến khích thói quen tiêu dùng tích cực, hiểu tâm lý hành vi, thiết kế trải nghiệm người dùng thú vị, v.v. Chúng ta có thể tự tin rằng trong tương lai chúng ta sẽ đạt được điều đó.