Babylon, lấy cảm hứng từ câu chuyện Tháp Babel huyền thoại, là dự án đầy tham vọng nhằm kết nối mạng Bitcoin với các chuỗi công khai sinh thái khác, tạo nên một “Tháp Bitcoin Babel” vĩ đại trong kỷ nguyên Crypto. Người dùng có thể staking Bitcoin trên chuỗi Bitcoin, chia sẻ tính bảo mật mạnh mẽ của mạng lưới này sang các chuỗi công khai khác thông qua cơ chế Proof-of-Stake (PoS). Nhờ đó, các chuỗi công khai được hưởng lợi từ tính bảo mật cao hơn, đồng thời người dùng staking Bitcoin nhận được lợi ích.
Làm thế nào Babylon đạt được những đặc điểm chính này? Bài viết này sẽ tiến hành phân tích chuyên sâu về dự án Babylon và mô tả chi tiết cơ chế hoạt động của nó để hiểu được điều kỳ diệu của “Tháp Bitcoin Babel”.
1. Vấn đề bản chất của cơ chế PoS
Cơ chế đồng thuận PoS (Proof-of-Stake) sử dụng số lượng tài sản (stake) do người dùng đóng góp để xác định quyền tạo block mới. So với PoW (Proof-of-Work) dựa trên sức mạnh tính toán, PoS mang lại nhiều lợi thế như tiêu thụ ít tài nguyên hơn, tính phi tập trung cao hơn và khả năng kiếm lợi nhuận từ token gốc.
1. Tấn công tầm xa:
- Kẻ tấn công thu thập khóa riêng cũ của các block đã tạo, sử dụng để giả mạo chuỗi và thực hiện các hành vi gian lận.
- Giải pháp: “Sự đồng thuận xã hội” – các nút trong chuỗi xác nhận và đạt được thỏa thuận về chuỗi hợp pháp. Tuy nhiên, giải pháp này cũng có thể bị tấn công và thiếu độ tin cậy.
2. Khó khăn khi bắt đầu:
- Chuỗi PoS mới cần thu hút lượng vốn lớn để đảm bảo tính bảo mật.
- Thu nhập staking đến từ phí giao dịch và lạm phát mã thông báo, nhưng chuỗi mới có hoạt động thấp nên phí giao dịch thấp và cần lạm phát cao để thu hút người tham gia.
- Lạm phát cao ảnh hưởng đến mô hình kinh tế token và tính bảo mật chuỗi.
- Vòng lặp: Lạm phát cao -> Bảo mật thấp -> TVL thấp -> Lạm phát cao…
2. Vấn đề cốt lõi của cơ chế PoW
Mạng Bitcoin dựa trên cơ chế PoW đã hoạt động thành công được 15 năm, có thể nói là đã trải qua quá trình thử nghiệm trong thời gian đủ dài.
Tuy nhiên, Bitcoin theo cơ chế PoW hiện tại cũng có nhiều vấn đề, vấn đề lớn nhất là token gốc không hoạt động và tỷ lệ sử dụng vốn thấp.
1. Tài sản nhàn rỗi
Sau khi khai thác, token của chuỗi PoW (ví dụ: Bitcoin) không thể tự đảm bảo an toàn cho chính mình. Giá trị của chúng phụ thuộc vào việc tăng giá để thu hút thợ đào, gia tăng sức mạnh tính toán cho mạng lưới. Bitcoin trở thành “vàng kỹ thuật số” do tính chất đắt đỏ, chậm chạp của mạng lưới và thiếu ứng dụng thực tế. Người dùng mua Bitcoin chủ yếu để đầu tư, lưu trữ trong ví và ít sử dụng cho mục đích thanh toán, dẫn đến một lượng lớn Bitcoin “nhàn rỗi”.
2. Bảo mật chuỗi chéo thấp
Nhiều giải pháp được triển khai để giải phóng tính thanh khoản của Bitcoin và kết nối nó với các hệ sinh thái khác, phổ biến nhất là tài sản chuỗi chéo. Bitcoin được chuyển sang các chuỗi khác để thực hiện các hoạt động tài chính như cho vay thế chấp, khai thác thanh khoản,…Nguy cơ lớn nhất liên quan đến các dự án cầu nối chuỗi chéo là rủi ro về chính bên dự án.Người dùng không kiểm soát được tài sản thế chấp, không biết bên dự án sử dụng Bitcoin ra sao và có thể bị phát hành thêm tài sản ảo không có giá trị. Nguy cơ mất mát Bitcoin quý giá khi nhóm dự án gặp vấn đề hoặc bị tấn công.
3. Giải pháp của Babylon cho các vấn đề PoS và PoW
Babylon tập trung vào việc giải quyết các điểm yếu cốt lõi của cả chuỗi PoS và PoW thông qua hai giao thức chính: Giao thức Dấu thời gian Bitcoin và Giao thức Cam kết Bitcoin.
1. Giao thức Dấu thời gian Bitcoin
Dấu thời gian, hay còn gọi là timestamp, đóng vai trò như con dấu kỹ thuật số cho mỗi khối trên blockchain, ghi nhận thời điểm khối được tạo và xác định thứ tự của các giao dịch. Dịch vụ dấu thời gian đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính toàn vẹn và khả năng chống giả mạo cho blockchain.
Giải pháp cho tấn công tầm xa:
Đối với chuỗi PoW, việc thực hiện các cuộc tấn công tầm xa (reorg attack) đòi hỏi nguồn lực tính toán khổng lồ do cần tạo lại chuỗi mới từ khối ban đầu với tốc độ vượt xa chuỗi hiện tại. Tuy nhiên, chuỗi PoS lại dễ bị tấn công hơn do chỉ cần ký vào khối.
Babylon khắc phục điểm yếu này bằng cách cung cấp dịch vụ dấu thời gian Bitcoin cho các chuỗi PoS khác. Dữ liệu bao gồm giá trị băm và chữ ký của khối PoS sẽ được gửi và ghi lại dưới dạng giao dịch trên chuỗi Bitcoin, tận dụng tính bảo mật mạnh mẽ của mạng lưới Bitcoin để chống lại các cuộc tấn công tầm xa và giải quyết vấn đề phân nhánh chuỗi PoS.
Lợi ích:
- Tăng cường khả năng chống tấn công tầm xa cho chuỗi PoS.
- Giảm thời gian hủy cam kết xuống còn 1 ngày, so với 14-21 ngày thông thường của PoS.
- Cung cấp phương pháp xác minh khách quan và chính xác hơn dựa trên dấu thời gian Bitcoin, thay vì sự đồng thuận xã hội “chủ quan” và “không chắc chắn” của PoS.
2. Giao thức Cam kết Bitcoin
Giải pháp cho vấn đề khởi động và mã thông báo không hoạt động:
Chuỗi PoS thường gặp khó khăn trong việc thu hút người tham gia ban đầu (bootstrapping) do thiếu động lực kinh tế. Việc thiếu ứng dụng thực tế cho token gốc của chuỗi PoW cũng dẫn đến tình trạng “tài sản nhàn rỗi”.
Giao thức Cam kết Bitcoin giải quyết vấn đề này bằng cách:
- Kết nối chuỗi PoS với hệ sinh thái Bitcoin: Cho phép người dùng thế chấp Bitcoin trên chuỗi Bitcoin để tham gia staking trên chuỗi PoS, chia sẻ tính bảo mật của mạng lưới Bitcoin và nhận phần thưởng staking.
- Tăng cường tính thanh khoản cho token gốc: Cho phép sử dụng Bitcoin thế chấp để vay các tài sản khác trên chuỗi PoS, mở ra nhiều trường hợp sử dụng mới và thúc đẩy hoạt động kinh tế trên chuỗi.
- Giảm tỷ lệ lạm phát token: Sử dụng phí giao dịch và doanh thu từ các khoản vay thế chấp để chi trả cho những người tham gia staking, thay vì phụ thuộc vào lạm phát cao để thu hút người dùng.
Lợi ích:
- Thu hút người tham gia staking dễ dàng hơn cho chuỗi PoS.
- Tăng cường tính thanh khoản và trường hợp sử dụng cho token gốc của cả chuỗi PoS và Bitcoin.
- Giảm thiểu tác động tiêu cực của lạm phát token.
3. Kiến trúc hệ thống Babylon
Babylon được xây dựng dựa trên hai giao thức cốt lõi: Giao thức Dấu thời gian Bitcoin và Giao thức Cam kết Bitcoin. Hệ thống bao gồm ba lớp chính:
Mạng Bitcoin:
Là nền tảng bảo mật cho toàn bộ hệ thống, cung cấp tính bảo mật, khả năng chống kiểm duyệt và tính phi tập trung cho Babylon.
Mặt phẳng dữ liệu:
Gồm các chuỗi PoS tham gia vào hệ sinh thái Babylon. Mỗi chuỗi PoS sở hữu dữ liệu riêng và được bảo mật bởi cộng đồng người dùng của nó.
Mặt phẳng điều khiển:
Babylon đóng vai trò trung tâm, kết nối mạng Bitcoin và các chuỗi PoS khác. Nó thực hiện các chức năng:
- Cung cấp dịch vụ dấu thời gian Bitcoin: Đồng bộ hóa chuỗi PoS với chuỗi Bitcoin, tăng cường khả năng chống tấn công tầm xa.
- Điều hành thị trường: Phù hợp các cam kết Bitcoin và chuỗi PoS, theo dõi thông tin cam kết, xác minh và tạo điều kiện thanh toán giữa các chuỗi khác nhau.
- Ghi lại chữ ký cuối cùng của chuỗi PoS: Đảm bảo tính toàn vẹn và khả năng truy xuất cho dữ liệu trên chuỗi PoS.
Babylon hoạt động theo mô hình nền tảng song phương, kết nối người mua và người bán để thực hiện giao dịch bảo mật Bitcoin. Hệ thống thu phí giao dịch và một phần doanh thu từ các khoản vay thế chấp để duy trì hoạt động và phát triển.
4.So sánh ngang các dự án tương tự Babylon
1. EigenLayer:
- Điểm tương đồng: Cùng chia sẻ bảo mật cho các chuỗi khác.
- Điểm khác biệt:
- Nền tảng: EigenLayer dựa trên Ethereum, hỗ trợ hợp đồng thông minh, logic phức tạp; Babylon dựa trên Bitcoin, logic đơn giản hơn, sử dụng chuỗi độc lập.
- Mục tiêu: EigenLayer phục vụ nhiều dự án trong hệ sinh thái Ethereum; Babylon tập trung vào Cosmos SDK.
- Thị trường: EigenLayer hướng đến Ethereum (1/3 giá trị thị trường Bitcoin); Babylon hướng đến Bitcoin.
2. Cosmos:
- Điểm tương đồng: Cùng kết nối các chuỗi con.
- Điểm khác biệt:
- Bảo mật: Cosmos có mức bảo mật thấp hơn do giá trị thị trường nhỏ. Babylon bổ sung bảo mật Bitcoin cho Cosmos.
- Hệ sinh thái: Cosmos có hệ sinh thái phong phú với nhiều chuỗi con (Celestia, Osmosis,…). Babylon dễ dàng tích hợp với Cosmos.
- Mối quan hệ: Hợp tác, bổ sung cho nhau.
3. Ưu điểm của Babylon so với Cosmos và EigenLayer:
- Hạn chế rủi ro: Tránh rủi ro đòn bẩy do tài sản thế chấp được bảo vệ bởi sức mạnh tính toán PoW của Bitcoin, không phụ thuộc vào giá trị thị trường tài sản.
