Trong tuần qua, Meme trên hệ sinh thái Sui thu hút sự chú ý khiến giá token SUI tăng hơn 10%, lần đầu tiên sau 6 tháng vượt qua mốc 2 USD. Đồng thời, số lượng người dùng hoạt động hàng ngày trên blockchain Sui đã tăng vọt 300% chỉ trong vòng chưa đầy một tháng, TVL đạt mức cao kỷ lục. Hệ sinh thái Sui đang phát triển mạnh mẽ, làm dấy lên câu hỏi liệu Sui có thể trở thành “kẻ hủy diệt Solana” hay không?
Bài viết này sẽ đi sâu vào hệ sinh thái Sui, từ cơ sở hạ tầng, stablecoin, DeFi, Meme, đến các ứng dụng tiêu dùng, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về sự phát triển của hệ sinh thái Sui.
Lợi thế của Sui
Sui sử dụng phương pháp tiếp cận dựa trên đối tượng và thực thi song song để giải quyết các vấn đề như độ trễ, chi phí giao dịch và tắc nghẽn mạng của blockchain. Được xây dựng bằng Rust và Sui Move, Sui đơn giản hóa việc phát triển các hợp đồng thông minh có khả năng mở rộng. Với 297,000 TPS, thời gian xác nhận giao dịch cuối cùng chỉ 390 mili giây và chi phí gas duy trì ở mức thấp ngay cả khi số lượng giao dịch tăng trưởng nhanh chóng, Sui đã cải thiện đáng kể trải nghiệm người dùng.
Gần đây, Sui đã ra mắt một giao thức đồng thuận mới mang tên Mysticeti, giúp giảm độ trễ của blockchain Sui thêm nữa. Mysticeti được thiết kế đặc biệt cho Sui, kết hợp quy trình đường đi nhanh và quy trình đồng thuận, đạt được độ trễ đồng thuận chỉ 390 mili giây và thời gian giải quyết cuối cùng là 640 mili giây. Điều này có nghĩa là thực hiện swap trên Sui nhanh như chớp mắt.
Sui nổi bật trong lĩnh vực thanh toán nhỏ, trò chơi và giao dịch trong thế giới thực nhờ vào tốc độ nhanh và khả năng hoạt động ngoại tuyến. Người dùng có thể dễ dàng gửi tiền thông qua các ví trừu tượng như Stashed và Sui Wallet, hay ví dựa trên Telegram như Wave Wallet, cho phép sử dụng tài khoản Web 2.0 (ví dụ: Google, Twitch, TG), giúp đơn giản hóa quá trình cho người mới bắt đầu.
Hệ sinh thái Sui đang phát triển nhanh chóng, hiện có 28 dApp chính bao phủ các lĩnh vực sau:
- DeFi: AMM, cho vay, thanh toán, staking thanh khoản, nền tảng Meme coin.
- Web 3.0: DePIN, trình duyệt chú trọng quyền riêng tư và trò chơi kiến trúc mở.
- Ứng dụng tiêu dùng: Đúc NFT, thị trường và công cụ cộng đồng, GameFi.
Dưới đây sẽ là phần giới thiệu cụ thể về các dự án trong hệ sinh thái Sui.
Cơ sở hạ tầng
Cầu nối liên chuỗi
Các giải pháp tương tác như Wormhole là rất quan trọng đối với hệ sinh thái DeFi của Sui. Trong vòng 7 ngày qua, có 55 triệu USD đã được chuyển đến blockchain Sui thông qua Portal Bridge, giúp Sui trở thành blockchain đứng thứ ba về lượng vốn cầu nối trong thời gian này.
Đồng thời, Sui Bridge cũng cung cấp một cách kết nối tài sản giữa Sui và Ethereum một cách nguyên bản, được bảo vệ bởi các validator của mạng Sui. Hiện tại, Sui Bridge chỉ hỗ trợ ETH và WETH.
Dịch vụ dự đoán (Oracle)
Pyth Network là dịch vụ dự đoán lớn nhất trên Sui, với tổng giá trị đảm bảo lên đến 939 triệu USD. Các giao thức hàng đầu như NAVI protocol, Scallop và Suilend đều nằm trong phạm vi dịch vụ của Pyth, cung cấp dữ liệu giá cả chính xác và thời gian thực cho các ứng dụng DeFi trên mạng Sui.
Stablecoin
USDC/USDT
USDC và USDT được cầu nối từ Ethereum là những stablecoin có tính thanh khoản mạnh nhất trên mạng Sui. Tuy nhiên, tính thanh khoản của các stablecoin gói từ các chuỗi khác thì rõ ràng thấp hơn, điều này có thể tạo ra thách thức cho những người dùng mới muốn tham gia vào hệ sinh thái Sui.
Đồng thời, USDC sẽ sớm nhận được sự hỗ trợ nguyên bản trên mạng Sui thông qua giao thức chuyển giao liên chuỗi của Circle. Điều này sẽ khiến Sui trở thành blockchain dựa trên Move đầu tiên hỗ trợ USDC nguyên bản. Giao thức CCTP sẽ kết nối Sui với các blockchain như Arbitrum, Base, Ethereum và Solana, đảm bảo việc giao dịch USDC an toàn và hiệu quả mà không cần khóa thanh khoản.
AUSD
AUSD, do Agora phát hành, là stablecoin đầu tiên được hỗ trợ bởi tài sản thực (RWA) trên Sui, được sự hỗ trợ từ quỹ quản lý lớn VanEck. AUSD đã làm phong phú thêm danh sách tài sản gốc đang mở rộng của Sui. AUSD cũng là một stablecoin đang phát triển nhanh chóng trên Ethereum và Avalanche, với tổng cung đã vượt quá 61 triệu USD.
USDY
USDY, được phát hành bởi Ondo Finance, là token đầu tiên được định giá bằng USD trên Sui, bao gồm cả stablecoin và các tùy chọn có lãi suất, được hỗ trợ bởi trái phiếu ngắn hạn của chính phủ Mỹ. So với các blockchain khác, USDY trên Sui có vốn hóa thị trường tương đối nhỏ, chỉ hơn 8 triệu USD, cho thấy tiềm năng tăng trưởng so với Aptos và Solana.
DeFi
Từ cuối tháng 9, độ phổ biến của Sui và các chỉ số trên chuỗi đã tăng mạnh, cho thấy sức cạnh tranh đáng kể với Solana. Sự gia tăng giá token SUI và sự quan tâm gần đây đến DeFi đã thúc đẩy tổng giá trị khóa (TVL) trên Sui lần đầu tiên vượt mốc 1.69 tỷ USD.
Các giao thức Defi chính trên nền tảng Sui
NAVI Protocol: Là nền tảng cho vay lớn nhất trên Sui, NAVI Protocol đạt tổng giá trị khóa (TVL) lên tới 400 triệu USD trong tháng 9, với tổng cung đạt 10 tỷ USD và số tiền vay vượt 35 triệu USD.
Cetus: Là DEX hàng đầu trên Sui, Cetus có khối lượng giao dịch hàng ngày đạt 118 triệu USD và TVL đạt 214 triệu USD. Cetus được xếp hạng cao trong số các DEX aggregators và có mức trượt giá (slippage) thấp khi swap.
Turbos: DEX này cung cấp cả mô hình tạo thị trường có thanh khoản tập trung (CLMM) và mô hình tạo thị trường tự động (AMM) trên Sui, với TVL đạt 22.12 triệu USD. Turbos được định vị là trung tâm Meme, có hợp tác chính thức với nhiều token Meme trong hệ sinh thái Sui, và ghi nhận khối lượng giao dịch và thanh khoản tốt, với token Meme hàng đầu BLUB có khối lượng giao dịch cao nhất trên Turbos.
Scallop: Là giao thức cho vay lớn thứ hai trên Sui, Scallop đạt TVL 250 triệu USD. Giao thức này cung cấp phần thưởng token veSCA hàng tuần, với tổng khối lượng giao dịch vượt 100 tỷ USD.
Suilend: Đứng thứ ba trong các giao thức cho vay trên Sui, Suilend có TVL 180 triệu USD và khối lượng giao dịch swap đạt 25 triệu USD. Người dùng có thể nhận phần thưởng SUI khi gửi hoặc vay SUI, USDC, USDT, ETH, SOL hoặc AUSD trên nền tảng.
Aftermath: Aftermath là trung tâm DeFi trên Sui với TVL đạt 104 triệu USD. Aftermath Aggregator giúp người dùng tìm kiếm các tuyến swap tốt nhất bằng cách quét các DEX. Đây là giao thức đầu tiên hỗ trợ Sui Bridge với pool afSUI/sETH và có khả năng điều chỉnh gas động.
DeepBook: DeepBook là lớp thanh khoản quan trọng cho DeFi trên Sui. Hiện tại, đã có hơn 736,000 ví sử dụng nó, thực hiện 100 triệu giao dịch với tổng khối lượng vượt 5 tỷ USD. Phiên bản thử nghiệm DeepBook v3 có 112,000 địa chỉ duy nhất và 1.3 triệu giao dịch. Token DEEP dự kiến sẽ sớm tham gia vào TGE.
Ngoài các giao thức trên, Sui còn có các dự án DeFi khác như Kriya, FlowX Finance, và Suiswap.
Meme Coin
Sự gia tăng khối lượng giao dịch DeFi trên Sui chủ yếu do sự cuồng nhiệt đối với các meme coin, với khối lượng giao dịch tăng gấp đôi kể từ cuối tháng 9. Mặc dù hầu hết các meme coin trên Sui có vốn hóa nhỏ và chưa phát triển hoàn chỉnh, nhưng vẫn có một số token đáng chú ý. Dưới đây là danh sách các token này được xếp hạng theo vốn hóa thị trường.
Các Meme Coin đáng chú ý trên Sui
Vốn hóa 50 triệu – 100 triệu USD
- HIPPO
Tài khoản cộng đồng: @hippo_cto - BLUB
Tài khoản cộng đồng: @blubsui - FUD
Tài khoản cộng đồng: @fudthepug
Vốn hóa 10 triệu – 50 triệu USD
- aaa
Tài khoản cộng đồng: @aaaCatSui
Vốn hóa dưới 10 triệu USD
- HSUI
Tài khoản cộng đồng: @HsuiOnSui - SCB
Tài khoản cộng đồng: @sacabamfun - LIQ
Tài khoản cộng đồng: @Beliquoronsui - PUFF
Tài khoản cộng đồng: @PufferSui
Nền tảng Meme Coin
MovePump là nền tảng khởi động Meme đầu tiên được BlueMove phát triển trên Sui và Aptos, đã tạo ra hơn 50 dự án Meme và con số này vẫn đang tiếp tục tăng.
hopdotfun được ra mắt bởi Hop, một DEX aggregator hàng đầu trên Sui, dự kiến sẽ chính thức hoạt động vào ngày 12 tháng 10.
Ứng dụng người tiêu dùng (GameFi, SocialFi, DePIN)
Với thiết kế blockchain có khả năng mở rộng cao và chi phí giao dịch thấp, Sui cũng là nơi tập trung của các ứng dụng dành cho người tiêu dùng, bao gồm game Web3, ứng dụng xã hội (DeSo) và DePIN.
GameFi
- SuiPlay: Dự kiến ra mắt vào nửa đầu năm 2025, SuiPlay sẽ là thiết bị game cầm tay gốc Web3 đầu tiên được hỗ trợ bởi PLAYTR0N. Dự kiến, SuiPlay 0X1 sẽ có hai đối tác game lớn, một là game bắn súng phổ biến AAA với tiến trình RPG mang tên XOCIETY, và một game chiến đấu hoàng gia theo phong cách Bắc Âu miễn phí mang tên DARKTIMES.
- BIRDS: Đây là ứng dụng trò chơi nhỏ và meme coin được xây dựng trên Sui. Ứng dụng đã thu hút 3 triệu người dùng, hơn 450.000 người dùng hoạt động hàng ngày và giao dịch trên chuỗi vượt 1,3 triệu USD.
- E 4 C: Game Final Salvation đã ra mắt phiên bản thử nghiệm trên Sui và chỉ sau vài ngày đã có 100.000 người dùng. Đây là một game MOBA, đồng thời cung cấp hình đại diện và công cụ NFT Rangers trong game.
SocialFi
Mặc dù SocialFi trên Sui chưa nhận được sự chú ý đáng kể, nhưng vẫn có một số dự án đang được phát triển:
- GamblFi: Bao gồm các ứng dụng Pebble và DoubleUp.
- SocialFi/DeSo: Dự án FanTV.
DePIN
- Chirp: Là một trong những dự án DePIN nổi bật trên Sui, cho phép các thiết bị từ nhiều nhà sản xuất khác nhau dễ dàng giao tiếp với nhau và tương tác với blockchain, giúp đơn giản hóa Internet of Things (IoT). Hệ sinh thái của Chirp cung cấp các công cụ giúp giảm chi phí và tăng tốc độ đưa các dự án Web3/Web2 vào RWA, mang lại lợi thế cho Sui trong lĩnh vực DePIN và RWA.
Các nhà xây dựng hệ sinh thái đáng chú ý
- evan.sui : Đồng sáng lập và CEO của Mysten Labs;
- Jameel.sui : Giám đốc Phát triển Hệ sinh thái của Sui Foundation;
- BL : Giám đốc Công nghệ của STUDIO MIRAI;
- c Sui : Giám đốc Tiếp thị Bán lẻ của Sui Foundation;
- Sam Blackshear : Người tạo ra Move, đồng sáng lập và CTO của Mysten_Labs;
- Adeniyi.sui : Đồng sáng lập và Giám đốc sản phẩm của Mysten_Labs ;
- MrBreadSmith.sui : Đại sứ chính thức cho Sui, Cosmocadia và Scallop;
- Matteo.sui : Đại sứ chính thức của Sui;
- Drippy.sui : Kỹ sư phần mềm sinh thái Sui;
- JoshuaOrhue.sui : Đại sứ chính thức của Sui và DoubleUp;
- David Ticzon : Thành viên nhóm sinh thái Sui;
- Cleanwater.Sui : Đại sứ chính thức của Sui và Alcoholor ;
- TREVINvsNFT.SUI : Đại sứ thương hiệu Sui và Cosmocadia;
- 0x julian.sui : Đồng sáng lập cộng đồng FlowX Finance và Suipiens , người đóng góp cốt lõi của NOVΛGEN.
