Giờ đây, khi khái niệm Web3 trở nên phổ biến, thị trường bắt đầu rỉ tai nhau "bất cứ thứ gì được Ape Factory sản xuất chắc chắn sẽ thành công". Ape Factory (nhà máy Ape) ở đây ám chỉ Yuga Labs, nhà phát hành NFT đình đám Bored Ape Yatch Club (BAYC). Chỉ sau một năm, BAYC đã trở thành cái tên nổi tiếng nhất hiện nay và từng bước tạo lập "ape universe" (vũ trụ ape) của riêng mình.
Sau khi ra mắt token Apecoin (APE) hồi tháng 3, Yuga Labs tiếp tục trình làng Otherdeed NFT vào ngày 1/5 và mở bán công khai. Otherside hứa hẹn hỗ trợ người dùng tạo nhân vật NFT để chơi game nhập vai trực tuyến nhiều người chơi (multiplayer) trong không gian.
Được Ape Factory bảo chứng, Otherdeed (hay còn gọi là Monkey Land), đã nhận được đông đảo kỳ vọng. Trong giai đoạn khai thác ban đầu, mạng Ethereum được sử dụng rất nhiều, có thời điểm phí gas tăng lên 8.000 Gwei. Sau cuộc chiến khí gas, giá sàn của Otherdeed trên OpenSea từng tăng vọt lên mức 8 ETH, nhưng đà tăng đến giờ vẫn chững lại. Giá sàn của loạt NFT này nhanh chóng giảm xuống còn khoảng 3,5 ETH, thấp hơn 50% so với mức ATH.
Đồng thời, tài sản của Ape Factory giảm trên diện rộng. Chỉ trong một tuần, APE giảm 54%, giá sàn BAYC và MAYC lần lượt giảm 38,3%, và 50%.
Tiếp đến, câu hỏi liệu "ape universe" có phải là "bánh vẽ" hay không được đặt ra. Có người cho rằng Yuga Labs dựa vào sức ảnh hưởng của BAYC để liên tục tung ra những dự án mới, nhưng cả APE và Otherside đều thiếu tính ứng dụng thực tế và bị nghi ngờ cố tình tô vẽ để kiếm tiền. Ngoài ra, vì Yuga Labs nghiêng về chủ sở hữu NFT và các đội ngũ trong quá trình phân phối ban đầu tài sản APE và Otherdeed, hệ sinh thái bắt đầu có tính tập trung, trái ngược với tinh thần của Web3 và làm sụp đổ thị trường.
Quy luật bùng nổ của Ape Factory và làn sóng chỉ trích từ thị trường nhắc nhở rằng: cách bố trí metaverse phải dựa trên các ứng dụng thực tế, nếu không những điểm sáng sẽ bị nhấn chìm trong thị trường.
Otherdeed mở bán, BAYC thất thủ
Yuga Labs đã hai series NFT lớn là Bored Ape Yacht Club (BAYC) và Mutant Ape Yacht Club (MAYC), đồng thời hoàn tất việc mua lại IP của CryptoPunks và Meebits. Nhờ đó, Yuga Labs trở thành công ty có ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực NFT, được biết đến với cái tên "Ape Factory", và quy mô mở rộng của nó vẫn chưa dừng lại.
Ngày 17/3, token ApeCoin (APE) được phát hành ra cộng đồng. Chưa đầy 2 tháng sau, vào ngày 1/5, Ape Factory và nhà phát hành trò chơi NFT Animoca Brands cùng hợp tác ra mắt metaverse Otherside. Không gian game là sự kết hợp của MMORPG (game nhập vai trực tuyến nhiều người chơi) và cơ chế hỗ trợ Web3. NFT đóng vai trò như nhân vật trong game. Tuy nhiên, người chơi không chỉ giới hạn sử dụng NFT của Yuga Labs như BAYC, MAYC, CryptoPunks mà họ còn có thể tạo các nhân vật khác bằng cách nạp SDK.
Otherside có tổng cộng 200.000 lô đất, một nửa trong số đó được mint vào ngày 1/5, với giá khởi điểm là 305 APE/ lô (tương đương khoảng 2,2 ETH). Không giống các dự án metaverse khác bán "đất trống" (điển hình là The Sandbox), Otherside bán nhiều lô đất với cảnh quan đa dạng từ lâu đài cho đến rừng rậm, v.v. Nói cách khác, các lô đất đã có kiến trúc nhất định từ trước, giúp cho người không có kiến thức phát triển chuyên môn cũng có thể gia nhập. Điều này khiến ngưỡng tham gia của Otherside thấp hơn so với các dự án như The Sandbox.
Là một dự án metaverse được phát hành chính thức bởi Ape Factory, Otherside rất được thị trường mong đợi. Do đó, vào ngày mint đầu tiên, hàng loạt "đấu thủ" như chuyên gia nắm rõ công nghệ phát triển, robot được thiết kế để kiếm tiền, tổ chức và người chơi tiền điện tử lớn đã tập hợp để khởi động cho cuộc chiến giành "monkey land".
Trận chiến diễn ra ác liệt. Trong khoảng thời gian ngắn, mạng Ethereum bị quá tải nghiêm trọng và phí gas tăng vọt lên 8.000 Gwei, cao gấp hàng trăm lần bình thường và trình block browser Etherscan cũng bị sập hoàn toàn. Theo công ty phân tích Into The Block, sự kiện bán đất ở Otherside khiến Ethereum phải trả nhiều phí hơn trong ba giờ so với hai tuần trước đó. Điều đáng sợ là một lượng lớn người dùng vẫn không thể giao dịch mua đất thành công sau khi trả phí gas đắt đỏ, khiến họ chịu tổn thất nặng nề.
Cuộc tranh giành "monkey land" khép lại trong sự thót tim của khán giả và hàng tá lời phàn nàn từ người tham gia. Những người chiến thắng lần lượt ghi danh các lô đất trên OpenSea. Dưới tâm lý FOMO, giá sàn Otherdeed leo thang nhanh chóng, có lúc lên đến 8 ETH.
Tuy nhiên, xu hướng tăng này không kéo dài. Khi Otherdeed "mở map", giá sàn của các NFT này hạ xuống nhanh chóng. Tính đến ngày 7/5, giá sàn của series NFT giảm xuống còn 3,38 ETH, thấp hơn 57% so với mức cao nhất. Với mức giá này, những người khai thác ban đầu khó bảo đảm kiếm được thu nhập vì đã phải trả khoản phí gas cao bên cạnh phí mint khoảng 2,2 ETH.
Cùng thời điểm Otherdeed giảm, tài sản của toàn bộ dòng BAYC cũng giảm theo. Đặc biệt, token APE đã rớt 54% từ 27,6 đô la xuống 12,7 đô la Mỹ do nhu cầu thị trường hạ nhiệt. Ngoài ra, giá sàn của BAYC đã giảm từ 167 ETH xuống 103 ETH, tức giảm 38,3%. Giá sàn của MAYC giảm từ 42 ETH xuống còn 21 ETH, giảm một nửa.
Là con át chủ bài trong ngành NFT, việc các dự án "Ape Factory" lao dốc đã làm chấn động dư luận. Nhìn nhận lại, công chúng mới thấy "quy luật bùng nổ" của BAYC cũng không đáng tin cậy đến vậy.
Từ "Ape Factory" thành "Ape Universe Scam"?
Yuga Labs đã phải hứng chịu vô số chỉ trích vì rao bán công khai "vũ trụ Ape". Một số người nhận xét rằng Yuga Labs có hàng trăm cách để tránh cuộc chiến phí gas này, nhưng họ đã chọn cách tồi tệ nhất. Nhiều người tham gia báo cáo rằng họ đã trả phí gas và giao dịch đã được xử lý nhưng họ vẫn không được vùng đất họ muốn.
Trước phản ứng tiêu cực từ bên ngoài, Yuga Labs đã phải lên tiếng thông báo hoàn lại phí gas cho người dùng mua đất thất bại. Ngày 5/5, tuyên bố chính thức một lần nữa cho biết phí gas đã được hoàn trả cho tất cả những ai có giao dịch không thành công do tắc nghẽn mạng.
Nhưng khó khăn của Ape Factory không dừng lại ở đó. Kể từ khi nhiều người dùng chịu thiệt hại nặng nề từ việc bán đất, cư dân mạng xã hội bắt đầu tố BAYC là "vũ trụ lừa đảo".
@wdctll, một KOL trên Twitter, tiết lộ trước khi mở map, cộng đồng đã đồn đoán với nhau về số lượng NFT, do đó ông quyết định mua 3 lô đất ảo với giá trung bình 16 ETH. Không ngờ, giá giảm mạnh, ông mất 35 ETH trong một đêm.
Một số người khác thì trực tiếp chỉ điểm Yuga Labs đã sử dụng sức ảnh hưởng của BAYC để gây quỹ cho nhiều dự án, dù không có Web3 để phân phối token và NFT. Người dùng cho rằng sự sụt giảm tài sản của toàn bộ BAYC không chỉ đến từ việc thổi phồng không bền vững còn do đội ngũ chính thức và những người nắm giữ lớn khác thu vào quá nhiều NFT, dẫn đến sự cố.
Từ sau khi ra mắt BAYC, đội ngũ đã tạo ra một cộng đồng và hầu hết mọi hành đồng đều nhằm trao quyền cho người nắm giữ BAYC. Điều này luôn cho phép chủ sở hữu BAYC được hưởng nhiều "đặc quyền".
Ví dụ: khi MAYC được phát hành, mỗi chủ sở hữu BAYC có thể nhận được một NFT MAYC miễn phí. Trong khi token APE được phân phối dưới danh nghĩa cộng đồng, 62% về tay chủ sở hữu NFT và kho tiền DAO. Ngoài ra, Yuga Labs đã thu được 150 triệu APE với tư cách là "người đóng góp ban đầu", tất nhiên, phần token này có thời gian lock 1 năm.
Khi bán "monkey land", "Ape Factory" đã không tuân theo quy tắc phi tập trung mà Web3 chủ trương. Trong số 100.000 NFT được phân phối vào ngày 1/5, chỉ có 55.000 NFT được bán công khai và 30.000 NFT còn lại được phân bổ miễn phí cho chủ sở hữu BAYC và MAYC, 15.000 còn lại dành cho những người đóng góp bao gồm Yuga Labs.
Đồng thời, vị trí của các mảnh đất này cũng khác nhau. Khu đất thuộc sở hữu của người nắm giữ BAYC nằm ở trung tâm Otherside và được gọi là Biogenic Swamp; khu vực thuộc chủ sở hữu MAYC nằm ở ngoại ô Biogenic Swamp, được gọi là Chemical Goo; Các khu đất của người đóng góp và người tham gia được mua bằng Ape Coin nằm ở Rainbow Atmos, Cosmic Dream và Infinite Expanse, hướng ra ngoài rìa hơn.
Phe nghi vấn cho rằng phương pháp phân phối tài sản phi tập trung "khiếm khuyết" này đã khiến tài sản BAYC trở thành công cụ giúp nhóm người giàu khai thác tiền của các nhà đầu tư thông thường. Đặc biệt, Yuga Labs đã phát hành bốn tài sản: BAYC, MAYC, APE và Otherdeed chỉ trong một năm nhưng hai NFT sau vẫn thiếu tính thực tế. Yuga Labs đang dần đi chệch hướng so với ý định xây dựng Web3 ban đầu.
APE ban đầu được ra mắt để mở rộng hệ sinh thái nhằm xây dựng cơ sở người dùng rộng rãi hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho quản trị cộng đồng dưới hình thức DAO. Sau khi ra mắt Otherside metaverse, Yuga Labs thông báo APE sẽ trở thành đơn vị tiền tệ chính của hệ thống kinh tế. Hiện tại, kịch bản ứng dụng hữu ích nhất của APE là trả phí đăng ký tạp chí Time và mua đất trong Otherside.
Otherdeed vẫn đang trong giai đoạn mở bán riêng lẻ. Việc sử dụng nó như thế nào để bắt đầu xây dựng và chơi game thì còn cần phải chờ bản phát triển chính thức tiếp theo.
Tổng kết
Hiện tại, nhu cầu thực tế của APE và Otherside đang bị thiếu hụt. Thị trường chú ý đến chúng nhiều hơn đơn giản chỉ vì cái mác "Ape Factory" và tâm lý đầu cơ. Một số nhà phân tích trong ngành tin rằng việc Yuga Labs liên tục phát hành quá nhiều dự án mới, song thiếu khả năng ứng dụng, đã dần làm lu mờ tầm ảnh hưởng của BAYC. Trong tình huống thị trường chậm chạp, các quỹ mới không bền vững, APE và Otherdeed bị suy thoái gần như là điều không thể tránh khỏi.
Trong năm qua, Yuga Labs đã mang lại rất nhiều đổi mới cho ngành công nghiệp NFT, mở rộng tầm ảnh hưởng của NFT trong thế giới chính thống. Tuy nhiên, việc liên tục tung ra quá nhiều dự án cũng khiến hãng này vướng phải tranh cãi "góp sức cho người giàu bòn rút của người nghèo". Trên con đường xây dựng "ape universe", Ape Factory vẫn cần thuyết phục dư luận bằng cách xúc tiến những dự án thực tế hơn.
