Đến một lúc nào đó, sàn giao dịch phi tập trung (DEX) sẽ thực sự bùng nổ, bởi vì sản giao dịch tập trung (CEX) bị rằng buộc, các giao dịch của người dùng được theo dõi trong các hợp đồng thông minh.
Thay vì sử dụng các phương pháp cổ điển như giấy phép chính phủ, giám sát quản trị công ty cũng như nền tảng của các cá nhân điều hành các sàn giao dịch, họ có thể sử dụng mật mã để giải quyết vấn đề này không?
Khi CEX gặp vấn đề, tài sản người dùng bị đặt trong tình trạng báo động, vụ việc của FTX đã minh chứng điều đó. Sàn DEX cho thấy sự phi tập trung, nhưng còn nhiều bất cập. Bài viết này sẽ đào sâu vào những hạn chế của các kỹ thuật này và một số ý tưởng mới hơn và mạnh mẽ hơn dựa trên ZK-SNARK và các kỹ thuật tiên tiến khác.
Bảng cân đối kế toán và Merkle Tree – Những phương pháp cũ
Những nỗ lực từ các sàn CEX để chứng minh bằng mật mã rằng họ không lừa dối người dùng của mình đã có từ lâu. Vào năm 2011, Mt. Gox, sàn giao dịch Bitcoin (BTC) lớn nhất vào thời điểm đó, đã chứng minh rằng họ có tiền bằng cách gửi một giao dịch chuyển 424.242 BTC đến một địa chỉ được công bố trước. Năm 2013, các cuộc thảo luận bắt đầu về cách giải quyết mặt khác của vấn đề: Chứng minh tổng quy mô tiền gửi của khách hàng.
>> Đọc thêm: Kế hoạch trả nợ 140.000 BTC của MT. Gox vào tháng 1/2023
Nếu sàn chứng minh rằng tiền gửi của khách hàng bằng con số A, bằng chứng về trách nhiệm pháp lý và chứng minh quyền sở hữu ví sở hữu tài sản cao hơn hoặc bằng A, bằng chứng về tài sản, thì sàn cho thấy khả năng thanh toán tiền cho người dùng khi họ yêu cầu.
Thông thường, cách làm là thiết lập danh sách các cặp tên người dùng và số dư. Mọi người có thể kiểm tra xem số dư của họ và bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra danh sách đầy đủ để biết rằng số dư tài khoản của sàn không âm.
Công nghệ Merkle Tree là đưa bảng cân đối của khách hàng vào sơ đồ Merkle Tree tổng. Trong đó, mỗi node là một cặp (số dư, hàm băm). Các node lá dưới cùng đại diện cho số dư khách hàng và kèm tên người dùng. Các node cao hơn là tổng số dư của hai node bên dưới. Càng đi lên trên thì tổng số dư càng lớn, từ đó chỉ ra số lượng tài sản sàn giao dịch đang nắm giữ.
>> Đọc thêm: Tại sao các sàn giao dịch tiền điện tử sử dụng Merkle Tree để chứng minh dự trữ?
Quyền riêng tư của Merkle Tree cao hơn bảng cân đối kế toán, khi cần thiết có thể xáo trộn nhánh, nhưng vi phạm quyền riêng tư vẫn còn. Ảnh trên cho thấy Charlie có thể biết rằng ai đó có số dư là 164 ETH, hai người dùng có số dư lên tới 70ETH,… vì nằm cùng nhánh. Từ đó, kẻ tấn công kiểm soát nhiều tài khoản vẫn có thể biết được nhiều điều về người dùng của một sàn giao dịch.
Một điều khác sẽ xảy ra, đó là số dư âm. Nếu một sàn giao dịch có số dư khách hàng là 1390 ETH, nhưng chỉ có 890 ETH dự trữ, để cân bằng thì cần thêm một ô số dư -500 ETH. Điều đó không phá vỡ cấu trúc của sơ đồ, giả sử thêm Henry là một tài khoản giả do sàn giao dịch kiểm soát và đặt -500 ETH ở đó.
Xác minh bằng chứng của khách hàng Greta sẽ không thành công, sàn giao dịch phải cung cấp ô -500 ETH của Henry cho cô ấy, Greta sẽ từ chối vì không hợp lệ (hiển thị -230 ETH trong khi Greta sở hữu 270 ETH). Việc xác minh Eve và Fred cũng sẽ không thành công, vì tổng số ETH của nút trung gian phía trên Henry là -230 ETH, vì vậy nó cũng không hợp lệ. Mọi thứ sẽ trở nên hợp lệ khi nhánh bên phải, bao gồm Greta, Fred và Eve không kiểm tra số dư tài khoản trong lúc sàn đang huy động tiền để bù đắp vào số -500 ETH.
Điều đó cho thấy Merkle Tree tốt về mặt cơ bản, thể hiện trách nhiệm pháp lý của sàn giao dịch đối với tài sản người dùng. Nhưng bản chất riêng tư vẫn bị xâm phạm.
Cải thiện quyền riêng tư và độ tin cậy với ZK-SNARK
ZK-SNARK, một nhánh phát triển của công nghệ Zero-Knowledge-Proofs (ZKP), để phân tích toàn diện về công nghệ ZK-SNARK thì nó rất mạnh mẽ. Bài viết sẽ đề cập đến một khía cạnh đơn giản để cải thiện quyền riêng tư trong các giao thức chứng minh trách nhiệm của ZK-SNARK.
Người dùng gửi tiền vào sàn, sau đó chứng minh thông qua Merkle Tree và sử dụng ZK-SNARK để chứng minh rằng tất cả số dư trong cây đó là không âm và cộng lại thành bằng với một số giá trị cụ thể. Nếu chúng ta thêm một lớp băm để đảm bảo quyền riêng tư, điểm nối trên Merkle Tree của mỗi người dùng (hoặc bằng chứng KZG) sẽ không tiết lộ số dư đến người khác.
Sử dụng các cam kết KZG là một cách để tránh rò rỉ quyền riêng tư, vì không cần cung cấp node làm bằng chứng, sử dụng ZK-SNARK để chứng minh tính tổng và tính không âm của số dư trong KZG trên.
Về lâu dài, bằng chứng nợ ZK này không chỉ được sử dụng cho tiền gửi của khách hàng trên các sàn giao dịch mà còn cho các khoản vay rộng hơn. Khi bất kỳ ai vay tiền, bản ghi sẽ được đưa vào một đa thức hoặc Merkle Tree chứa khoản vay đó và gốc của cấu trúc đó được xuất bản trên blockchain. Điều này sẽ cho phép bất kỳ ai đang tìm kiếm khoản vay cung cấp cho người cho vay bằng chứng ZK rằng họ chưa thực hiện quá nhiều khoản vay khác. Cuối cùng, những đổi mới pháp lý thậm chí có thể cho phép các khoản vay đã cam kết theo cách này được ưu tiên cao hơn những khoản vay chưa cam kết.
Tổng kết
Hiện tại, hai hình thức trao đổi tài sản tiền điện tử là trao đổi lưu ký và không lưu ký. Các DEX đang áp dụng danh mục thứ hai, trong tương lai các CEX bị ràng buộc về mặt mật mã, tiền của người dùng sẽ hiển thiện trong hợp đồng thông minh được quản lý.
Cả sàn CEX và DEX đều duy trì hình thức trao đổi tốt nhất để đảm bảo tính bảo mật. Điều này bao gồm sự kết hợp giữa bằng chứng về tài sản và bằng chứng về trách nhiệm pháp lý.
