Từ những hệ thống tài chính mới tới hiện tượng văn hóa của tổ chức lực lượng lao động, cuộc cách mạng Web3 bắt đầu xuất hiện. Đây là điều kiện tiên quyết mở ra một diễn đàn công khai, minh bạch và khách quan, một thị trường thông tin cho Web3 mong muốn tự do và dân chủ không bị các thế lực chính trị điều khiển. Giờ đây, giai đoạn mới nhất của cuộc cách mạng này là mạng xã hội phi tập trung.
Kỷ nguyên của các mạng xã hội phi tập trung đã đến
Giờ đây, chúng ta đang ở một bước ngoặt của lịch sử: việc phân cấp mạng xã hội là điều dĩ nhiên. Dựa trên kế hoạch tái thiết hệ thống tiền tệ, thị trường tài chính và lực lượng lao động của Web3. Công dân trực tuyến cần một diễn đàn công cộng thời đại mới và thị trường thông tin phù hợp với các giá trị của không gian mạng phi tập trung.
Mạng xã hội đã hoạt động hiệu quả như cơ sở hạ tầng diễn ngôn công khai trong nhiều thập kỷ và vai trò mới của nó sẽ càng trở nên quan trọng hơn trong kỷ nguyên Web3, nơi mà các tài sản công phù hợp với lợi nhuận thúc đẩy tạo ra xung đột giữa các mô hình nền tảng.
Có bằng chứng cho thấy các nền tảng truyền thông và xã hội tập trung của Web2 đang kìm hãm sự đổi mới và đã chạm đỉnh tăng trưởng lợi nhuận và số lượng người dùng. Đối với những nhà phát triển mới và những kẻ khổng lồ trong các lĩnh vực thì "phi tập trung" là phương pháp lý tưởng nhất. Chứng kiến cách công nghệ Web3 (blockchain, mật mã, P2P) làm rung chuyển trật tự kinh tế toàn cầu đủ cho chúng ta tin tưởng rằng Web3 sẽ thay đổi mô hình của các nền tảng xã hội và thiết lập một trật tự mới.
Hiểu và tham gia vào phong trào lịch sử nhằm phân cấp mạng xã hội sẽ khiến chúng ta – những nhà phát triển, nhà đầu tư và công dân trực tuyến – phản ứng nhanh hơn với sự thay đổi và tương lai, đồng thời có thể tham gia và là một phần của nó.
Cốt lõi của mạng xã hội: cung cấp cơ sở hạ tầng kỹ thuật số chung để trao đổi thông tin và tương tác giữa người với người.
Mỗi thế hệ web đã truyền cảm hứng cho những cách thức sáng tạo để người dùng chia sẻ thông tin, nhưng đồng thời cũng có những cạm bẫy riêng.
Web1 là một giao thức mở về phân quyền và quản trị cộng đồng. Công dân Internet được tự do chia sẻ thông tin công khai miễn là họ biết cách host server và xây dựng trang web. Theo Tuyên ngôn Độc lập Không gian mạng, Internet là nơi mà chủ nghĩa lý tưởng và chủ nghĩa cá nhân cấp tiến không biên giới phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, Web1 không cung cấp một không gian trực tuyến đủ rộng cho "các mối quan hệ xã hội trực tuyến". Do đó, Web1 được định hình là một kênh nơi cung cấp thông tin công khai. Nội dung cũng được phân phối rộng rãi hơn, khiến cuộc tranh luận công khai trên quy mô lớn trở nên khó khăn hơn.
Những người khổng lồ Web2 như Twitter và Facebook, đã giải quyết được tình trạng thiếu không gian của thời đại trước để trao đổi ý tưởng. Thông qua một nền tảng tập trung, các mối quan hệ và các cuộc trò chuyện trong thế giới thực bắt đầu nở rộ trên online.
Trong khi các nền tảng truyền thông xã hội đóng vai trò là các diễn đàn công khai cho các cuộc thảo luận dưới sự kiểm duyệt của chính phủ – tương tự như Ekklesia ở Athens trong thời đại internet (lưu ý: Hội đồng Công dân), nghịch lý là các nền tảng này lại thuộc sở hữu của các công ty tư nhân – của Mark Zuckerberg và cộng sự. Các tập đoàn lớn do con người lãnh đạo và xây dựng lâu đài nhân danh quyền riêng tư. Người dùng bị mắc kẹt trong các thành tường phong kiến, áp dụng tư duy "người dùng", điều này làm suy yếu tính năng động của người dùng. Khi "cư dân mạng" trở thành "người dùng", chúng ta dần thay đổi từ "cư dân mạng" thành "dữ liệu của Zuckerberg". Các quảng trường của các "lâu đài truyền thông" kín, và các hình thức mạng xã hội ngày càng bị xa lánh và bóp méo.
Mạng xã hội Web2 tương tự như hình thức trung gian do các cuộc cách mạng công nghệ trong quá khứ mang lại. trong đó các công ty tư nhân đóng vai trò là nhà cung cấp các tiện ích công cộng. Để thu lợi nhuận từ mô hình này, các mạng xã hội tư nhân hóa này kiếm tiền bằng hai cách:
- Thu tiền thuê từ các nhà quảng cáo;
- Lợi dụng hoạt động chênh lệch giá theo quy định để ủng hộ những luồng gió chính trị nhất định, kiểm duyệt và bóp méo luồng thông tin thông qua các thuật toán.
Vấn đề nan giải cuối cùng: Khi mạng xã hội bắt đầu bị thu hút bởi lợi ích thương mại và áp lực chính trị, chúng ngày càng trở nên kém hiệu quả hơn với tư cách là nhà cung cấp dịch vụ công. Nhưng nếu họ đi ngược lại những lợi ích trên thì thị trường vốn sẽ trừng phạt họ bằng giá cổ phiếu lao dốc.
Tương lai phía trước khi mạng xã hội của Web2 không còn là diễn đàn chung?
Trong cả hệ sinh thái công nghệ Web2 của Hoa Kỳ và Trung Quốc đã có những nổ lực thay đổi bên trong nhưng đều thất bại. Facebook bẻ khóa Friendly Social Browser dưới danh nghĩa bảo mật, đến vụ bê bối ăn cắp dữ liệu thông tin của người dùng của Cambridge Analytica. Tại Trung Quốc Tencent QQ thậm chí phải đối mặt với án tù. Đây chỉ là phần nổi của tảng băng "đổi mới" đang bị các bên thứ ba bóp nghẹt trên các nền tảng xã hội tập trung. Về cơ bản, mạng xã hội Web2 không thể dung hòa nhu cầu giữa kiếm tiền, giảm thiểu rủi ro và tác động xã hội được tạo ra bởi các ứng dụng mới.
Khi các nhà phát triển và cư dân mạng đứng lên lấy lại quyền công dân trực tuyến. Thách thức cho các trang mạng xã hội tập trung đã mở ra do sự ủng hộ của mạng lưới kinh tế crypto mới và một tư tưởng chung.
Do sự thất bại của nền tảng Web2 trong việc trở thành nhà cung cấp diễn đàn công khai, có 2 con đường mới:
- Các giao thức Web 3 gốc đang thay đổi trật tự mạng. Sử dụng công nghệ blockchain, chúng ta chứng kiến sự phục hồi của nguồn cấp dữ liệu RSS với khả năng được nâng cao và cách người dùng có thể giao tiếp và giao dịch riêng tư trên Twitter bằng cách sử dụng Mask Network. Mạng xã hội sẽ không còn bị giới hạn giữa những bức tường nữa và ngày càng có nhiều dapps được xây dựng trên mã nguồn mở như Lens protocol, RSS3, và Cyber Connect. Mong ước về mạng xã hội Web 3 sẽ kết hợp các đặc tính quản trị phi tập trung của Web1 với khả năng sử dụng nâng cao và các yếu tố xã hội của Web 2.
- Những gã khổng lồ mạng xã hội hiện nay tự nhìn lại bản thân, xem xét những sai lầm trong quá khứ, đồng thời suy nghĩ lại và điều chỉnh các mô hình kinh doanh cũng như mối quan hệ của họ với người dùng. Chúng tôi thấy các mạng Web2 như Twitter và Telegram là những người chơi tích cực trong lĩnh vực này. Thỏa thuận trị giá 44 tỷ đô la của Elon Musk với Twitter và lời hứa thay đổi Twitter của anh ấy dẫn chúng ta đến một thử nghiệm suy nghĩ cấp tiến: hãy tưởng tượng giá trị kinh doanh trong tương lai của Twitter không được đo lường bằng lãi lỗ của một công ty tư nhân, mà là một hệ sinh thái mạng xã hội mạnh mẽ nhất mà hỗ trợ và cho phép nhiều giao thức hơn truy cập vào các API mở của nó. Telegram đang dẫn đầu và đã chứng kiến sự phát triển của hàng chục ứng dụng của bên thứ ba. Trong trường hợp này, Twitter và Telegram sẽ gần trở thành một nhà cung cấp cơ sở hạ tầng diễn đàn công cộng cởi mở và khách quan. Trên thực tế, một phần lớn các cuộc thảo luận liên quan đến Web3 ngày nay và các ứng dụng phi tập trung mới đang thực sự diễn ra trên Twitter. Bất kể ai sẽ sở hữu Twitter trong thập kỷ tới sẽ nhận ra xu hướng này trên Twitter và coi nó như một nhà cung cấp mạng xã hội và hệ sinh thái phi tập trung.
Sự ra đời của mạng xã hội phi tập trung là một điều tất yếu.
Trong thời đại Web3, mạng xã hội vẫn đóng vai trò là thị trường và diễn đàn công khai cho các ý tưởng. Cuộc cách mạng Web3 là văn hóa, tài chính và xã hội, và tác động của cuộc cách mạng này sẽ tràn ngập mọi ngóc ngách của không gian mạng.
Từ quan điểm này, các điều kiện tiên quyết cho cuộc cách mạng được đáp ứng:
- Kho tiền độc lập (BTC, ETH)
- Hệ thống tài chính độc lập (DeFi)
- Liên đoàn Văn hóa và Nghệ thuật Độc lập (NFT)
- Một cách mới để con người cộng tác và tổ chức lực lượng lao động (DAO)
Mảnh ghép còn thiếu là một cơ sở hạ tầng và hệ sinh thái mới cho phép người dân tập hợp và tham gia vào các cuộc thảo luận công khai. Những hạn chế của mạng xã hội Web2 chắc chắn sẽ khiến những người sử dụng Web3 ban đầu cảm thấy quá tải. giới hạn và kêu gọi thay đổi.
Đồng thời, chúng tôi không muốn từ bỏ giá trị và tầm quan trọng của phương tiện truyền thông xã hội Web2. Hiệu ứng nền tảng của mạng xã hội Web2 có thể khuếch đại tiếng nói và huy động các hành động lớn. Vì hiệu ứng này, cuộc cách mạng Web3 đang lan rộng như cháy rừng. Các công dân kỹ thuật số cũng đã quen với việc sử dụng mạng xã hội để chia sẻ và nhận thông tin hàng ngày, thiết lập mạng xã hội làm cơ sở hạ tầng cho hoạt động của một xã hội kết nối. Mục tiêu của mạng xã hội Web3 không phải là xây dựng một bản sao blockchain của gã khổng lồ Web2, mà là sử dụng thiết kế và công nghệ sáng tạo để chống lại hành vi tập trung và độc quyền của Web2, đồng thời lấy lại thông tin và quyền nhận dạng kỹ thuật số trên nền tảng cho cư dân mạng.
Từ hệ thống tài chính mới đến các biểu tượng văn hóa mới thậm chí các tổ chức lực lượng lao động, cuộc cách mạng Web3 đang ở đây. Những điều kiện tiên quyết này tạo ra một diễn đàn công khai, minh bạch và khách quan và thị trường thông tin cho các công dân Web3 mong muốn tự do và tự chủ, không bị can thiệp chính trị. Giờ đây, giai đoạn mới nhất của cuộc cách mạng này là mạng xã hội phi tập trung.
“Những người tham gia trong một hệ thống phi tập trung sẽ khó bị dắt mũi theo lợi ích của một số cá nhân mua bằng tiền"
Vitalik Buterin, 2017
"Tôi chọn tự do hơn là thoải mái mọi lúc."
George RR Martin
