Nếu bạn bỏ lỡ DeFi Summer năm 2020 và NFT Summer 2021, thì một cơ chế mới là NFTFi, kết hợp giữa NFT và DeFi đang được kỳ vọng. Thecoindesk sẽ tập trung phân tích vào hai vấn đề sau:
- Tại sao NFTFI lại cần thiết và nó giải quyết những nhu cầu nào?
- Sự phát triển hiện tại của từng kênh phụ của NFTFI là gì?
Chúng ta cùng điểm qua về bối cảnh ra đời của NFTFi, sau đó sắp xếp toàn bộ quá trình từ việc người dùng mua đến nắm giữ NFT, đồng thời phân tích bảy phần phụ bao gồm tiềm năng về giá, giao dịch, BNPL, cho vay, phái sinh, phân mảnh và cho thuê cơ chế được phân tích.
Bối cảnh ra đời của NFTFi
Sự ra đời của NFTFI có liên quan chặt chẽ với NFT. Thị trường NFT bắt đầu được chú ý vào tháng 2/2021, sau đó đạt đến đỉnh điểm vào tháng 1/2022, khi khối lượng giao dịch của Opensea đạt 4,8 tỷ đô la trong tháng đó. Tuy nhiên, khi toàn bộ thị trường tiền điện tử bắt đầu đi xuống, thị trường NFT cũng bị ảnh hưởng với khối lượng giao dịch giảm nhanh chóng.
>> Đọc thêm: Khối lượng NFT hàng tháng của OpenSea giảm 60% trong quý 3
Trong thị trường giá giảm, vấn đề thanh khoản của NFT bộc lộ rõ ràng hơn, điều này khiến những người tham gia trước đó gặp rắc rối và buộc họ phải nắm giữ lâu dài. NFT không có hiệu ứng tăng trưởng sẽ dẫn đến tín hiệu sụp đổ của sự đồng thuận trong cộng đồng, điều này sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu thanh khoản và tạo thành một vòng luẩn quẩn.
Vấn đề cốt lõi của NFT hiện nay là thanh khoản không đủ, nguyên nhân bao gồm 3 điểm sau:
- Từ khóa “Web3” giảm sức nóng: Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) đã tăng lãi suất liên tục trong năm nay, tạo nhiều giông bão đến tiền điện tử, đồng thời niềm tin vào thế giới mã hóa và NFT đã giảm đáng kể.
- Rào cản tham gia: Các dự án NFT blue-chip có giá sàn cao (chẳng hạn như Bored Apes), trong khi một số dự án NFT thông thường lại tìm cách rút tiền người dùng.
- Thiếu các kịch bản ứng dụng: Tỷ lệ sử dụng tài sản NFT của chủ sở hữu rất thấp và hầu hết là mua thấp và bán cao, đồng thời các kịch bản khả thi khác chưa được phổ biến rộng rãi.
Để cải thiện tính thanh khoản của NFT, mở rộng các kịch bản ứng dụng và đối phó với tình trạng giá cao, NFTFI đã ra đời. Có nhiều định nghĩa về NFTFi, Thecoindesk đưa ra góc nhìn như sau:
NFTFi về cơ bản là sự kết hợp giữa NFT và các thuộc tính tài chính, làm cho NFT trở nên đa dạng và hiệu quả hơn, đồng thời cung cấp cho những người nắm giữ NFT nhiều tiện ích hơn. Trong hệ sinh thái của NFTFi, các dự án dựa trên khái niệm Layer-1 và Layer-2 NFT cũng hình thành.
Trạng thái của NFTFi
Hiện tại, NFTFi vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, quy mô thị trường có thể được ước tính từ hai khía cạnh, một là khối lượng giao dịch NFT và hai là định giá NFT blue-chip.
a. Theo báo cáo “Thị trường NFT 2021” do Nonfungible.com công bố, khối lượng giao dịch của NFT vào năm 2021 là 17,6 tỷ đô la, tăng 210 lần so với 82 triệu đô la vào năm 2020, đây là mức doanh số bán hàng của thị trường nghệ thuật truyền thống toàn cầu trong cùng năm (27% trong số 65 tỷ đô la). Kích thước theo dõi = 176*50% (tỷ lệ thâm nhập) ≈ 8,8 tỷ đô la.
b. Dựa trên việc định giá NFT blue-chip, hãy ước tính kích thước theo dõi hiện tại của NFTFi. Vào tháng 5/2022, giá trị của các NFT blue-chip lớn (mức giá ETH được đề cập là 2.000 đô la): BAYC là khoảng 1,72 tỷ đô la, CryptoPunks là 953 triệu đô la, Moonbirds là 440 triệu đô la, Azuki là 273 triệu đô la, Doodles 3,7 tỷ đô la, với tổng định giá khoảng 3,587 tỷ đô la. Các loại đất ảo của The Sandbox, Arcade và Decentraland không được gộp vào, bởi vì chúng có thứ hạng hiếm rõ ràng và không phù hợp để sử dụng giá sàn để tính toán. Có tính đến xu hướng tăng giá trong tương lai, tổng giá trị thị trường của NFT blue-chip là khoảng 5 tỷ đô la. Kích thước theo dõi = 50*80% (tỷ lệ thâm nhập) ≈ 4 tỷ đô la.
Do việc định giá NFT hiện tại chưa chín muồi nên về cơ bản thị trường tập trung vào các dự án blue-chip và NFT giá sàn, trong giai đoạn này sử dụng phương pháp 2 sẽ hợp lý hơn, về lâu dài với sự mở rộng của các dự án NFTFi từ blue-chip.
Đối với các dự án bao gồm nhiều NFT hơn, phương pháp đầu tiên có thể được áp dụng. Nhưng nói chung, sự phát triển hiện tại của ngành NFTFI vẫn đang ở giai đoạn đầu và quy mô thị trường dự kiến sẽ đạt mức tỷ đô la, các tính toán trên chỉ có thể cung cấp một tham chiếu về độ lớn. Quy mô thị trường mới chỉ chiếm khoảng 0,5% tổng giá trị thị trường của tiền điện tử, với tỷ lệ thâm nhập thấp và còn nhiều cơ hội để cải thiện.
Các dự án theo dõi khác nhau của NFTFi
Để người đọc dễ hiểu, bài viết này sẽ chia nhỏ toàn bộ quá trình từ mua đến nắm giữ NFT và chia thành bốn giai đoạn:
- Đánh giá dự án
- Lựa chọn nơi giao dịch
- Thanh toán mua và nắm giữ bốn giai đoạn, bao gồm từ đánh giá định giá đến giao dịch, trả góp để cho vay, phái sinh, phân mảnh và cho thuê.
Đánh giá dự án NFT
Việc đánh giá và định giá của NFT có thể nói là nền tảng của toàn bộ NFTFi. Dù là vay hay cho thuê, việc định giá đều cần thiết. Một hệ thống định giá tốt là rất quan trọng đối với dòng chảy của NFT và có thể thúc đẩy sự phát triển của toàn bộ NFTFi. Các bạn có thể tham khảo Abacus, NFTBank và Upshot, Banksea,…
Các phương pháp định giá chủ yếu bao gồm hai loại: Định giá theo con người (định giá trò chơi), định giá theo thuật toán (oracle).
a. Về đánh giá nhân lực, sản phẩm nổi bật nhất là Abacus, sản phẩm sử dụng tốt lý thuyết trò chơi. Abacus áp dụng hai mô hình định giá:
Định giá khuyến khích ngang hàng: Bản chất của giá là sự công nhận:
- Nhiều thẩm định viên cam kết staking và định giá NFT, sau đó cân nhắc giá của thẩm định viên khác để có được giá cuối cùng.
- Đánh giá tính toán thu nhập của người đánh giá, người trả giá càng gần người đánh giá thì thu nhập càng cao, người có giá chênh lệch cao hơn một giá trị nhất định sẽ thua.
Định giá giao ngay Abacus: Abacus đóng vai trò trung gian trong trò chơi giá cả giữa người định giá và chủ sở hữu:
Người thẩm định đóng vai trò là người xác nhận, đoán giá trị NFT và đầu tư tiền của họ vào các cấp định giá khác nhau. Đổi lại, chủ sở hữu NFT được hỗ trợ bởi tính thanh khoản để sử dụng NFT của họ làm tài sản thế chấp.
Ví dụ: Một người đặt bán BAYC với giá là 60 ETH vào pool và muốn vay tiền, sau đó cô (người A) và người B mỗi người đặt 20 ETH vào pool. Nếu người A quyết định đóng pool (có thể hiểu là bán BAYC) và với giá 55 ETH, thì sẽ có chênh lệch giá là 15 ETH trong pool và cả 2 sẽ chia đều 15 ETH. Sau đó, nếu giá BAYC là 30 ETH khi người A đóng cửa, cả 2 chịu lỗ 10 ETH.
Do hoạt động của người đánh giá và người xác minh là kịp thời, nên cuối cùng sẽ đạt được mức cân bằng ở giá đấu giá.
b. Về mặt định giá theo thuật toán, thực chất là dạng oracle. Hiện tại, các giải pháp trong hướng này bao gồm Banksea và upshot, cả hai đều ước tính giá NFT thông qua các thuật toán kết hợp dữ liệu đa chiều, chẳng hạn như giá chợ OpenSea. Trong số đó, ngoài dữ liệu lịch sử NFT của Banksea, họ còn trích dẫn dữ liệu cộng đồng, mạng xã hội và dữ liệu liên quan gián tiếp khác để làm phong phú thêm chiều dữ liệu.
Trao đổi và tổng hợp NFT
Sàn giao dịch và công cụ tổng hợp là nơi người dùng mua NFT và cũng là phân khúc chiếm thị phần lớn nhất, bao gồm các nền tảng giao dịch: OpenSea, LooksRare, nền tảng tổng hợp Blur, Gem, Uniswap NFT, nền tảng giao dịch phi tập trung như SudoSwap,… Các hoạt động chính của các dự án NFTFi vẫn tập trung ở các nền tảng giao dịch tập trung như OpenSea.
>> Đọc thêm: Blur có thể dẫn đầu thị trường NFT sau 2 đợt Airdrop không?
a. Trao đổi NFT tập trung: Giao dịch NFT trên nền tảng của bên thứ ba đang là phương thức giao dịch chính thống nhất.
b. Trình tổng hợp dữ liệu: Thông qua tính năng tổng hợp giá đa nền tảng, một mặt, cung cấp báo giá tốt hơn, mặt khác, nó có thể tiết kiệm phí gas hiệu quả bằng cách mua hàng loạt NFT chỉ với một cú nhấp chuột.
c. Trao đổi NFT phi tập trung: Dự án đại diện là Sudoswap và logic của nó tương tự như sàn DEX.
>> Đọc thêm: Sudoswap bức phá thần tốc cạnh tranh với OpenSea
So sánh ưu nhược điểm của sàn giao dịch NFT tập trung và phi tập trung:
- Sàn giao dịch NFT phi tập trung:
Ưu điểm: Phù hợp với thị trường và định giá kịp thời có thể giúp các dự án dài hạn, không có tiền bản quyền, có lợi cho người mua, phí xử lý thấp.
Nhược điểm: Mất đi sự khác biệt về độ hiếm, hỗ trợ NFT cùng mạng, chỉ phù hợp các bộ NFT có tính đồng nhất cao, không có tiền bản quyền gây bất mãn cho người sáng tạo.
>> Đọc thêm: OpenSea vẫn dẫn đầu nhưng các đối thủ đang từng bước mở rộng
- Sàn giao dịch NFT tập trung:
Ưu điểm: Số lượng lớn NFt trên nhiều mạng lưới khác nhau, mỗi bộ sưu tập thể hiện bản chất riêng.
Nhược điểm: Tiền bản quyền cao và phí giao dịch cao.
Đánh giá từ so sánh khối lượng giao dịch hàng ngày giữa Sudoswap và OpenSea, về cơ bản OpenSea chiếm ưu thế đến 97% so với 3% của Sudoswap.
Về lâu dài, Sudoswap là sự kết hợp hoàn hảo với NFT (giao dịch đơn lẻ, tần suất cao) của các vật phẩm trong GameFi. Trong tương lai, bắt đầu từ sự hợp tác sinh thái GameFi có thể tạo ra những bước đột phá mới. Mặt khác, vào tháng 7, Uniswap cho biết sẽ tích hợp Sudoswap cho các giao dịch NFT, đây cũng là một lợi ích lớn cho sự phát triển trong tương lai.
Trả góp NFT (BNPL)
Cốt lõi của lời kêu gọi “mua ngay, trả sau” là thấu chi khả năng chi tiêu trong tương lai để giải quyết tình trạng thiếu tiền hiện tại. Kịch bản thanh toán này cũng đã được mở rộng từ Web2 sang Web3. Để đáp ứng thói quen tiêu dùng của Gen Z, những người xây dựng Web3 cũng đã bắt đầu sử dụng phương thức thanh toán này áp dụng cho lĩnh vực NFT, bao gồm Cyan, Cedar, Teller và các sản phẩm khác.
Mẫu mã của các sản phẩm BNPL về cơ bản là giống nhau, chúng ta lấy Cyan, sản phẩm đại diện trong thỏa thuận BNPL làm ví dụ:
a. Cyan sẽ liệt kê các dự án blue-chip mà họ công nhận là các dự án trong whitepaper.
b. Sau đó, người chơi bắt đầu chương trình BNPL trên Cyan để mua NFT trong danh sách cho phép của Cyan.
c. Tiếp theo, Cyan cung cấp cho người dùng chương trình trả góp bao gồm thời hạn và lãi suất trả góp. Theo mô hình BNPL, người mua chỉ cần trả một khoản tiền staking nhất định để khóa giá của NFT trong ba tháng. Nếu giá NFT tăng trong quá trình này, bạn có thể hoàn trả trước để kiếm chênh lệch giá tăng. Tuy nhiên, tiền lãi sẽ không được giảm và người dùng vẫn phải hoàn tất việc thanh toán theo kế hoạch đã thỏa thuận.
d. Sau khi người dùng chấp nhận kế hoạch thì sẽ nhận được ETH từ kho bạc Cyan. Khi tất cả các đợt hoàn tất, NFT sẽ chuyển đến địa chỉ này. Nếu thanh toán trễ được coi là vi phạm, NFT sẽ vẫn nằm trong kho bạc Cyan để thanh lý.
e. Về mô hình lợi nhuận của Cyan, nó chủ yếu sử dụng dịch vụ cho vay và người dùng thế chấp NFT để vay vốn.
BNPL là một giải pháp rất hấp dẫn cho Gen Z với khả năng tiêu dùng yếu nhưng sẵn sàng chi trả mạnh, cách chơi tổng thể hiện tương đối đơn điệu và về cơ bản nó là mô hình cho vay BNPL +. Và khoản vay của nó có nhu cầu định giá và định giá cao, ví dụ: Cedar hợp tác với SPICYEST để cung cấp giá chính xác cho NFT để bổ sung. Hiện tại, Cyan đang ở vị trí dẫn đầu trong thị trường con NFT BNPL và nhiều đối thủ cạnh tranh cũng chơi tương tự, chẳng hạn như ANPL của Teller, Ceda và Pine Loans và Halliday.
Cho vay NFT
Cho vay như một cơ sở hạ tầng tài chính có không gian rộng lớn để phát triển. Cơ chế cốt lõi của cho vay NFT là sử dụng NFT làm tài sản thế chấp để nhận các khoản vay. Yếu tố đến từ kiểm soát rủi ro, đòi hỏi thị trường phải có sự đồng thuận về giá NFT. Do việc định giá còn khá sớm nên kiểm soát rủi ro hiện chủ yếu được thực hiện từ hai khía cạnh: Loại dự án (blue-chip) và tỷ lệ cho vay trên giá trị (Loan-to-Value). Giống như DeFi, cho vay cũng là một loại dự án ban đầu trong NFTFi, các dự án cho vay NFT bao gồm: BendDAO, NFTfi, JPEGd, Arcade xyz,…
>> Đọc thêm: Khủng hoảng FTX dẫn đến cơn bão thanh lý BendDAO
Công cụ phái sinh NFT
Các công cụ phái sinh tài chính NFT chủ yếu được chia thành hai loại: Hợp đồng quyền chọn và thị trường dự đoán.
a. Hợp đồng quyền chọn: Tương tự như quyền chọn truyền thống, nhà phát hành tạo quyền mua hoặc bán NFT với giá thực hiện nhất định tại một thời điểm nhất định và tính phí quyền chọn. Người mua quyền chọn trả phí để mua hoặc bán NFT với giá thực hiện trước ngày đã thỏa thuận. Các dự án bao gồm: Nifty Option, Putty, Hook, OpenLand,…
b. Thị trường dự đoán: Một cách chơi, dự đoán và staking mới thông qua mint NFT, giao dịch thứ cấp và cho thuê. Ví dụ: Tại World Cup ở Qatar, nếu bạn nghĩ đội tuyển Argentina sẽ thắng, bạn có thể tham gia chương trình của sàn OKX, đội càng mạnh thì càng nhiều người dự đoán, phần thưởng sẽ càng chia nhỏ.
Phái sinh đã có mặt một thời gian trên thị trường tài chính truyền thống, nên cách chơi của NFT về cơ bản chỉ là thay đổi tài sản cơ sở, chưa có đột phá mới. Năm 2022, các công cụ phái sinh NFT vẫn đang ở giai đoạn rất sơ khai, NFTperp vẫn đang trong giai đoạn testnet, khối lượng giao dịch của putty cũng ở mức hai con số và nhiều loại dự án đang trong giai đoạn đầu. Ngược lại, các dự án như thị trường dự đoán là một cách chơi mới, một mô hình mới do NFT mang đến.
Phân mảnh NFT
Do tính chất không đồng nhất của NFT, nó không thể được phân chia, điều này làm hạn chế tính thanh khoản tự nhiên. Phân mảnh chuyển đổi NFT thành nhiều phần khác nhau bằng cách phân chia quyền sở hữu. Từ đó cải thiện tính thanh khoản, giống như chia một cổ phiếu mệnh giá cao thành nhiều cổ phiếu để người mua có thể mua một phần cổ phiếu. Các dự án đại diện theo dõi phân mảnh NFT bao gồm Fractional.art, Unic.ly.
Sau khi phân mảnh NFT, nhiều cách chơi trong DeFi có thể được kích hoạt, chẳng hạn như giao dịch bằng Uniswap NFT, Lending/Borrowing trong Aave,…
Lấy Fractional.art làm ví dụ, khi hơn 50% số lượng mã thông báo nắm giữ bắt đầu đặt giá khởi điểm đấu giá, NFT sẽ bước vào giai đoạn đấu giá và người có giá cao nhất sẽ thắng; và khi giai đoạn đấu giá chưa bắt đầu, Người dùng có thể mua NFT với giá không thấp hơn giá khởi điểm.
Ưu điểm và nhược điểm của sự phân mảnh NFT:
Ưu điểm:
- Là phương pháp cải thiện tính thanh khoản, mang lại hiệu quả sử dụng vốn cao hơn (vay, khai thác thanh khoản, v.v.)
- Hạ thấp rào cản tham gia
- Thúc đẩy mức độ tiếp xúc cao hơn
Nhược điểm:
- Chỉ phù hợp với NFT có giá trị cao
- Vẫn tồn tại vấn đề về giá và thanh khoản
- Cách phân phối các quyền và lợi ích khác nhau như airdrop sau khi phân mảnh cũng cần được giải quyết.
Cho thuê NFT
Thông qua việc cho thuê NFT, một mặt, NFT nhàn rỗi của chủ sở hữu có thể tạo ra thu nhập cao hơn và mặt khác, bên thuê có thể có quyền sử dụng NFT trong một khoảng thời gian mà không phải mua hẳn. Trong số đó, sự phát triển của GameFi, metaverse land và vốn chủ sở hữu NFT cũng thúc đẩy sự phát triển của hoạt động cho thuê NFT.
- GameFi: Do nhiều GameFi có rào cản gia nhập cao, người chơi cho mượn có thể nhanh chóng vào trò chơi bằng cách thuê NFT hoặc nhận phần thưởng trò chơi tương ứng. Ví dụ, trong thời kỳ đỉnh cao của Axie Infinity, giá của ba yêu tinh rất đắt, nếu bạn thuê nó, bạn có thể nhanh chóng vào trò chơi.
- Metaverse Land: Khi ngày càng có nhiều thương hiệu truyền thống định cư tại Metaverse, nhu cầu thuê địa điểm ở Decentraland để bố trí, triển lãm nghệ thuật ngày càng tăng.
- NFT vốn chủ sở hữu: Cho thuê NFT cho phép người thuê có được những lợi ích tương ứng của từng cộng đồng dự án với chi phí thấp.
Từ góc độ của bên thuê, hợp đồng thuê NFT có thể được chia thành hai loại: Hợp đồng thuê thế chấp và hợp đồng thuê không có bảo đảm.
Cho thuê thế chấp: Bạn cần cung cấp tài sản thế chấp (chẳng hạn như ETH, BTC) trước khi có thể thuê NFT. Dự án tiêu biểu: reNFT, áp dụng phương thức cho thuê ngang hàng.
Cho thuê không cần thế chấp: Giao thức kép đề xuất ERC-4907 và thiết kế doNFT, đại diện cho một NFT có thời hạn hợp lệ và đảm bảo thời gian hết hạn. Đối với các dự án không thể nâng cấp hợp đồng (để NFT có hai vai trò), một cách để wrap NFT (wNFT) cũng được cung cấp. Logic tương tự như wETH, người dùng sẽ không nhận được NFT thực mà là NFT được bọc. Nó có các đặc điểm giống như NFT ban đầu và được hỗ trợ bởi NFT ban đầu. Khi hết thời gian thuê, NFT được bọc sẽ bị hủy.
>> Đọc thêm: Decentraland ra mắt dịch vụ cho thuê tài sản ảo
Tuy nhiên, do giá cho thuê thế chấp cao, mặt khác, có rủi ro là người đi vay sẽ không trả lại NFT. Rủi ro tài chính của việc cho thuê không có bảo đảm thấp hơn và an toàn hơn. Với việc ra mắt phiên bản cuối cùng của ERC-4907 vào tháng 6 năm nay, các dự án cho thuê về cơ bản đã chuyển sang hướng cho thuê tài sản không đảm bảo, hiện tại reEFT cũng là một phương thức cho thuê không đảm bảo.
Tổng kết
Để giải quyết vấn đề thiếu thanh khoản của NFT, NFTFi đã ra đời. Khám phá từ định giá, giao dịch, BNPL, cho vay, phái sinh, phân mảnh và cho thuê. Chúng ta đánh giá từ việc phân tích nhiều hình thứv phụ của NFTFi, sự phát triển của các dự án NFTFi khác nhau phụ thuộc rất nhiều vào việc đánh giá và định giá NFT. Tuy nhiên, mọi thứ vẫn còn ở giai đoạn ban đầu và đang hướng đến sự phát triển của toàn ngành.
Đánh giá từ các đặc điểm dự án của NFTFi, một kịch bản quan trọng trong tương lai có thể nằm ở GameFi. NFT của đạo cụ trò chơi có một số đặc điểm nhất định về tính đồng nhất và giao dịch tần suất cao. Nhu cầu về giao dịch và cho thuê NFT nhanh, rẻ và an toàn, Nó rất phù hợp với các đặc điểm của NFTFi, chẳng hạn như Sudoswap, có thể tận dụng tính thanh khoản cao.
Từ góc độ tham gia của người dùng, ngưỡng người dùng hiện tại đối với NFTFi là tương đối cao, một mặt, người dùng cần nắm giữ các NFT blue-chip, mặt khác, người dùng cần làm quen với cách chơi của DeFi. Nó thuộc lĩnh vực cần hiểu đồng thời NFT và DeFi (thiếu tỷ lệ chuyển đổi và lọc ra một lớp khác từ DeFi) và so với NFT và GameFi, nó là một con đường tương đối chuyên nghiệp hơn và rất khó để tăng trưởng bùng nổ trong ngắn hạn.
>> Đọc thêm: Nhìn lại những sự kiện NFT đáng chú ý năm 2022
