Hôm 14/2, blockchain Polygon (MATIC) đã thông báo về bản cập nhật mở rộng quy mô rất được chờ đợi, ấn định diễn ra vào ngày 27/3. Kể từ khi testnet được ra mắt vào tháng 10 năm ngoái, nhiều cột mốc quan trọng đã đạt được, bao gồm việc tạo ra hơn 75.000 bằng chứng zk (zk proof), triển khai 5.000 hợp đồng thông minh và chi phí giao dịch cực thấp chỉ khoảng 0,06 USD.
Cốt lõi của Polygon: zkEVM
Với sự phong phú của hệ sinh thái ứng dụng, cả Ethereum và Polygon đối mặt cùng một vấn đề: Tắc nghẽn trong giao dịch bao gồm thông lượng và chi phí giao dịch cao, chi phí xác minh và hiệu quả đều trở thành tâm điểm chú ý và là những vấn đề cần giải quyết.
Vì vậy, chỉ có giải quyết được bài toán “nghẽn” thì mới có thể tiếp tục mang đến cho cộng đồng trải nghiệm người dùng hiệu quả, tiện lợi và chi phí thấp.
Làm thế nào để giải quyết vấn đề tắc nghẽn? Polygon cần đến công nghệ zk.
Polygon rất lạc quan về tương lai của zk và nhóm phát triển coi đây là cốt lõi trong tầm nhìn chiến lược của mình. Ngay từ năm 2021, nhóm đã bắt đầu chi đến 100 triệu USD cho công việc liên quan đến zk và vẫn duy trì đến bây giờ.
Chính xác thì zkEVM rất được mong đợi là gì?
1) EVM
Máy ảo Ethereum là một công cụ điện toán tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai và vận hành các hợp đồng thông minh. Nếu không có EVM, sẽ không thể thực thi các chương trình phần mềm trên Ethereum. Do đó, EVM là một phần quan trọng trong kiến trúc cốt lõi của Ethereum.
2) Rollup
Rollup là một giải pháp mở rộng quy mô: Sử dụng một hợp đồng duy nhất trên chuỗi chính để giữ tất cả các khoản tiền và giữ một cam kết mã hóa ngắn gọn về trạng thái của một chuỗi khác. Trạng thái đó được duy trì bởi người dùng và nhà khai thác ngoài chuỗi và sẽ không chiếm dung lượng lưu trữ của blockchain Layer-1.
3) zk Rollup
Đúng như tên gọi, zk Rollup là một giải pháp mở rộng hai lớp dựa trên Zero-knowledge proof, được đề xuất lần lượt bởi Barry Whitehat và Vitalik Buterin. Vấn đề nan giải lớn nhất của zk Rollup là khả năng tương thích với EVM, vì vậy giải pháp mở rộng Optimistic Rollup đã được đưa ra trước tiên.
4) zkEVM
Bản tổng hợp zk tương thích với EVM được gọi là zkEVM. Mục tiêu của Optimistic Rollup là giúp Ethereum mở rộng quy mô trong khi vẫn duy trì tính bảo mật, zkEVM có cùng nhiệm vụ, nhưng được coi là an toàn và hiệu quả về vốn hơn so với Optimistic Rollup.
Người đồng sáng lập Ethereum Vitalik Buterin tin rằng zk Rollup là tương lai của Ethereum và zkEVM là một phần quan trọng của zk Rollup, cho phép các nhà phát triển xây dựng ứng dụng theo cách tương tự như Ethereum.
Nhưng việc tạo một Bản tổng hợp zkEVM hoàn chỉnh khó hơn nhiều, đó là lý do tại sao zkEVM không được chú ý nhiều. Khi zkEVM được khởi chạy, nhiều dự đoán rằng zkEVM khả năng lớn sẽ thu hút TVL từ Optimistic Rollup (đại diện cho các dự án Optimism, Arbitrum…).
Hiện tại, bốn dự án nổi bật sử dụng công nghệ zkEVM bao gồm Polygon, zkSync, Scroll và StarkNet. Trong tất cả các dự án này, Scroll và ZKSync vẫn chưa phát hành token, trong khi 8% nguồn cung cấp token StarkNet chưa được phân bổ.
Vào tháng 8/2022, Vitalik đã phân loại mức độ tương thích zkEVM, trong đó cho rằng Polygon zkEVM đã thuộc loại tương thích EVM mặt trước và được liệt kê là loại 3 với Scroll, vượt qua các đối thủ cạnh tranh ZKsync 2.0 và StarkNet, có nghĩa là zkEVM tương thích hầu hết các ứng dụng.
Tổng kết
Cuộc chạy đua zk vẫn đang ở giai đoạn đầu và vẫn chưa rõ các loại zk khác nhau được áp dụng như thế nào trong các tình huống thực tế cụ thể. Các lựa chọn công nghệ khác nhau như loại hệ thống xác minh được sử dụng, thiết kế của máy ảo, kiến trúc mạng… tất cả đều có thể có tác động sâu sắc đến việc áp dụng thực tế trong tương lai.
Lựa chọn Polygon và các bên dự án khác đều là những bước đầu tiên của zk, khi công nghệ này phát triển trong tương lai thì liệu Ethereum có thể đạt được sự thịnh vượng sinh thái và thống trị thị trường thông qua Layer-2 zk hay không? Và các dự án zk khác sẽ phát triển như thế nào để đáp ứng với hình thức này, tất cả đều đáng được mong đợi.
