Trong hai năm trở lại đây, dịch bệnh COVID-19 vô tình thúc đẩy sự phát triển của các nền tảng phát trực tuyến toàn cầu, phổ biến như Youtube, Netflix, Disney và HBO Max.
Hiện nay, hai loại nền tảng video chủ yếu bao gồm: dựa trên quảng cáo và dựa trên đăng ký, hai đại diện nổi bật là Youtube và Netflix. Dù vậy cả hai có một điểm chung, đó là tập trung hóa. Khi Netflix mất vị thế thống lĩnh thị trường, sự cạnh tranh về các nền tảng đăng ký ngày càng gia tăng, nhưng về quảng cáo thì Youtube vẫn thuộc quyền.
Nhiều chuyên gia từ lâu đã phản đối thuật toán có thể kiểm duyệ nội dung, blockchain sẽ giải quyết điều đó, tính phi tập trung đang dần hình thành. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào các nền tảng phi tập trung sử dụng công nghệ blockchain một cách tốt nhất để hiện thực hóa giấc mơ Web3.
>> Đọc thêm: Netflix cấm quảng cáo liên quan đến tiền điện tử
Video trực tuyến phi tập trung là gì?
Nền tảng phát trực tuyến video phi tập trung không có quyền kiểm soát việc phân phối nội dung, mạng lưới người tham gia có thể đồng ý hoặc không đối với những đề xuất trong mạng lưới, tạo nên sự linh hoạt và trao quyền cho cộng đồng.
Các blockchain không thể lưu trữ các nguồn dữ liệu phức tạp như video hoặc hình ảnh, các giải pháp ngoài chuỗi như IPFS hoặc lưu trữ ngang hàng đơn giản sẽ cung cấp dữ liệu. Công nghệ ngang hàng là điều kiện tiên quyết để phát trực tuyến video dựa trên blockchain.
Các vấn đề về công nghệ phát trực tuyến video phi tập trung
Kiếm tiền và khuyến khích không đơn giải trên các nền tảng phát trực tiếp, bởi doanh thu không cao như Youtube hay Netflix nên các nhà sáng tạo thu về ít tiền hơn. Ngoài ra, một số vấn đề liên quan đến không gian Web3 như sau:
- Trong mạng ngang hàng, người dùng cần lưu các tệp video và có kết nối internet tốt để kết nối ngang hàng.
- Một hệ sinh thái phi tập trung cũng cần bảo vệ tài liệu có bản quyền do các nghệ sĩ gốc tạo ra.
- Kiểm tra và số dư ngăn chặn những người dùng độc hại cố gắng phá vỡ hệ sinh thái.
- Các kế hoạch kiếm tiền theo nội dung cụ thể.
Vấn đề lưu trữ tệp
Hệ thống tệp ngang hàng thường gặp vấn đề về tính khả dụng của tệp. Dung lượng lưu trữ đắt và nếu không có các ưu đãi rõ ràng, người dùng sẽ không lưu trữ tệp trên hệ thống, chứ chưa nói đến việc duy trì kết nối Internet mạnh để người dùng khác truy cập.
Mọi người cần ít nhất một ứng dụng của bên thứ ba để chia sẻ tệp, trong một hệ sinh thái ngang hàng thì khi người dùng bị ngắt kết nối, người sáng tạo cuối cùng có thể chuyển sang nút chuyển tiếp để cung cấp các tệp bị thiếu. Một số dự án như Arweave, Filecoin và BitTorrent cung cấp các giải pháp khác nhau cho điều này.
Arweave là một kho dữ liệu phi tập trung vĩnh viễn chủ yếu được sử dụng để lưu trữ web. Arweave dựa trên giải pháp thanh toán một cửa để đảm bảo tính khả dụng của các kho lưu trữ và yêu cầu người dùng thanh toán trước khi sử dụng.
Filecoin là một giao thức cho phép người dùng thuê không gian ổ cứng có sẵn với hệ thống tệp ngang hàng được xây dựng trên IPFS, nó cho phép người dùng có dung lượng ổ cứng trống và đồng thời khai thác Filecoin (FIL). Trong khi đó, việc sử dụng Filecoin có thể giống như cách tiếp cận trả tiền khi sử dụng của Google Drive, đây là một trong những lựa chọn thay thế tốt nhất cho hệ thống tệp ngang hàng.
Người dùng cũng có thể sử dụng IPFS để lưu trữ dữ liệu. Nhưng IPFS thuần túy vẫn yêu cầu người dùng lưu trữ tệp của người dùng hoặc trả tiền cho dịch vụ lưu trữ tệp nếu muốn tệp vẫn có sẵn trên mạng. DTube, một ứng dụng phát trực tuyến video phi tập trung và là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với YouTube, sử dụng IPFS để lưu trữ tệp và chuỗi khối Steemit để khuyến khích người sáng tạo tạo ra nội dung chất lượng cao.
BitTorrent là một giao thức ngang hàng không dựa vào người dùng của các nút máy chủ đó, mà sử dụng các khái niệm được gọi là trình gieo và trình tải xuống. Trong đó, Swarm là một tập hợp các trình gieo và tải xuống trong hệ sinh thái BitTorrent.
Theta, một cơ sở hạ tầng blockchain cung cấp phát trực tuyến video phi tập trung, là dự án nổi tiếng nhất trong số ba dự án đề cập ở trên. Theta sử dụng giải pháp lưu trữ ngang hàng tập trung được gọi là Theta Edge Store. Là một phần của các giải pháp lưu trữ, lưu trữ phi tập trung của Theta tương thích với cơ sở hạ tầng đám mây tập trung, bao gồm AWS S3 và Google Cloud Storage. Đám mây tập trung cung cấp khả năng lưu trữ có độ tin cậy cao, trong khi phần phi tập trung có khả năng chịu lỗi khi chi phí sử dụng hệ thống tập trung quá cao.
Bảo vệ nội dung
Vấn đề chính tiếp theo sẽ là vấn đề bản quyền, bởi vì thế giới Internet tương lai, nhà sáng tạo không thể cung cấp tài liệu có bản quyền cho tất cả mọi người. Điều này vi phạm quyền của người tạo tài liệu gốc, đây là một trong những vấn đề chính đằng sau việc chia sẻ tệp ngang hàng. Công nghệ đằng sau việc chia sẻ tệp ngang hàng không phải là bất hợp pháp, nhưng việc sử dụng nó để chia sẻ tài liệu có bản quyền vẫn là bất hợp pháp.
LBRY là một nền tảng chia sẻ nội dung phi tập trung được thiết kế để chống lại các dịch vụ tập trung như YouTube và tạo ra một hệ sinh thái do người dùng sở hữu. Mọi người xây dựng ứng dụng trên LBRY, trong đó Odysee là một ví dụ điển hình. LBRY mã hóa nội dung bằng cách chia nó thành nhiều phần nhỏ hơn, mỗi đoạn có thể ở một máy chủ khác nhau và LBRY giúp giải mã chúng và nối thành một tệp duy nhất.
Livepeer là một giao thức khuyến khích phát video trực tiếp phi tập trung bằng cách cung cấp các ưu đãi tài chính để lưu trữ nội dung và cho phép người dùng lưu trữ các bộ chuyển mã có thể dịch nội dung. So với LBRY, Livepeer kiếm tiền từ quá trình lưu trữ và chuyển mã nội dung, sử dụng cơ chế PoS để chuyển dữ liệu. Trong đó, mỗi người vận chuyển mã cần stake một lượng Livepeer (LPT) trước khi hoạt động. Do đó, Livepeer không sử dụng mật mã, mà dựa vào các cơ chế khuyến khích để bảo vệ nội dung.
Theta cũng làm được điều này, với một metachain giúp mã hóa nội dung, người dùng phải mua NFT để xác thực với metachain thông qua API video Theta, xem nội dung thông thường và cả cao cấp. Quá trình mã hóa tương tự như giải pháp của Livepeer, nếu xác minh thành công, API Video Theta sẽ truy xuất khóa giải mã, kết nối với cơ sở hạ tầng phân phối để giải mã nội dung yêu cầu.
Tạo một hệ sinh thái không tin cậy
Khi sử dụng hệ sinh thái phát trực tuyến video ngang hàng, người dùng phải tin tưởng các máy tính khác trong mạng cung cấp dữ liệu chính xác khi chưa được kiểm tra. Hiện nay, việc tải các tệp trên Internet tương đối nguy hiểm, từ tệp thông thường cho đến dữ liệu email bởi vì nó có thể chứa virus bất cứ lúc nào.
Trong blockchain, nếu nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ sơ suất hoặc đưa ra một phần mềm độc hại, phần thưởng của họ sẽ bị cắt. Các nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ được khuyến khích duy trì và cung cấp cho người dùng các tệp chính xác, đáng tin cậy.
Việc tạo ra một hệ sinh thái không tin cậy đòi hỏi phải khuyến khích các tác nhân quan trọng thực hiện nhiệm vụ của họ một cách thích hợp. Nếu không bị trừng phạt cho hành vi xấu, toàn bộ hệ sinh thái có thể trở nên không đáng tin cậy hoặc là nơi sinh sôi của phần mềm độc hại và hành vi xấu.
Truyền trực tuyến các giải pháp kiếm tiền
Việc tạo nội dung không hề rẻ và người sáng tạo cần kiếm thu nhập bằng cách xuất bản nội dung trên nền tảng với các luồng doanh thu khác nhau. Một số sử dụng mô hình đăng ký, trong khi những nền tảng khác sử dụng mô hình trả cho mỗi lần xem và dựa trên quảng cáo. Mặc dù không phải tất cả các mô hình kinh doanh đều được tạo ra như nhau, nhưng doanh thu chênh lệch đáng kể.
Nội dung phát trực tuyến video không hề rẻ và đòi hỏi nhiều nỗ lực để sản xuất. Chainflix, cơ sở hạ tầng phát trực tuyến video phi tập trung, khuyến khích người dùng tạo nội dung cao cấp đồng thời cung cấp cho người xem một nền tảng sử dụng miễn phí. Mô hình kinh doanh của họ tương tự như YouTube ở chỗ dựa vào quảng cáo để tạo ra doanh thu cho người sáng tạo.
Nhưng sự khác biệt là Chainflix áp dụng kiến trúc blockchain, không kiểm soát nội dung, sử dụng cơ chế đồng thuận PoV giúp bảo vệ hệ thống khỏi các BOT của những người muốn lợi dụng sơ hở của nền tảng này.
Steemit, nền tảng nội dung công cộng trên Steem, người dùng được thưởng cho mỗi phần nội dung họ đăng, tỷ lệ thuận với chất lượng nội dung. Steem đo lường theo mức độ phổ biến, chủ yếu thông qua sự yêu thích của người dùng.
Tổng kết
Blockchain đang cách mạng hóa ngành công nghiệp phát trực tuyến video, một số dự án về cơ sở hạ tầng đáng chú ý như Theta, Livepeer, Arweave, Filecoin,… Các nhà sáng tạo nội dung sẽ không quan tâm nhiều đến các công nghệ ẩn sau bên trong, họ sẽ chọn nền tảng nào mang lại doanh thu cao nhất, do đó tiền điện tử đóng vai trò khuyến khích nhà sáng tạo và giữ chân người dùng.
Hơn nữa, nhiều dự án khác như AIOZ Network đang thử nghiệm các mô hình tối đa hóa lợi nhuận giữa các bên, sự cạnh tranh liên tục diễn ra nên Web3 là môi trường vô cùng khắc nghiệt.
