Theo truyền thống, các tổ chức đều hoạt động theo cơ chế kín, chỉ một số ít cá nhân có quyền về ngân quỹ hoặc đưa ra quyết định về mọi việc và mọi người trong tổ chức.
Đã đến lúc loại bỏ những ràng buộc cũ, loại bỏ hệ thống phân cấp và đưa nền dân chủ thực sự vào quá trình ra quyết định. Cách tốt nhất để làm điều này là thông qua DAO.
DAO là một trong những cải tiến mới nhất trong crypto, viết tắt của “Tổ chức tự trị phi tập trung (Decentralized Autonomous Organization)”. Về cơ bản, DAO là một tổ chức ảo do cộng đồng lãnh đạo. Tất cả việc ra quyết định và quản lý ngân quỹ đều diễn ra bằng các phiếu bầu được thực hiện trên blockchain.
Các quy tắc và quy định của DAO được viết bằng mã nguồn. Thay vi được viết trên giấy, hàng nghìn node sẽ thực thi các quy tắc và quy định này cùng nhau thông qua một thuật toán dựa trên sự đồng thuận. DAO luôn sẵn sàng để thay đổi, nếu cộng đồng bỏ phiếu ủng hộ nó.
Khởi nguồn của DAO
DAO đầu tiên được ra mắt vào tháng 4 năm 2016 trên mạng Ethereum bởi một nhóm các nhà phát triển sử dụng mã nguồn mở do Christoph Jentzsch viết. DAO huy động vốn từ cộng đồng thông qua bán token (crowfunding), khiến những người đã mua token trở thành nhà đầu tư của tổ chức. Ý tưởng này đã thành công lớn và hơn 11.000 nhà đầu tư đã đổ xô vào nó chỉ sau một tháng, huy động được số tiền tương đương 150 triệu USD bằng ETH. Tuy nhiên, thử nghiệm DAO này đã thất bại vào tháng 6 năm 2016, khi tin tặc khai thác các lỗ hổng và kiếm được 50 triệu USD từ tài sản của DAO. Cuộc tấn công đã được đảo ngược và tài sản được khôi phục nhờ sự kiện hard fork của Ethereum, nhưng sự cố này đã làm suy yếu nghiêm trọng lòng tin của cộng đồng đối với khái niệm này. Sau một thời gian im lặng tương đối lâu, các DAO bắt đầu nhận được sự quan tâm nhờ vào quả bom DeFi. Ngày nay, khái niệm về một tổ chức tự trị phi tập trung được áp dụng trong nhiều dự án tiền điện tử, từ các bộ sưu tập NFT như Nouns DAO đến các nền tảng lấy DeFi làm trung
tâm như KeeperDAO.
Quà trình đưa nền dân chủ vào các quyết định của DAO
Địa chỉ ví trên blockchain đại diện cho các thành viên DAO. Các địa chỉ này có thể thuộc về con người, rô bốt, thiết bị IoT hoặc các DAO khác. Để trở thành thành viên của DAO, bạn cần sở hữu một lượng token gốc của dự án đó, được gọi là token quản trị. Những tokennày có thể được mua, nhận, tặng hoặc kiếm được khi tham gia vào các nhiệm vụ liên quan đến DAO. Càng nhiều người muốn tham gia DAO, thì giá trị trong thế giới thực của các token thuộc DAO đó càng tăng. Trở thành thành viêncho phép bạn truy cập vào kênh Discord của DAO, nơi bạn có thể giao tiếp với các thành viên khác. Giao tiếp rất quan trọng trong các DAO và thường quá trình quản trị bắt đầu từ DIscord. Ví dụ: nếu bạn muốn có tiếng nói trong việc quản lý DappRadar, bạn có thể tham gia DappRadar PRO, giúp bạn có quyền truy cập vào các cuộc thảo luận quản trị độc quyền trên Discord.
Các thành viên có quyền biểu quyết dựa trên số lượng token quản trị mà họ sở hữu. Nói cách khác, ví càng có nhiều tokenthì chủ sở hữu của nó càng có quyền kiểm soát đối với DAO. Nó tương tự như các cổ đông trong một tổ chức truyền thống khi token đại diện cho cổ phần của DAO.
Thành viên của DAO có thể gửi đề xuất và bỏ phiếu về các quyết định ví dụ lựa chọn hoặc bãi nhiệm ban lãnh đạo, thuê nhà cung cấp dịch vụ, trả thưởng,… Ví dụ: trong GamingDAO, cộng đồng có thể bỏ phiếu về các tính năng hoặc bản cập nhật mới của trò chơi, lựa chọn nhà thiết kế đồ họa hoặc diễn viên lồng tiếng,…. Một thành viên cũng có thể ủy thác quyền biểu quyết của mình cho người mà họ tin tưởng, tương tự như bỏ phiếu theo ủy quyền trong các tổ chức truyền thống.
Việc bỏ phiếu được hỗ trợ bởi một hệ thống bỏ phiếu phi tập trung (chẳng hạn như Snapshot). Các thành viên của DAO sử dụng token làm phiếu bầu trong một cuộc thăm dò nhóm và việc càng sở hữu nhiều token đồng nghĩa nhận được nhiều phiếu bầu.
Nhờ các hợp đồng thông minh tự động hóa phần lớn quy trình ra quyết định và giảm thiểu sai sót, các DAO không cần bên thứ ba. Điều này rất hữu ích trong các tình huống gây quỹ, chẳng hạn như tự động phân phối quỹ khi một tỷ lệ thành viên nhất định đồng ý tài trợ cho một dự án.
Các thay đổi chỉ được chấp thuận khi một ngưỡng nhất định của các thành viên bỏ phiếu cho sự thay đổi, khuyến khích sự đóng góp từ tất cả các thành viên và đảm bảo sự hợp tác trong tổ chức. Điều này đạt được khi các thành viên không biết hoặc thậm chí không nhất thiết phải tin tưởng lẫn nhau
Mọi thứ diễn ra hoàn toàn minh bạch và các thành viên kết nối với nhau thông qua các quy tắc đồng thuận tiêu chuẩn trong một môi trường nơi tất cả các giao dịch được ghi lại trên một sổ cái bất biến.
Thu hẹp khoảng cách và sự khác biệt
Khái niệm về DAO thật sự rất hấp dẫn, với tiềm năng thay đổi vĩnh viễn cách thức hoạt động của các tổ chức và công ty. Không quan trọng khoảng cách địa lí, số lượng, trình độ học vấn hoặc nền tảng của thành viên – tất cả đều có thể tham gia mô hình mới này. Điều đó nói rằng, các DAO vẫn còn trong giai đoạn sơ khai và rất nhiều công việc được mong đợi sẽ thành công trong dài hạn.
