Một ý tưởng táo bạo kết hợp giữa AI và blockchain thông qua công nghệ nào đó, tự trau đổi kiến thức và vận hành không cần con người can thiệp. Điều đó có thể xảy ra không?
Ngày nay, tồn tại một lĩnh vực nghiên cứu sử dụng bằng chứng Zero knowledge (Zk) để quản lý hoạt động on-chain, bảo mật dữ liệu trong quá trình trao đổi thông tin. Cùng Tiendientu tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
ZKML là gì?
Zero Knowledge (ZK) là công nghệ mật mã và xác thực dữ liệu mà cho phép chứng minh một thông tin hoặc khẳng định mà không tiết lộ thông tin bổ sung nào về nội dung hoặc bí mật của thông tin đó. Ý tưởng cơ bản của ZK là cho phép một bên chứng minh rằng mình có thông tin đúng mà không cần tiết lộ thông tin cụ thể về thông tin đó cho bên khác.
Machine Learning (ML) là một lĩnh vực trong trí tuệ nhân tạo liên quan đến việc phát triển và áp dụng các thuật toán để cho phép máy tính tự động học và điều chỉnh từ dữ liệu. Qua quá trình lặp đi lặp lại, các thuật toán máy học này có khả năng tối ưu hóa hiệu suất của chúng.
Thay vì thực hiện các nhiệm vụ được lập trình sẵn, ML cho phép máy tính “học” thông qua quá trình phân tích và rút trích thông tin từ dữ liệu đầu vào. Các thuật toán máy học được thiết kế để nhận diện các mẫu và xu hướng từ dữ liệu, sau đó sử dụng những phát hiện này để đưa ra dự đoán hoặc ra quyết định thông minh về các tình huống mới.
Máy tính có khả năng cải thiện hiệu suất của mình theo thời gian, từ đó mở ra nhiều tiềm năng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như nhận dạng hình ảnh, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, dự báo thời tiết và nhiều lĩnh vực khác.
Zero Knowledge Machine Learning (ZKML) là một công nghệ kết hợp giữa ZK với ML và hoạt động như một cầu nối giữa AI và blockchain. ZKML nhằm mục đích giải quyết các vấn đề về bảo vệ quyền riêng tư của mô hình AI và khả năng kiểm chứng của quy trình suy luận, cuối cùng đưa dữ liệu on-chain.
Trong ZKML, dữ liệu được mã hóa và xử lý một cách an toàn mà không tiết lộ thông tin về nguồn gốc hay nội dung ban đầu. Mô hình ML sẽ học từ dữ liệu này và tạo ra các dự đoán và thông tin hữu ích mà không cần tiếp cận trực tiếp vào dữ liệu gốc.
Khi ZKML phát triển đến giai đoạn nhất định sẽ mở ra nhiều cơ hội ứng dụng trong lĩnh vực như y tế, tài chính, blockchain, an ninh, nơi tính bảo mật và quyền riêng tư của dữ liệu là rất quan trọng.
Đặc điểm của của ZKML
Một số ứng dụng của công nghệ ZKML
- AI trên chuỗi: Các mô hình AI và bằng chứng lập luận có thể được lưu trữ on-chain, cho phép các hợp đồng thông minh sử dụng AI để ra quyết định.
- Blockchain tự cải thiện: ZKML cho phép blockchain tận dụng các khả năng của AI để cải tiến liên tục và đề xuất các tiêu chuẩn tốt hơn dựa trên dữ liệu lịch sử.
- Nội dung được tạo bằng trí tuệ nhân tạo (AIGC) on-chain: ZKML có thể được sử dụng để tạo nội dung hoặc tác phẩm nghệ thuật thông qua AI và mint thành NFT trên blockchain. Công nghệ Zk có thể đảm bảo tính chính xác của quy trình và không có hình ảnh có bản quyền trong bộ dữ liệu.
- Xác thực sinh trắc học (KYC) của ví: ZKML có thể được sử dụng để xác thực sinh trắc học, chẳng hạn như nhận dạng khuôn mặt, trong đó bằng chứng nhận dạng khuôn mặt được tải lên blockcain và ví hoàn tất quy trình xác thực thông tin.
- Bảo mật AI: ZKML có thể được sử dụng để phát hiện gian lận, ngăn chặn tấn công Sybil và các ứng dụng bảo mật khác.
Bằng chứng lý luận on-chain có tầm quan trọng như thế nào?
Blockchain tự nhận thức thế giới vật chất. Ví dụ: mô hình nhận dạng khuôn mặt chạy trên blockchain có thể nhận diện khuôn mặt cho blockchain và mô hình AI trên blockchain có thể hiểu khuôn mặt đó thuộc châu lục nào, độ tuổi bao nhiêu…
Hợp đồng thông minh tự giải quyết. Ví dụ: mô hình dự đoán giá cặp giao dịch tiền điện tử có thể giúp các hợp đồng thông minh đưa ra quyết định giao dịch.
Sử dụng mô hình AI trong hoạt động. Ví dụ, công ty sử dụng công nghệ ZKML để bảo đảm dữ liệu đầu vào được bảo mật, xử lý và đảm bảo chất lượng đầu ra.
Hiện tại, dự án Worldcoin triển khai công nghệ ZKML để xác minh DID dựa trên quét mống mắt. Thông qua việc sử dụng mô hình ML dựa trên ZK, Worldcoin mã hóa và lưu trữ các chữ ký sinh trắc học của người dùng trong thiết bị của họ.
Ngoài ra, trong việc tạo ra một hệ thống giao dịch on-chain với trí tuệ nhân tạo, Modulus Labs sử dụng ZKML AIGC-NFT (Zero Knowledge Machine Learning Artificial Intelligence Generalized Computation – Non-Fungible Token) theo tiêu chuẩn EIP-7007. Qua đó hỗ trợ các ký tự NFT trong trò chơi cờ trí tuệ nhân tạo on-chain được điều khiển bởi mạng nơ-ron và sử dụng ZK để chứng minh tính đúng đắn của các quá trình on-chain.
Về mặt kỹ thuật, ZKML phải đối mặt với những thách thức như chuyển mạng nơ-ron thành mạch Zk, vì mạch Zk không hỗ trợ số dấu phẩy động và mạng nơ-ron quá lớn để chuyển đổi.
Tiến độ hiện tại là thư viện ZKML đã hỗ trợ các mạng nơ-ron đơn giản và ứng dụng vào blockchain. Một số công cụ tuyên bố hỗ trợ các mô hình lên tới 100 triệu tham số và thậm chí chuyển đổi các mô hình như GPT-2 thành các mạch Zk.
Nhìn chung, ZKML là một công nghệ đầy hứa hẹn cho phép tích hợp AI và blockchain đồng thời giải quyết các mối quan tâm về quyền riêng tư và khả năng kiểm chứng trong học máy. Mặc dù lịch sử phát triển của ZKML tương đối ngắn, nhưng đã có những tiến bộ nhất định và dự kiến nó sẽ trở nên dễ tiếp cận hơn với những tiến bộ trong lượng tử hóa mạng, công nghệ Zk và khả năng mở rộng blockchain.
