Trong một kho bảo mật chặt chẽ ở khu Mayfair, London, một số người giàu nhất thế giới cạnh tranh slot ký gửi vàng. Vách bảo vệ đủ dày để chống lại rủi ro bị tấn công bằng vũ khí hạng nặng, kho được kiểm soát chặt chẽ suốt ngày đêm.
Mỗi một safe box nhỏ ở đây có mức phí thuê lên tới 12.000 GBP mỗi năm, những tháng gần đây và dự báo cho tới cuối năm nhu cầu thuê các safe box này tăng lên, đây là dấu hiệu của một thời kỳ khó khăn về kinh tế khi mà các safe box dự kiến sẽ được lấp đầy.
Giám đốc điều hành IBV International Vault sở hữu kho vàng này, Ashok Sewnarain cho biết khách hàng ngày càng “cảnh giác với trật tự mới của thế giới”. “Chúng ta không tin tưởng ngân hàng, lạm phát trầm trọng, và có sự chênh lệch toàn cầu về tiền tệ dự trữ.”
Sự cuồng nhiệt của các nhà lãnh đạo toàn cầu đối với vàng đang phản ánh trong các ngân hàng trung ương của các nền kinh tế mới nổi. Trong năm ngoái, các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đã mua 1079 tấn vàng, đây là mức cao nhất từ khi bắt thống kê vào năm 1950.
Do đó, từ cuối tháng 3 đến nay, giá vàng đã dao động gần mức cao nhất lịch sử là 2.072 USD/ounce. Nhiều nhà đầu tư hoặc nhà đầu tư vàng đang chờ đợi việc tạo ra kỷ lục mới.
Trong thời gian dài, vàng luôn được coi là nơi trú ẩn an toàn trong thời kỳ bất ổn, và điều này vẫn đúng. Đại dịch COVID-19, cuộc xung đột ở Ukraine, căng thẳng địa chính trị toàn cầu, lo ngại về lạm phát, nợ công toàn cầu gia tăng không ngừng, lãi suất cao và khủng hoảng ngân hàng đều thúc đẩy các nhà đầu tư tái đánh giá tài sản trú ẩn. Vàng luôn hưởng lợi.
Nicky Shiels, Giám đốc Chiến lược Kim loại tại Tập đoàn MKS Pamp của Thụy Sĩ, cho biết: “Trong 10 năm qua, chúng ta đã có sự kết hợp của lạm phát thấp và tăng trưởng cao, toàn cầu hóa và hòa bình, nền kinh tế tự do, cùng với sự xuất sắc của cổ phiếu công nghệ.” “Những cấu trúc này đang được đánh giá lại cùng một một thời điểm, tạo ra một môi trường tích cực cho vàng và các hàng hóa khác.”
Có một yếu tố địa chính trị khác là sự tăng cảnh giác của các nước đang phát triển đối với sự mạnh mẽ của đồng USD. Sau tấn công Nga vào Ukraine, phương Tây đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga, Mỹ và các đồng minh đã đóng băng 300 tỷ USD, euro và bảng Anh trong dự trữ ngoại hối. Điều này đã làm dấy lên lo ngại của nhiều quốc gia có tài sản tính bằng USD, và các ngân hàng trung ương tìm cách phân bổ một phần tài sản sang vàng.
Sebastien de Montessus, Giám đốc điều hành của công ty khai thác vàng Coté Gold Mining, niêm yết tại London, nói: “Vàng đã dần trở thành một vấn đề chính trị địa chính trị.”
Sự tăng giá của vàng đã khiến các quan chức ngân hàng trung ương, quản lý quỹ và nhà đầu tư cá nhân nghi ngờ liệu thế giới có đang tiến đến một thời kỳ vàng mới. Một số dự đoán cho rằng giá vàng có thể tiếp tục leo lên mức kỷ lục hiện tại gần 3.300 USD/ounce. Mức cao kỷ lục được thiết lập vào năm 1980 khi bị thúc đẩy bởi lạm phát do dầu mỏ và xáo trộn ở Trung Đông gây ra, khi tổng thống Mỹ Richard Nixon cắt đứt mối liên kết giữa USD và vàng, dẫn đến một chu kỳ tăng giá vàng kéo dài trong 9 năm.
Nếu tình trạng lạm phát, căng thẳng địa chính trị và quá trình giảm sự phụ thuộc vào USD tiếp tục, một số người cho rằng vàng sẽ tiếp tục tỏa sáng. “Đây có phải là một thời đại mới không? Đơn giản thì có,” Ruth Crowell, CEO của Hiệp hội thị trường vàng bạc London, tổ chức đề ra tiêu chuẩn và giá cả toàn cầu cho giao dịch vàng, cho biết. “Chuyển sang vàng nhằm tạo ra một danh mục đầu tư trung lập hơn để đối phó với các vấn đề địa chính trị.”
Tuy nhiên, giá vàng nổi tiếng biến động không thường xuyên. Sự tăng giá dầu do nỗi sợ hãi và hoảng loạn có thể chỉ là tạm thời. Lo ngại về tác động môi trường của vàng và thực tế rằng vàng không đóng vai trò trong quá trình chuyển đổi năng lượng, khác với các kim loại khác, cũng có thể ảnh hưởng đến triển vọng dài hạn của vàng.
Vàng đang ở đỉnh cao, nhưng nó có thể kéo dài được bao lâu?
Chỉ số sợ hãi
Một trong những động lực chính của việc tăng giá vàng là lo ngại về độ tin cậy của các tài sản biến động.
Trong những tháng gần đây, khi thị trường trở nên biến động hơn, các nhà đầu tư bắt đầu quay lại vàng. Kể từ tháng 11 năm ngoái, giá vàng đã tăng 20%, mức thấp nhất của vàng đạt 2000 USD, sau sự sụp đổ của ba ngân hàng ở Mỹ và việc Credit Suisse được UBS mua lại.
Ross Norman, CEO của Metals Daily – nhà cung cấp dữ liệu kim loại quý, cho biết: “Vàng cho thấy sự hoang mang cao trong thị trường tài chính.” “Đây là một chỉ báo, còi chuông đang reo.”
Đối với một số người, điều này chứng minh niềm tin của họ trong sự an toàn kinh tế toàn cầu trong suốt thời gian dài. David Franks, một nhà đầu tư vàng hiện đại, nắm giữ hơn 2 triệu bảng Anh trong vàng thỏi, đồng và cổ phiếu mỏ, ngoài ra, anh ta tránh đầu tư vào thị trường chứng khoán.
Một chủ nhà hàng ở Anh cho biết sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, các chính phủ trên thế giới đã in tiền rất nhiều để phục hồi kinh tế, điều này đã làm cho lựa chọn đầu tư của ông trở nên rõ ràng.
“Ở một giai đoạn nào đó, thế giới sẽ nhận ra rằng nợ của Mỹ vượt quá khả năng của họ. Ngoài vàng và bạc, tôi không thấy câu trả lời nào khác.” “Nếu bạn nắm giữ từ năm 2008, nó không biểu hiện rất tốt. Tôi tin rằng một ngày nào đó, có thể trước khi tôi qua đời, nó sẽ trở nên tốt hơn.”
Ông ta chia sẻ những lo ngại về sự thiếu hụt các loại tài sản đầu tư khác ngoài vàng khi làm việc với khách hàng có xu hướng suy nghĩ về khủng hoảng và tai họa. Với cuộc đàm phán về giới hạn nợ công của Mỹ trong tháng này dường như lại đạt giai đoạn cuối cùng, những lo ngại này càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ, Janet Yellen, đã cảnh báo rằng nếu Quốc hội không đồng ý tăng giới hạn nợ công liên bang trước đầu tháng 6, Mỹ sẽ đối mặt với cuộc khủng hoảng tài chính và kinh tế. Nếu Quốc hội đồng ý tăng giới hạn nợ công liên bang, khả năng Mỹ sẽ mắc nợ lần đầu tiên trong lịch sử tăng lên.
Mark Bristow, người đứng đầu Tập đoàn Barrick Gold Corp – công ty khai thác vàng lớn thứ hai trên thế giới, đồng ý với quan điểm của Franks. Ông cho rằng các ngân hàng trung ương trên toàn cầu không còn sự lựa chọn nào khác, con quỷ lạm phát đã thoát ra từ chai rượu, và các nước mới nổi đối mặt với nguy cơ nợ đô la tăng lên theo hình xoắn ốc.
“Thực tế khắc nghiệt là khi nợ vượt quá GDP, chỉ có hai cách để thoát khỏi tình thế: hoặc thực hiện điều chỉnh tài chính lớn, hoặc đạt được tăng trưởng. Chúng ta không thể thoát khỏi tình thế này,” ông nói. “Lối thoát duy nhất là sự suy thoái kinh tế toàn cầu.”
Sự không tin tưởng vào USD
Ngoài các nhà đầu tư cá nhân, sự tăng giá của vàng cũng được thúc đẩy đến một mức độ nào đó bởi sự chuyển hướng từ USD toàn cầu sang vàng.
Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, các quốc gia đã rõ ràng đẩy mạnh sự đa dạng hóa đồng tiền dự trữ: tỷ lệ USD trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm từ hơn 70% vào năm 2000 xuống dưới 60% hiện nay. Sự chuyển đổi cấu trúc này được lãnh đạo bởi Nga, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ. “Nhiều quốc gia hiểu rằng USD là một loại vũ khí phục vụ cho Mỹ,” de Montessus của Endeavour Mining nói.
Đối với Nga, các biện pháp trừng phạt của phương Tây chỉ tăng sự phụ thuộc của họ vào vàng, và Nga cũng đang khai thác vàng trong nước. Khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 xảy ra, Tổng thống Nga Putin ca ngợi các dự trữ vàng và tiền mặt cứng của Nga là “phòng ngừa an toàn” để giảm nhẹ đau đớn kinh tế cho hàng triệu người dân Nga.
Ba năm sau đó, nhà lãnh đạo Nga đã tham quan kho lưu trữ của Ngân hàng Trung ương tại trung tâm thành phố Moscow và trưng bày một thanh vàng nặng hơn 10kg. Lúc đó, Ngân hàng Trung ương Nga đang ở giai đoạn đầu gia tăng tỷ lệ vàng trong dự trữ quốc tế của mình một cách bí mật. Hiện tại, vàng chiếm khoảng 25% trong tổng dự trữ ngoại hối của Nga, ước tính khoảng 600 tỷ USD, tăng gần 6 lần tính từ năm 2007.
Trong quá trình các quốc gia tìm kiếm các phương thức thay thế USD, một câu hỏi quan trọng là vàng sẽ đóng vai trò gì trong kế hoạch của chính phủ Trung Quốc để thúc đẩy quốc tế hóa đồng nhân dân tệ. “Về phương diện thanh toán, vàng đang tái nhập vào hệ thống thế giới,” Paul Wong, nhà chiến lược thị trường của Sprott Asset Management, nhận định.
Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc sở hữu dự trữ ngoại hối lớn nhất thế giới, ước tính khoảng 3,2 nghìn tỷ USD, và đã tăng dự trữ vàng liên tục trong sáu tháng qua. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong ngành vàng nghi ngờ mức độ mua vàng cao hơn con số được chính thức công bố.
Điều này có thể giúp Trung Quốc thách thức đồng USD, theo ý kiến của Oliver Ramsbottom, đối tác của Công ty McKinsey, “Việc Trung Quốc tiếp tục mua vàng có thể được giải thích là một phần của chính sách dài hạn để nới lỏng quản lý vốn, từ đó gia tăng sự thách thức của đồng nhân dân tệ đối với USD.”
Các nền kinh tế gặp khó khăn thường mang gánh nặng nợ USD nặng nề, và họ cũng đang chuyển hướng sang vàng. Trước khi mắc nợ vào tháng 12 năm ngoái, Ghana, quốc gia sản xuất vàng lớn thứ sáu trên thế giới, đã đề xuất sử dụng vàng để thanh toán chi phí nhập khẩu dầu mỏ – điều này không khác gì giao dịch hàng hóa dễ dàng bằng vàng để trao đổi muối giữa các nền kinh tế biển Địa Trung Hải thời Trung Cổ và Tây Phi. Một quốc gia khai thác mỏ khác, Zimbabwe, đang ra mắt mã tiền số được hỗ trợ bằng vàng để ổn định đồng tiền đang chịu ảnh hưởng của lạm phát.
Chuyện gì sẽ xảy ra sau cơn sốt vàng này?
Sau đợt tăng giá vàng này, khó đoán trước rằng xu hướng này sẽ kéo dài bao lâu.
Người dự đoán giá kim loại quý thường được so sánh với những người ngồi trên ghế ngồi gập phía sau trong các xe taxi London – họ chỉ có thể nhìn thấy những gì đã xảy ra, không thể nhìn thấy tương lai.
Điều này phần lớn là do năm ngoái đã có 12 nghìn tỷ USD trong các dự trữ vàng, nguồn cung tăng với tốc độ 2%, làm cho mọi người quá quan tâm đến yếu tố cung cầu đang hoạt động theo cách phức tạp và không thể dự đoán được. Sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2011, giá vàng đã giảm mạnh từ mức cao nhất 1.920 USD mỗi ounce xuống còn gần 1.200 USD mỗi ounce sau hai năm.
Trong tương lai ngắn hạn, yếu tố quyết định giá vàng sẽ là cách Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cân bằng giữa duy trì sức khỏe kinh tế và kiểm soát lạm phát. Điều này rất quan trọng đối với việc xem liệu các công ty quản lý tài sản có tham gia mua vàng với số lượng lớn như các nhà đầu tư cá nhân và ngân hàng trung ương hay không. Đến tháng 3 năm nay, quỹ giao dịch hỗ trợ vàng đã liên tục ghi nhận dòng tiền rút ra trong 10 tháng liên tiếp.
Tuần trước, các quan chức của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã gợi ý rằng họ sẽ không dừng hẳn việc tăng lãi suất để đối phó với lạm phát. Trước đó, kỳ vọng về tạm dừng việc tăng lãi suất liên tục gia tăng trên thị trường, dẫn đến giá vàng giảm xuống khoảng 1.970 USD mỗi ounce, do việc tăng lãi suất làm tăng sức hấp dẫn của trái phiếu so với vàng không có lợi suất.
Nếu thành công trong việc giảm mức lạm phát tăng liên tục từ 4,9% trong tháng 4 xuống mức mục tiêu 2% của Fed, điều này sẽ làm giảm hứng thú của các nhà đầu tư đối với vàng. Vàng là một công cụ phòng hộ chống lại lạm phát. Việc đạt được thỏa thuận về mức nợ trần của Mỹ cũng có thể tạo áp lực giảm giá vàng.
Trong tầm nhìn dài hạn, tình trạng trong ngành khai thác vàng có thể làm giảm sự quan tâm của người tiêu dùng đối với kim loại quý này, đặc biệt là khi ngành công nghiệp này đang đối mặt với áp lực lớn hơn, yêu cầu giảm khí thải, giảm tác động đến môi trường và tăng cường tính minh bạch.
Công ty khai thác vàng lớn nhất thế giới Newmont Corporation đã đạt được thỏa thuận trị giá 19 tỷ USD với đối thủ Australia, Newcrest Mining Limited, trong tháng này.
Trong mắt của giới đầu tư trẻ tuổi thì xu hướng váng lại không được hấp dẫn bằng các sản phẩm công nghệ như NFT hoặc tiền điện tử.
Tổ chức được tài trợ bởi ngành công nghiệp, Hội đồng Vàng Thế giới (World Gold Council), đang phát triển kế hoạch thành lập một đồng stablecoin được hỗ trợ bằng vàng, trong khi Giám đốc điều hành của Degussa Goldhandel, một công ty giao dịch vàng châu Âu sở hữu công ty Sharps Pixley ở Anh, Andreas Habluetzel cho rằng sự số hóa và thách thức đa thế hệ sẽ hạn chế khả năng tăng giá của vàng.
“Ở châu Âu, thế hệ trẻ không thực sự thích vàng. Tôi không nghĩ rằng chúng ta có nhiều cơ hội tăng giá,” ông nói. Mặc dù sàn giao dịch tiền điện tử FTX đã gặp sự cố, ông cho rằng “sự tin tưởng đã trở lại và tiền điện tử sẽ có vị trí trong tương lai như một lớp tài sản.”
Người yêu tiền điện tử và nhà đầu tư vàng ít nhất có một điểm chung: cả hai đều đồng tình với quan điểm rằng hệ thống tiền tệ pháp định sẽ sụp đổ và dẫn đến một thảm họa. Mặc dù rủi ro kinh tế toàn cầu vẫn còn tồn tại và có dấu hiệu đảo chiều của cổ phiếu và trái phiếu, đồng thời tăng lên đồng loạt sau 20 năm, nhiều người vẫn sẽ tiếp tục tin tưởng vào các khoản đầu tư có sức ảnh hưởng lớn hơn.
