Hệ sinh thái TON đã trải qua sự phát triển nhanh chóng trong năm 2024, với tổng giá trị khóa (TVL) trong hệ sinh thái ngày càng gia tăng, đặc biệt là lĩnh vực staking thanh khoản. Staking thanh khoản cho phép người dùng vẫn giữ tính thanh khoản của tài sản khi tham gia staking để nhận lợi nhuận, và có thể thực hiện giao dịch, cho vay hoặc các hoạt động DeFi khác thông qua token phái sinh.
Trong mạng lưới TON, tiềm năng của staking thanh khoản là rất lớn. Bằng cách chuyển đổi các token TON đã staking thành token thanh khoản, người dùng có thể vừa tham gia vào quản trị và bảo trì bảo mật của mạng TON, vừa giữ cho tài sản của mình có tính thanh khoản. Staking thanh khoản không chỉ nâng cao mức độ phi tập trung của mạng lưới mà còn thu hút thêm vốn đầu tư vào hệ sinh thái TON, từ đó làm tăng cường bảo mật và sự sôi động của TON.
Hiện tại, lĩnh vực staking thanh khoản trong hệ sinh thái TON đang ở giai đoạn khá sớm. Theo dữ liệu từ DeFiLlama, TVL của lĩnh vực staking thanh khoản trong hệ sinh thái TON đạt 303 triệu USD. Tuy nhiên, theo thống kê của tác giả, Ton Whales cũng có thể được tính vào lĩnh vực này, với TVL đạt 105 triệu USD, do đó tổng TVL của lĩnh vực staking thanh khoản trong hệ sinh thái TON cập nhật lên 408 triệu USD.
Theo dữ liệu từ Tonscan, tổng lượng staking trên toàn mạng là 646 triệu TON. Với giá Toncoin lúc bài viết được công bố là 5,5 USD, TVL của toàn bộ lĩnh vực staking thanh khoản chiếm khoảng 11,5% tổng lượng staking trên mạng TON. Tỷ lệ này tương đối thấp so với các mạng khác.
Bài viết này sẽ tổng hợp và phân tích năm dự án tiêu biểu trong lĩnh vực staking thanh khoản của hệ sinh thái TON: Tonstakers, Bemo, Stakee, Ton Whales và Hipo, phân tích sâu các ưu nhược điểm của từng dự án.
Phân tích dự án đại diện staking thanh khoản TON
Tonstakers (tsTON)
Tonstakers là giao thức staking thanh khoản phi giám sát trên mạng TON, chủ yếu cung cấp cơ hội staking với ngưỡng tham gia thấp cho người dùng, với mức staking tối thiểu là 1 TON. Hệ thống không có thời gian khóa, cho phép người dùng gửi và rút tiền bất cứ lúc nào, đồng thời nhận lợi nhuận mỗi 18 giờ. Tonstakers cũng đã vượt qua kiểm toán bảo mật của CertiK với điểm số 94.5/100, đảm bảo an toàn cho vốn của người dùng. Hơn nữa, mã nguồn của nó là mã nguồn mở, bất kỳ ai cũng có thể xem xét và xác minh tính công bằng của giao thức.
Hiện tại, tổng giá trị bị khóa (TVL) của Tonstakers đã đạt 197 triệu USD, đứng đầu trong lĩnh vực staking thanh khoản, với mức tăng TVL khoảng 511% trong năm 2024. Số lượng người tham gia staking là 69,358 người, với tỷ lệ APY là 4.1%.
Cơ chế hoạt động của Tonstakers: Người dùng gửi TON vào staking pool của Tonstakers, Tonstakers sẽ ủy thác các token này cho các validator đối tác để thực hiện staking. Các validator xử lý giao dịch và tạo khối, phần thưởng nhận được sẽ được trả lại cho staking pool của Tonstakers, sau đó người dùng có thể rút bất cứ lúc nào và nhận nhiều TON hơn so với số tiền đầu vào ban đầu. Cơ chế staking thanh khoản này cho phép người dùng nhận được token tsTON, đại diện cho phần của người dùng trong staking pool, và người dùng cũng có thể sử dụng token tsTON trong các giao thức DeFi khác.
Ngoài ra, Tonstakers còn tích hợp với DEX trong hệ sinh thái TON, cung cấp lợi nhuận LP cho tsTON chỉ với một cú nhấp chuột, và cũng cung cấp một phần để staking các đồng coin mới.
Để ngăn chặn các hình thức xử phạt đối với các trình xác thực vì hành vi vi phạm trên mạng TON, Tonstakers đã thực hiện các biện pháp bảo vệ người dùng như sau:
- Chọn lọc trình xác thực có hồ sơ hoạt động tốt và cơ sở hạ tầng vững chắc: Tonstakers chọn lựa các trình xác thực có kinh nghiệm và uy tín để giảm thiểu rủi ro bị cắt giảm tài sản.
- Thiết lập cơ chế staking thanh khoản: Tonstakers yêu cầu các trình xác thực phải hoàn trả lại token đã staking cùng với phần thưởng, ngay cả trong trường hợp xảy ra sự kiện cắt giảm.
Bemo (stTON)
Bemo là một giao thức staking thanh khoản không giám sát trên mạng TON, được phát triển bởi DWF Labs và Bemo. Người dùng khi staking token TON sẽ nhận được token stTON. Số tiền staking tối thiểu của Bemo là 0.1 TON, và Bemo thu phí phần thưởng staking là 20% (10% cho các trình xác thực và 10% cho Bemo để duy trì và phát triển).
Hiện tại, TVL của Bemo đạt 71.01 triệu USD, đứng thứ hai trong lĩnh vực staking thanh khoản. Trong năm 2024, TVL của Bemo đã tăng khoảng 280%, và tỷ lệ APY hiện tại là 4.21%.
Giao thức Bemo quản lý việc gửi và rút token TON, đúc và hủy token stTON, phân phối token cho các nút staking và thu phí thông qua hợp đồng thông minh. Quy trình staking rất đơn giản: người dùng chỉ cần sử dụng chức năng “Stake” của ứng dụng Bemo để gửi TON, hệ thống sẽ phát hành số lượng stTON tương ứng dựa trên tỷ lệ stTON/Ton, đại diện cho phần chia của người dùng trong hồ chứa staking.
TON sau khi staking sẽ được phân phối cho các nút xác thực, những nút này chịu trách nhiệm xử lý các giao dịch trên chuỗi TON và nhận phần thưởng mạng sau mỗi vòng xác thực. Sau khi trừ phí dịch vụ, phần thưởng sẽ được tự động thêm vào hồ chứa staking của Bemo, làm tăng giá trị của hồ chứa TON. Điều này có nghĩa là giá stTON sẽ tăng cùng với sự gia tăng giá trị của hồ chứa staking.
Người dùng có thể yêu cầu rút token TON qua chức năng “Unstake”. Sau khi yêu cầu, sẽ có một khoảng thời gian làm mát 48 giờ. Sau khi thời gian làm mát kết thúc, stTON sẽ được quy đổi thành token TON theo tỷ lệ hiện tại, và người dùng có thể rút các token này bất kỳ lúc nào (thường là hơn 1). Hoặc người dùng có thể rút trực tiếp nhưng chỉ theo tỷ lệ 1:1 với Toncoin.
stTON đại diện cho phần chia của người dùng trong hồ chứa staking của Bemo, giá trị của stTON tăng lên theo phần thưởng staking, trong khi số lượng token không thay đổi. Hợp đồng thông minh trong giao thức Bemo tính toán giá stTON đối với TON dựa trên tổng số lượng staking, phần thưởng và phí, do đó không cần phụ thuộc vào các oracle bên ngoài. stTON được hỗ trợ hoàn toàn bởi hồ chứa staking, đảm bảo không có rủi ro mất giá trong ứng dụng.
Bemo không chỉ cung cấp staking thanh khoản mà còn mang đến cơ hội kiếm lợi nhuận từ các hồ chứa thanh khoản (LP) trên sàn DEX. Tuy nhiên, khác với Tonsakers, Bemo không tích hợp trực tiếp vào DApp mà cung cấp một cổng API trên trang web. Người dùng có thể dự đoán lợi nhuận trước khi chọn nền tảng phù hợp.
Chế Độ Khuyến Khích stXP Mới
Bemo cũng giới thiệu một cách chơi mới với stXP, một token trải nghiệm staking được phát hành bởi nền tảng Bemo. Đây là một phần của chương trình khuyến khích người dùng. Người dùng có thể kiếm stXP bằng cách thực hiện các hoạt động như:
- Sử dụng token stTON để đúc, giữ, cung cấp thanh khoản cho DEX và thực hiện các giao dịch cho vay.
stXP sẽ được chuyển đổi thành token $BMO vào quý 4 năm 2024. Số lượng $BMO mà người dùng nhận được tỷ lệ thuận với số lượng stXP mà họ nắm giữ. Càng nhiều stXP, càng nhiều token $BMO mà người dùng sẽ nhận được. Bemo sẽ phân phối 20% tổng nguồn cung $BMO cho những người sở hữu stXP, với các tỷ lệ phân phối là 10%, 15%, và 20% khi TVL của nền tảng đạt 10 triệu, 30 triệu và 50 triệu TON, tương ứng.
Điều kiện để đổi stXP sang $BMO:
- Hoàn thành 12 tháng tích lũy stXP.
- TVL của nền tảng Bemo đạt 50 triệu TON.
Nếu TVL của Bemo đạt 50 triệu TON, quá trình chuyển đổi stXP sang $BMO sẽ được hoàn tất trong vòng 12 tháng hoặc sớm hơn. Tỷ lệ trong quỹ thưởng sẽ được phân phối dựa trên tổng số stXP hiện có. Hiện tại, TVL của Bemo là 12.79 triệu TON.
Stakee (STAKED)
Stakee (STAKED) là một nền tảng staking thanh khoản dựa trên hợp đồng thông minh do TON Foundation phát triển. Stakee mang đến một mô hình staking thanh khoản mới, trong đó giá trị của token STAKED được xác định bởi tổng lượng staking trên nền tảng, đồng thời người dùng vẫn nhận được phần thưởng staking bằng TON.
Stakee chủ yếu hoạt động trên nền tảng Telegram, nơi người dùng có thể staking dễ dàng thông qua Stakee bot bằng cách kết nối ví TON trực tiếp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng và thu hút lưu lượng người dùng. Hiện tại, tổng giá trị khóa (TVL) của Stakee đã đạt 32,24 triệu USD, đứng thứ hai trong lĩnh vực staking thanh khoản của TON, với mức tăng TVL khoảng 593% trong năm 2024. Tỷ lệ lợi suất hàng năm (APY) hiện tại là 3,48%.
Việc staking trên Stakee rất dễ dàng. Người dùng chỉ cần kết nối ví TON, nhập số lượng TON muốn staking và xác nhận giao dịch. Sau khi hoàn thành, người dùng sẽ nhận được một lượng token STAKED tương đương. Giá trị của token STAKED sẽ tăng theo phần thưởng staking mà người dùng nhận được trên blockchain. Toàn bộ quá trình này được thực hiện thông qua hợp đồng thông minh, đảm bảo tính an toàn cho tài sản của người dùng.
Tuy nhiên, trong tài liệu chính thức, Stakee không giải thích rõ cách thức ủy thác TON cho các trình xác thực (validator) và hiện cũng không có chứng nhận kiểm toán từ các công ty an ninh.
STAKED token không chỉ đại diện cho phần staking của người dùng mà còn có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hoặc sử dụng trong các ứng dụng DeFi khác. Điều này giúp người dùng vừa staking vừa duy trì tính thanh khoản cho tài sản của mình. Người dùng cũng có thể rút STAKED token bất kỳ lúc nào để nhận lại TON và phần thưởng staking tích lũy.
Tuy nhiên, giá của STAKED token hiện không thể tính toán được và STAKED không xuất hiện trên hầu hết các DEX hay nền tảng dữ liệu tiền điện tử chính thống của TON, làm dấy lên lo ngại rằng token này có thể không thể được hoán đổi thành các loại token khác.
Ton Whales (wsTON)
Ton Whales (wsTON) là một trong những người chơi quan trọng trong hệ sinh thái TON, cung cấp một loạt các công cụ và dịch vụ blockchain. Các sản phẩm chính của Ton Whales bao gồm dịch vụ staking Whales Stake, ví di động Tonhub, trình duyệt blockchain, và câu lạc bộ độc quyền The Whales Club. Những sản phẩm này giúp Ton Whales giữ vai trò quan trọng trong hệ sinh thái TON và thu hút sự quan tâm và tham gia của nhiều người dùng.
The Whales Club là một câu lạc bộ dành riêng cho các thành viên cộng đồng của Ton Whales, cung cấp một số đặc quyền đặc biệt. Để gia nhập câu lạc bộ, người dùng cần sở hữu Whales Club NFT, một bộ sưu tập NFT giới hạn 10.000 chiếc. Thành viên nắm giữ Whales Club NFT có thể tham gia vào các staking pool TON độc quyền, truy cập vào phòng chat riêng của câu lạc bộ và nhận thêm các quyền lợi khác từ Ton Whales trong tương lai. Hiện tại, giá sàn của Whales Club NFT khoảng 37 Toncoin.
Dịch vụ Whales Stake của Ton Whales là một trong những sản phẩm quan trọng nhất. Người dùng có thể gửi TON token vào các staking pool, và số tiền trong hồ này sẽ được dùng cho các hoạt động xác thực blockchain. Đổi lại, người dùng nhận được phần thưởng dựa trên số lượng và thời gian staking. Theo dữ liệu từ trang web của Ton Whales, hiện TVL (Tổng giá trị khóa) của họ đạt 105 triệu USD, với APY dao động từ 3,33% đến 4,22% tùy thuộc vào hồ xác thực. Số lượng staking tối thiểu là 50 Toncoin.
Staking pool của Ton Whales được quản lý và phân phối tiền thông qua hợp đồng thông minh, đảm bảo rằng token của người dùng chỉ được sử dụng cho các hoạt động xác thực và không ai có thể truy cập vào số tiền này. Trong quá trình staking, TON token sẽ bị khóa trong 34 giờ, trong thời gian này chúng sẽ được gửi đến các node xác thực để tham gia vào các công việc xác thực và tạo ra lợi nhuận.
Hợp đồng thông minh mà Ton Whales sử dụng được phát triển bởi nhóm TON Foundation và đã qua nhiều lần kiểm toán. Ngoài ra, Ton Whales còn triển khai chương trình thưởng phát hiện lỗi, thưởng cho người dùng nếu phát hiện lỗi trong hệ thống có thể dẫn đến mất tiền.
Tuy nhiên, Ton Whales cũng cảnh báo người dùng không nên thực hiện staking từ các ví lưu trữ (như ví sàn giao dịch hoặc ví Telegram) vì đặc điểm của các ví này có thể dẫn đến việc hợp đồng thông minh không thể hoàn trả tiền. Đây là rủi ro duy nhất trong staking mà người dùng cần lưu ý khi thực hiện giao dịch.
Hipo (hTON)
Hipo (hTON) là một nền tảng staking phi tập trung mã nguồn mở trong hệ sinh thái TON. Người dùng có thể staking Toncoin (TON) gốc của họ và nhận lại token Hipo Staked TON (hTON), đại diện cho tỷ lệ staking. Số lượng tối thiểu để staking là 1 TON, và Hipo được điều hành và phát triển bởi cộng đồng, bao gồm người dùng, nhà phát triển và các validator, với quyết định được đưa ra theo hình thức cộng tác.
Hiện tại, TVL của Hipo đã đạt 3,32 triệu USD, với mức tăng trưởng TVL khoảng 22% trong năm 2024, và APY hiện tại là 4,07%.
Đặc điểm của hTON và mô hình hoạt động của Hipo:
- Giá hTON: Giá của hTON tăng theo tỷ lệ phần thưởng staking. Ví dụ, nếu bạn staking 10 TON và nhận 10 hTON, khi phần thưởng tăng 20%, giá hTON sẽ tăng lên 1,2 TON, nghĩa là 10 hTON của bạn sẽ có giá trị 12 TON.
- Mô hình validator: Hipo sử dụng mô hình validator phi tập trung và không cần giấy phép, cho phép TON được staking được cho các validator để thực hiện xác thực. Các validator tham gia đấu giá bằng cách đưa ra tỷ lệ hoàn vốn (ROI), và Hipo chọn các validator có ROI tốt nhất để đảm bảo lợi nhuận tối ưu cho các staker và validator.
- Rút tiền và giao dịch: Người dùng có thể mở khóa TON đã staking bất cứ lúc nào thông qua ứng dụng Hipo. Người dùng có thể chọn chờ đợi thời gian mở khóa, hoặc giao dịch trực tiếp hTON trên các sàn DEX như DeDust và STON.fi.
- HPO Token: HPO là token quản trị của Hipo, cho phép người sở hữu tham gia vào việc quản lý và quyết định của giao thức, tuy nhiên, hiện tại HPO vẫn chưa được phát hành.
- Hipo Stats: Hipo cung cấp một bảng điều khiển công khai, giúp người dùng theo dõi các chỉ số quan trọng như giá hTON, TVL của Hipo, số lượng người sở hữu, và APY của staking. Bảng điều khiển này hỗ trợ người dùng đưa ra quyết định chính xác hơn.
