Khi thực hiện báo cáo ngành tiền điện tử năm 2024, nhóm nghiên cứu đã bỏ nhiều thời gian tìm cách đánh giá quy mô của ngành đang phát triển này. Mục tiêu là xác định rõ số lượng người thực sự đang sử dụng tiền điện tử giữa hàng loạt ứng dụng và nền tảng. Tuy nhiên, để nắm bắt được con số thực tế không phải là việc dễ dàng. Theo nhóm nghiên cứu, chỉ số rõ ràng nhất và dễ dàng định lượng nhất – số lượng địa chỉ hoạt động – lại có khả năng bị thao túng cao.
Trong lĩnh vực công nghệ truyền thống, khái niệm “người dùng” được hiểu khá rõ ràng và dễ xác định qua các chỉ số như “người dùng hoạt động hàng ngày” (DAU) hoặc “người dùng hoạt động hàng tháng” (MAU). Nhưng trong lĩnh vực blockchain, tính ẩn danh của người dùng lại là yếu tố cản trở việc đánh giá chính xác. Một người có thể dễ dàng tạo nhiều địa chỉ khác nhau – gọi là “địa chỉ công khai” – và không có cách nào để xác minh rằng đó không phải là những danh tính độc lập. Trên thực tế, việc sử dụng nhiều địa chỉ có thể được thực hiện hợp pháp, với lý do bảo mật, quyền riêng tư và các mục đích khác.
Thêm vào đó, cho đến gần đây, phí giao dịch cao cũng là một rào cản lớn, ngăn cản người dùng tạo và duy trì hàng trăm hoặc thậm chí hàng nghìn địa chỉ cùng lúc. Tuy nhiên, với các giải pháp mở rộng như L2 và các blockchain thế hệ mới (L1) có tốc độ xử lý cao, phí giao dịch gần như không còn đáng kể, khiến số lượng địa chỉ tăng đột biến.
Nếu so sánh, chi phí tạo nhiều danh tính trên Internet truyền thống gần như cũng bằng không. Tuy nhiên, trong lĩnh vực tiền điện tử, động lực tài chính lại tạo ra sự khác biệt lớn. Việc phát token miễn phí cho người dùng sớm của các dự án đã trở thành phương thức thu hút phổ biến. Các giao thức mới thường sử dụng “airdrop” – hoạt động trao thưởng token cho một số địa chỉ nhất định dựa trên lịch sử giao dịch. Nhiều người vì thế đã tạo nhiều địa chỉ để săn phần thưởng này, hay còn được gọi là “săn airdrop”.
Chính vì lý do này, nhóm nghiên cứu cho biết 220 triệu địa chỉ hoạt động hàng tháng đo lường vào tháng 9/2024 không phản ánh chính xác số lượng người dùng thực. Vậy con số thực tế là bao nhiêu? Có thể là 10 triệu, 50 triệu hay 100 triệu người dùng thực sự? Đó là câu hỏi mà nhóm đã quyết tâm đi tìm lời giải đáp trong báo cáo sắp tới.
Phương pháp một: Lọc địa chỉ hoạt động
Một phương pháp chúng tôi áp dụng là lọc ra các địa chỉ bị nghi ngờ do bot kiểm soát hoặc thuộc về các cuộc tấn công Sybil. Thông qua phân tích và điều tra trên chuỗi, chúng tôi đã khám phá nhiều cách khác nhau để đạt được mục tiêu này:
- Lọc các địa chỉ có nguồn tiền từ hợp đồng phân tán — Hợp đồng phân tán là một loại hợp đồng thông minh có mục đích duy nhất là nhận tiền và tự động phân bổ đến nhiều địa chỉ khác nhau. Dù có thể xảy ra một số trường hợp sai lệch, nhưng hoạt động này cho thấy các địa chỉ mục tiêu đều nhận tiền từ cùng một nguồn, vì vậy chúng có mối liên hệ nào đó với nhau.
- Lọc các địa chỉ có số dư gần bằng không vào đầu và cuối một khoảng thời gian. Ví dụ, nếu bạn đang tìm kiếm người dùng hoạt động thực tế trong tháng 9 năm 2024, có thể thử loại bỏ các địa chỉ có số dư gần bằng không vào ngày 1 và ngày 30 tháng 9. Tiêu chí này cho thấy các địa chỉ này mang tính chất tạm thời. Dù bot và kẻ tấn công Sybil có thể “xóa sạch” số dư sau khi thao tác, người dùng thực tế thường giữ lại một số dư nhất định trong ví để chi trả phí giao dịch trong tương lai.
- Phân tích phân bố các địa chỉ thực hiện một, hai, ba, bốn, năm hoặc nhiều giao dịch hơn trong một khoảng thời gian nhất định. Các địa chỉ chỉ thực hiện một hoặc hai giao dịch trong giai đoạn này, trong trường hợp tốt nhất là người dùng chất lượng thấp và trong trường hợp xấu nhất là bot hoặc kẻ tấn công Sybil. Phương pháp này phát huy hiệu quả nhất trong phân tích tổng hợp thời gian dài.
- Lọc các địa chỉ thực hiện nhiều giao dịch trong khoảng thời gian rất ngắn. Người dùng thực khi sử dụng ví hoặc giao diện ứng dụng chỉ có thể xử lý một số lượng giao dịch hợp lý trong khoảng thời gian nhất định, trong khi bot có thể thực hiện giao dịch với tần suất cao hơn.
- Lạc quan hơn, có thể xem xét đưa vào thống kê các địa chỉ liên quan đến giao thức định danh, vốn thường yêu cầu một số chi phí thiết lập nhất định. Ví dụ, các địa chỉ sở hữu tên ENS, Farcaster ID và các định danh xã hội liên kết khác rất có thể thuộc về người dùng thực.
Phương pháp hai: Suy luận từ người dùng ví
Một phương pháp khác để ước tính số lượng người dùng hoạt động hàng tháng là xem xét các nguồn dữ liệu ngoài chuỗi, mà người dùng ví là điểm khởi đầu rõ ràng nhất.
Vào tháng 2 năm 2024, ví tiền mã hóa phổ biến MetaMask đã báo cáo số người dùng hoạt động hàng tháng đạt 30 triệu. Họ định nghĩa người dùng hoạt động hàng tháng là “người dùng tải trang tiện ích mở rộng MetaMask hoặc mở ứng dụng di động ít nhất một lần trong bất kỳ chu kỳ 30 ngày nào.”
Nếu chúng ta muốn ước tính số người thực hiện giao dịch thực tế, bước tiếp theo là xác định tỷ lệ người dùng MetaMask cuối cùng thực hiện giao dịch. Dựa trên dữ liệu năm 2019, MetaMask báo cáo rằng vào bất kỳ ngày nào, khoảng 30% người dùng hoạt động sẽ xác nhận một giao dịch trên chuỗi (đây là ước tính mới nhất hiện có). Nếu áp dụng tỷ lệ này cho số người dùng hoạt động hàng tháng (MAU), sẽ có khoảng 9 triệu người thực hiện giao dịch hàng tháng qua sản phẩm ví MetaMask.
Tiếp theo, chúng ta cần biết thị phần của MetaMask trong toàn bộ thị trường ví blockchain. Dù không có dữ liệu chính xác trực tiếp, nhưng chúng ta có thể đưa ra một số giả định hợp lý dựa trên các thông tin đã biết. Ví dụ, dựa trên dữ liệu của công ty phân tích di động Sensor Tower, chúng ta có thể ước tính thị phần của MetaMask trong thị trường ví di động (do thỏa thuận dịch vụ thương mại, chúng tôi không thể tiết lộ con số cụ thể tại đây).
Sau khi ước tính thị phần của MetaMask, chúng ta có thể dựa trên số liệu 9 triệu người dùng giao dịch hoạt động hàng tháng được suy luận trước đó để ước tính tổng số người dùng tiền mã hóa. Tiếp đó, có thể so sánh kết quả ước tính này với kết quả từ phương pháp một, xem liệu chúng có nằm trong cùng một phạm vi hay không.
Để tăng cường độ chính xác của ước tính, chúng ta có thể phân tích dữ liệu từ các nhà cung cấp ví và hạ tầng khác sẵn lòng chia sẻ dữ liệu độc quyền của họ và đối chiếu với các dữ liệu nêu trên.
Các yếu tố cần lưu ý khi đánh giá số lượng người dùng tiền điện tử hoạt động
Khi đánh giá số lượng người dùng tiền điện tử hoạt động, một yếu tố quan trọng cần xem xét là nhiều người dùng có thể sử dụng và giao dịch qua nhiều địa chỉ và ví khác nhau. Mặc dù điều này có thể không làm tăng đáng kể tổng số người dùng (do một người có thể hợp lý chỉ sử dụng một số lượng ví hạn chế, khác với bot và cuộc tấn công Sybil), nhưng việc thực hiện các giả định hợp lý để loại trừ có thể là một bước đi đáng giá.
Mặt khác, cũng có tình huống mà một địa chỉ có thể liên kết với nhiều người dùng, chẳng hạn như tài khoản tổng hợp của các sàn giao dịch. Khi các giao thức trừu tượng tài khoản và ví thông minh ngày càng trở nên phổ biến, sự phức tạp của tình huống này sẽ gia tăng. Những yếu tố này chưa được đưa vào phân tích.
Kết quả ước tính: 30 triệu đến 60 triệu người dùng giao dịch hoạt động hàng tháng
Dựa trên phân tích từ nhiều phương pháp, ước tính hiện tại cho thấy có khoảng 30 triệu đến 60 triệu người dùng tiền điện tử thực sự hoạt động hàng tháng. Mặc dù khoảng này khá lớn nhưng đây là ước tính tốt nhất dựa trên dữ liệu hiện có.
Điều cần lưu ý là con số này chỉ chiếm từ 14% đến 27% trong số 220 triệu địa chỉ hoạt động hàng tháng mà chúng tôi đã đo lường vào tháng 9. Đồng thời, con số này cũng chỉ chiếm từ 5% đến 10% trong số 617 triệu người sở hữu tiền điện tử toàn cầu được Crypto.com báo cáo vào tháng 6 (người sở hữu tiền điện tử toàn cầu là những người nắm giữ tiền điện tử nhưng không nhất thiết phải thực hiện giao dịch trên chuỗi). Khoảng cách này cho thấy có tiềm năng lớn trong việc chuyển đổi những người nắm giữ tiền điện tử hiện tại — phần lớn là những người nắm giữ thụ động — thành người dùng hoạt động. Khi cơ sở hạ tầng chính được cải thiện, cho phép các ứng dụng và trải nghiệm người dùng mới mẻ và hấp dẫn ra đời, những người nắm giữ tiền điện tử đang ở trạng thái tiềm năng có thể quay lại trở thành người dùng hoạt động trên chuỗi.
Việc đo lường chính xác số lượng người dùng tiền điện tử hoạt động là một thách thức, nhưng bằng cách áp dụng một số phương pháp chi tiết trong bài viết này, có thể bắt đầu đưa ra những ước tính hợp lý. Bài viết này là nỗ lực chia sẻ quy trình suy nghĩ và cơ sở tính toán của chúng tôi. Những phương pháp này sẽ tiếp tục phát triển theo thời gian, và chúng tôi sẽ tiếp tục chia sẻ những hiểu biết mới nhất của mình. Nếu bạn quan tâm đến việc thảo luận sâu hơn về chủ đề này hoặc có những gợi ý để cải thiện những ước tính này, chúng tôi rất hoan nghênh cơ hội hợp tác hoặc lắng nghe ý kiến của bạn qua các kênh @DarenMatsuoka và @eddylazzarin.
Để tìm hiểu thêm về những xu hướng mới nhất trong ngành, hãy tham khảo báo cáo trạng thái tiền điện tử 2024 của a16z.
