Sự phân quyền là gì mà ai cũng bàn tán? Hiểu đơn giản có nghĩa bạn tự kiểm soát cuộc sống của mình. Do đó nhiều người tin tưởng tính chất phi tập trung sẽ là tương lai của Internet vì cho phép quản lý dữ liệu của riêng mình. Liệu khái niệm đó có chính xác không? Chúng ta cùng tìm hiểu thông qua bài viết này để hiểu hơn về công nghệ blockchain cho phép kiểm soát dữ liệu.
Nếu bạn là người đam mê công nghệ sử dụng nhiều nền tảng và dịch vụ mỗi ngày thì sẽ đánh giá được các nguyên tắc tập trung hay phân quyền bằng cách quan sát nhà cung cấp dịch vụ quản lý thông tin cá nhân người dùng. Tài khoản và ví điện tử chính là thứ tồn tại độc lập mà bạn có thể kiểm soát hoàn toàn, chúng được quản lý bởi danh tính cá nhân của người dùng.
Để đánh giá được tính tập trung hay phân quyền, bạn cần tập trung vào tài khoản/ ví mà ta kiểm soát chứ không phải dữ liệu chung mọi người thường hay nhắc đến. Nếu bạn hoàn toàn kiểm soát được những thứ này thì nền tảng tập trung hay phi tập trung không còn quan trọng.
Một cách gọi thông thường cho tài khoản là ID, toàn quyền kiểm soát tất cả nội dung gọi chung là quyền sở hữu dữ liệu và hệ thống hỗ trợ đằng sau gọi là hệ sinh thái ID. Tài sản trao đổi thành công khi có một thỏa thuận giữa hai hoặc nhiều bên và quản lý bởi hợp đồng minh bạch theo phương thức nhị phân.
Xác minh danh tính khá quan trọng đối với một nền tảng, để truy cập và sử dụng tài sản bên trong thì bạn cần thể hiện mình là chủ sở hữu. Hệ sinh thái ID giải quyết được các vấn đề mà blockchain đang phải đối mặt. Trường dữ liệu ID được thể hiện chủ sở hữu hợp pháp của tài sản và thế giới Internet mới sẽ hình thành nên khái niệm không được tin tưởng ai ngoài chính mình.
Tập trung hóa
Sơ đồ trên thường được áp dụng cho Web 1.0 và Web 2.0. Các ứng dụng sẽ tạo ra sản phẩm và dịch vụ cho mọi người cùng sử dụng, bạn có thể truy cập vào nhưng không thể sở hữu nó. Ví dụ: Nội dung sáng tạo hiển thị trên nền tảng của ứng dụng, thông qua ID bạn có thể sử dụng và kiếm lợi nhuận từ nó, nhưng đến thời đểm bạn không còn đăng nhập vào ID nữa thì dữ liệu thuộc về ứng dụng, bạn không thể thu hồi nó lại. Đây là bản chất của Web 1.0 và Web 2.0.
Blockchain sẽ giải quyết những thiếu sót của hệ thống truyền thống. Ban đầu công nghệ blockchain chủ yếu dùng để làm sổ cái ghi lại giao dịch công khai của Bitcoin, giờ đây nó có giá trị to lớn hơn về quyền kiểm soát dữ liệu và quyền sở hữu. Hiểu một cách đơn giản thì blockchain cho phép người dùng quyết định dữ liệu của họ, nó đang dần thể hiện thông qua NFT.
Tuy vậy blockchain vẫn có những nhược điểm. Bài viết chỉ đề cập đến khả năng mở rộng và sự phân mảnh dữ liệu. Hiện tại chỉ có dữ liệu có khối lượng thấp được sao chép trên nhiều nodes/ khối. Quyền sở hữu dữ liệu không giới hạn bởi kích thước, từ văn bản chỉ vài kilobyte cho đến video 4K hàng gigabyte thì mọi thứ đều thuộc quyền sở hữu của bạn. Khái niệm quyền sở hữu dựa trên các khuôn khổ web phi tập trung. Đối với trải nghiệm người dùng, các blockchain khác nhau sử dụng mô hình khác nhau làm cho người dùng khó quản lý tài sản tập trung một chỗ. Để chuyển hết về cùng mạng lưới có thể mất hàng giờ để bridge sang, từ đó làm giảm trải nghiệm người dùng.
Chúng ta quay lại các vấn đề công nghệ từ danh tính người dùng. Hàng loạt địa chỉ email đã gần 50 năm tuổi vẫn đang hoạt động và tạo các tài khoản trên nhiều ứng dụng khác nhau. Đối với ID mới bao gồm những ưu điểm của các loại tài khoản trước đây và cho phép tạo nội dung trong ID của mình. Tức là nếu bạn không sử dụng một dịch vụ nào nữa thì có thể mang dữ liệu trong đó theo mình hoặc xóa vĩnh viễn để không ai có thể tiếp cận.
Quyền sở hữu dữ liệu được hiểu như sau:
- Dữ liệu không thể giải mã bởi ID cloud nơi bạn lưu trữ ID
- Tất cả nội dung được mã hóa khác nhau
- Các private key thuộc về bạn, không dịch vụ nào được quản lý
- Mã nguồn tương lai sẽ là mã nguồn mở
- Bạn kiểm soát hoàn toàn dữ liệu của mình
Nội dung khi được tạo ra sẽ được kết hợp với ID của bạn, từ đó tự do phân phối hoặc trao đổi tài sản.
Nếu công nghệ blockchain được xây dựng xung quanh các giao dịch phi tập trung cho phép quyền sở hữu dữ liệu đồng nghĩa với hệ sinh thái ID được xây dựng xung quanh quyền sở hữu. Có tính tương đồng giữa tài sản trong hệ sinh thái ID và NFT trong mạng lưới blockchain.
Kỷ nguyên ID mới
Hãy tưởng tượng những gì bạn sở hữu đều là tài sản có thể toàn quyền quản lý? Thế giới tương lai sẽ thay đổi khái niệm Internet.
Tiền, thẻ ngân hàng, thông tin đăng nhập,… gọi chung là tài sản trong hệ sinh thái ID. Khi bạn mua một quyển sách, ăn đùi gà KFC thì nó tương tự hợp đồng phải sử dụng. Sau này bất kỳ hoạt động nào đều gắn liền với thiết lập ID.
Ứng dụng ID cloud chạy trên các thiết bị thông minh có thể thay thế công cụ khai thác dữ liệu hiện nay và khả năng chia sẻ dữ liệu được đẩy lên tầm cao mới. Bạn tự do thay đổi nơi lưu trữ ID và nội dung của nó. Các khuôn khổ icloud là mã nguồn mở và luôn ghi nhận sự đóng góp của mọi người.
Chúng ta hình dung ra một tương lai nơi người dùng sở hữu dữ liệu và toàn quyền kiểm soát đối với tài sản vật lý và kỹ thuật số. Hai bên hình thành thỏa thuận để tiến hành giao dịch. Nếu tin tặc tấn công vào email đang sử dụng thì bạn dễ dàng đặt lại mật khẩu cho tất cả tài khoản liên kết với địa chỉ email đó. Điều quan trọng nhất là không để lộ private key bởi nó là lớp bảo vệ cuối cùng cho tài sản của bạn. Bạn có thể tích trữ tài sản lâu dài bằng cách sử dụng ví điện tử lạnh, hãy bảo đảm cất giấu nó ở nơi chỉ một mình bạn biết.
Bạn có thể thay đổi nơi lưu trữ ID bất cứ lúc nào hoặc thậm chí lưu trữ dữ liệu cục bộ trên thiết bị nào đó. Hệ sinh thái ID miễn phí cho tất cả người dùng.
