DeFi (Tài chính phi tập trung) đã trở thành một trong những động lực chính của ngành công nghiệp blockchain, thu hút lượng lớn người dùng và vốn đầu tư. Khi công nghệ blockchain tiếp tục phát triển, các blockchain công khai khác nhau đã hình thành các hệ sinh thái DeFi độc đáo của riêng chúng dưới các kiến trúc kỹ thuật và nhu cầu thị trường cụ thể.
Solana: Tân binh DeFi đang nổi lên nhanh chóng
Theo báo cáo quý I năm 2024 của Messari, khối lượng giao dịch DeFi của Solana tiếp tục tăng trưởng, với khối lượng giao dịch DEX hàng ngày tăng 319% so với tháng trước lên 1,5 tỷ USD. Đặc biệt, giao dịch của Memecoin dẫn đầu bởi SLERF và BOME đã thúc đẩy sự tăng trưởng này. Solana đã trở thành nơi tập trung của các nhà đầu tư lẻ và các nhà giao dịch Memecoin, với phí giao dịch cực thấp và xác nhận trạng thái cuối cùng nhanh chóng, giúp các giao thức DeFi cung cấp trải nghiệm người dùng mượt mà mà các mạng blockchain khác không thể hỗ trợ. Trong bối cảnh giá SOL tăng trưởng ổn định, tổng giá trị khóa (TVL) của Solana cũng đã tăng lên 4,311 tỷ USD. Tương tự như các blockchain công khai khác, TVL của Solana chủ yếu đến từ DEX, LST, nền tảng cho vay và Perps.
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX)
Sàn giao dịch phi tập trung thường chỉ hoạt động trên một chuỗi, tập trung vào một hệ sinh thái nhất định. Điều này đặc biệt đúng với các chuỗi Layer 1 không phải EVM như Solana.
Raydium
Raydium cho phép bất kỳ ai tạo ra một bể thanh khoản và điều hướng thanh khoản của token. Tính năng này đã dẫn đến sự ra đời của một số lượng lớn các đồng meme trên Solana, và từng khiến Raydium trở thành sàn DEX ưu tiên hàng đầu cho việc phát hành các đồng meme. TVL của Raydium hiện chiếm vị trí đầu tiên trong hệ sinh thái Solana, với TVL khoảng 965 triệu USD và khối lượng giao dịch trong 24 giờ khoảng 1,162 tỷ USD.
Tuy nhiên, với sự nổi lên của các nền tảng Meme như Pump.fun (Blinks/Moonshot), dần dần thay thế Raydium trong việc khởi xướng các dự án, ngày càng nhiều Meme được khởi động qua các nền tảng khác chứ không phải Raydium. Điều này có thể làm giảm ảnh hưởng của Raydium, và nếu các nền tảng Meme tự xây dựng DEX, điều này sẽ gây ảnh hưởng lớn hơn đến Raydium.
Jupiter
Jupiter, với vai trò là bộ tổng hợp thanh khoản, sẽ tìm kiếm tuyến đường giá tốt nhất trên tất cả các DEX và AMM chính trên Solana, giúp giảm thiểu trượt giá và phí giao dịch, làm cho quá trình giao dịch hiệu quả hơn và thân thiện với người dùng hơn.
Jupiter không chỉ là nền tảng DEX hàng đầu trong hệ sinh thái Solana mà còn sở hữu một nền tảng giao dịch hợp đồng vĩnh cửu phi tập trung. Người dùng có thể thực hiện các vị thế long hoặc short với đòn bẩy lên tới 100 lần. Người dùng có thể tham gia với vai trò là nhà giao dịch hoặc nhà cung cấp thanh khoản. Khi các nhà giao dịch muốn mở vị thế đòn bẩy, họ sẽ vay token từ pool. Đổi lại, các nhà cung cấp thanh khoản kiếm được phí từ các hoạt động giao dịch đòn bẩy này, cũng như phí vay và lợi nhuận từ các giao dịch hoán đổi. Là người nắm giữ JLP, bạn sẽ nhận được 75% phí phát sinh từ các giao dịch trên sàn giao dịch hợp đồng vĩnh cửu. Số tiền này được tái đầu tư trực tiếp vào JLP, tăng giá trị của JLP và thúc đẩy quá trình cộng gộp lợi nhuận liên tục.
Nói một cách đơn giản, việc mua JLP trong giai đoạn thị trường bò chậm sẽ có lợi hơn so với giữ stablecoin, với APR lên tới 31%. Ngoài ra, JLP không cần phải chủ động “staking” token hoặc “thu hoạch” lợi nhuận. Tất cả được thể hiện trực tiếp qua giá token, từ 1.5 USD vào tháng 12 năm 2023, hiện tại đã lên đến 3.1 USD.
Với sự hỗ trợ từ cơn sốt meme trên Solana, vào ngày 4 tháng 7, Jupiter đã công bố ra mắt công cụ khám phá thị trường MEME – APE. Nền tảng này có hai chức năng cốt lõi. Chức năng đầu tiên là khám phá các token mới nhất được niêm yết, APE sẽ liên tục làm mới 100 token mới nhất từ Orca, Raydium và Meteora. Khi nhấp vào một token cụ thể, sẽ có kết quả kiểm tra chi tiết về token, đặc biệt là sàng lọc rủi ro RUG.
Khối lượng giao dịch Perp DEX trên Solana chủ yếu được dẫn dắt bởi các chương trình tích điểm khác nhau. Có thể nói số lượng điểm thưởng là một yếu tố quan trọng thúc đẩy người dùng giao dịch. Hệ thống tích điểm của Jupiter, tính theo 0.8 USD, người dùng ít nhất có thể nhận được 960 USD. Trong đợt TGE, Jupiter đã thưởng cho tất cả người dùng từng sử dụng Jupiter 200 $JUP, mỗi giao dịch swap cũng được tính, với giá trị khoảng 80 USD, đây là một đợt airdrop lớn trong năm nay và có sức hút lớn trong việc thu hút người dùng tiếp theo. Đợt airdrop tiếp theo của Jupiter sẽ diễn ra vào tháng 1-2 năm sau.
Orca
Với khẩu hiệu “DEX dành cho con người, không phải chương trình,” Orca đã liên tục chiếm vị trí hàng đầu trong các DEX trên Solana, và sở hữu tính năng tạo lập thị trường chủ động với thanh khoản tập trung – Whirlpools, tương tự như Uniswap V3.
Trong mô hình mới, các LPs có thể lựa chọn tập trung thanh khoản trong một phạm vi giá nhất định, thay vì trải dài từ 0 đến vô hạn. Điều này giúp thanh khoản chủ yếu tập trung tại mức giá giao dịch thường xuyên nhất, cải thiện đáng kể hiệu quả sử dụng vốn và thu được nhiều lợi nhuận từ việc tạo lập thị trường hơn.
ORCA là một trong những DEX hàng đầu trong hệ sinh thái Solana, với FDV chỉ 268 triệu USD. FDV của Orca cũng cho thấy tình trạng bong bóng trên các chain và DEX khác.
Liquid Staking (LST)
Trên Solana, nhu cầu về lưu động tính ký gửi không mạnh mẽ, chủ yếu vì Solana không yêu cầu số lượng ký gửi tối thiểu và giá SOL tương đối thấp, làm giảm đáng kể rào cản để trở thành một người xác thực.
Jito (JTO)
Jito đã ra mắt chương trình airdrop điểm vào tháng 9 năm 2023 và nhanh chóng trở thành dự án dẫn đầu trong lĩnh vực này sau khi Lido rút khỏi Solana. TVL của JTO đạt 1,705 tỷ USD, là dự án có TVL cao nhất trong hệ sinh thái Solana. APY ký gửi SOL của Jito hiện tại là 8,26%, bao gồm tỷ suất lợi nhuận từ ký gửi SOL và phân chia thu nhập MEV.
Điều kiện airdrop của JitoSOL cho người dùng được xác định theo bảng điểm của chương trình Jito, chỉ những người dùng JitoSOL có điểm bằng hoặc vượt 100 mới đủ điều kiện nhận airdrop, và tiêu chuẩn phân phối được xác định qua mười cấp độ.
Như biểu đồ cho thấy, cấp thấp nhất có thể nhận được 4,941 Jito, tính theo giá ngày đầu tiên là 2,13 USD, thì giá trị tối thiểu nhận được là 10,524 USD.
Bằng cách ký gửi SOL để nhận JitoSOL, mỗi JitoSOL sẽ tích lũy 1 điểm mỗi ngày. Để làm vay mượn, mỗi JitoSOL có thể nhận được 1,5 điểm; cung cấp thanh khoản trong bất kỳ cặp tiền JitoSOL/xSOL nào, mỗi JitoSOL có thể nhận 1,5 điểm; cung cấp thanh khoản cho cặp JitoSOL/SOL LP nhận 2,5 điểm; cung cấp thanh khoản cho cặp JitoSOL/USDC (cũng như các cặp tiền tệ khác như JitoSOL/UXD và JitoSTOL/stETH) nhận 3,5 điểm.
Marinade
Jito tập trung vào staking thanh khoản, trong khi Marinade, với staking gốc, ngày càng được ưa chuộng hơn và có APY cao hơn. Điều này đã khiến Marinade trở thành một trong những dự án hàng đầu trong hệ sinh thái, với tổng giá trị khóa (TVL) lên tới 1.413 tỷ USD. Mặc dù có TVL gần bằng Jito, giá trị thị trường và FDV của Marinade thấp hơn nhiều lần so với Jito, điều này phản ánh rằng sự nổi tiếng của Marinade chưa bằng Jito và cho thấy $MNDE có tiềm năng đáng kể.
BlazeStake
BlazeStake là dự án LST (Liquid Staking Token) lớn thứ hai trong hệ sinh thái Solana, với TVL khoảng 275 triệu USD. Hiện tại, APY dự kiến cho staking là 7.06%, hơi thấp hơn so với Jito. FDV của BlazeStake là 6.87 triệu USD, so với 2.387 tỷ USD của Jito, cho thấy có khoảng không gian để tăng trưởng. Một mặt, hệ sinh thái vẫn chủ yếu là các nhà đầu tư memecoin, nên cần APY cao để cạnh tranh với các dự án hàng đầu nhằm thu hút người dùng.
Vì bài viết không cung cấp lời khuyên đầu tư hoặc giới thiệu cụ thể các dự án, chúng tôi sẽ đăng tải thêm nghiên cứu về các dự án staking thanh khoản trong hệ sinh thái SOLANA trên Twitter @MetaHub_ZH.
Lending
Save
Save (trước đây là Solend, và hiện đã hỗ trợ SUI) là giao thức phi tập trung cho vay và vay mượn trên Solana. Cho vay đã chứng minh là một phần quan trọng trong hệ sinh thái DeFi. Hiện tại, các sản phẩm cho vay thường chậm và đắt đỏ, nhưng trên Solana, Save có thể mở rộng với tốc độ nhanh gấp 100 lần và chi phí thấp gấp 100 lần.
Vào tháng 11 năm 2022, đã xảy ra một cuộc tấn công oracle nhắm vào stablecoin USDH, ảnh hưởng đến các pool tách biệt (Isolated Pools) của The Stable, Coin 98 và Kamino, gây ra khoản nợ xấu trị giá 1.26 triệu USD. Save đã hoàn trả toàn bộ khoản nợ. Sự việc này cho thấy tầm quan trọng của oracle trong hệ sinh thái DeFi. Trước khi PYTH ra mắt, hệ sinh thái Solana thiếu hạ tầng oracle an toàn và nhanh chóng.
Sau đó, Save đã sử dụng oracle PYTH, tương tự như Chainlink trên Solana, để cung cấp dữ liệu giá và thị trường cho các dự án blockchain. PYTH cung cấp dữ liệu giá “cấp độ nhiệm vụ quan trọng” một cách an toàn và không bị trễ cho các loại tài sản khác nhau như tiền điện tử, ngoại hối, hàng hóa và cổ phiếu.
Hiện tại, nhu cầu cho vay trong hệ sinh thái Solana không cao, và với các vấn đề an ninh trước đây, các sản phẩm cho vay trong hệ sinh thái Solana còn rất ít. Giao thức cho vay mới Marginfi sắp ra mắt và đang được kỳ vọng.
Sản phẩm phái sinh
Sản phẩm phái sinh là các hợp đồng tài chính lấy giá trị từ tài sản cơ sở, được sử dụng để quản lý rủi ro và dự đoán xu hướng thị trường trong tương lai. Ngoài Jupiter đã được đề cập, còn có các giao thức phái sinh khác như Drift, Flash Trade, Zeta, v.v.
Trước sự kiện FTX, Mongo luôn đứng đầu bảng. Tuy nhiên, với cáo buộc của SEC đối với Avraham Eisenberg về việc thao túng token MNGO trên nền tảng Mango Markets, và Eisenberg bị kết án hình sự, TVL của nền tảng này đã giảm gần như bằng không. Hiện tại, TVL của nền tảng ở mức khoảng 15 triệu USD, thấp hơn một chút so với Flash Trade, trong khi Drift hiện dẫn đầu với TVL khoảng 3.8 tỷ USD, gấp 25 lần TVL của Mongo hiện tại và vượt xa mức đỉnh 2 tỷ USD của Mongo.
Drift
Drift là một DEX tích hợp với TVL đạt 360 triệu USD, cung cấp nhiều chức năng như giao dịch trước giờ mở cửa, đòn bẩy 20 lần, và vay mượn ký gửi.
Dự án này nhận được sự hỗ trợ từ Multicoin Capital, một công ty đầu tư tập trung vào tiền mã hóa, đã dẫn đầu vòng hạt giống với 3,8 triệu USD vào tháng 10 năm 2021.
Giao thức Drift hiện đang hoạt động phiên bản v2, là bản nâng cấp từ v1, cung cấp thanh khoản, làm thị trường và ký gửi cải thiện trải nghiệm giao dịch.
Khi phát hành Drift v2 vào năm ngoái, dự án cho biết Drift v1 đã thu hút hơn 15,000 người dùng và khối lượng giao dịch vượt 10 tỷ USD trong sáu tháng, chứng tỏ mức độ phổ biến và khả năng hút vốn của Drift.
Flash Trade
Flash Trade là một sàn giao dịch phi tập trung chuyên về giao dịch spot và hợp đồng trên mạng Solana, nổi bật với phí giao dịch thấp và ảnh hưởng giá nhỏ.
Flash Trade có hệ thống bể đa tài sản độc đáo, là hệ thống đầu tiên trên Solana áp dụng công nghệ này, và còn sử dụng cấu trúc NFT sáng tạo để tăng cường sự tham gia của người dùng và chức năng tài khoản.
Điểm đặc biệt của Flash Trade là mô hình giao dịch bể đối điểm, đảm bảo không ảnh hưởng đến giá và điều kiện giao dịch tốt nhất. Các nhà cung cấp thanh khoản nhận được phần thưởng từ phí giao dịch.
Ngoài ra, Flash Trade sử dụng hệ thống dự đoán giá Pyth và dự đoán giá dự phòng để đảm bảo thời gian hoạt động cao, và thêm NFT vào nền tảng làm cho quy trình giao dịch trở nên thú vị hơn, khuyến khích người dùng tham gia nhiều hơn.
Zeta Markets
Zeta Markets là một nền tảng giao dịch sản phẩm phái sinh DeFi, nhằm mục tiêu dân chủ hóa giao dịch phái sinh bằng cách cung cấp thanh khoản, hợp đồng phái sinh không được ký gửi và giao dịch quyền chọn cho cả cá nhân và tổ chức. Nền tảng cung cấp hai sản phẩm cốt lõi: DEX (sàn giao dịch phái sinh phi tập trung) và FLEX (nền tảng đúc và đấu giá quyền chọn, cho phép bất kỳ giao thức nào tận dụng quyền chọn). Sứ mệnh của họ là đơn giản hóa trải nghiệm giao dịch phái sinh, giúp mọi người có thể phòng ngừa, đầu cơ và đưa ra dự đoán về xu hướng thị trường.
Giao diện của Zeta Markets trông đơn giản và mượt mà, với đồ thị nến được tích hợp TradingView. Token có dự đoán airdrop, điều này giải thích cho TVL lên đến hàng chục triệu USD.
PYTH
Oracle blockchain là cầu nối giữa blockchain và thế giới thực. Blockchain vốn dĩ là hệ thống khép kín và xác định, chỉ xử lý và lưu trữ các giao dịch và sự kiện xảy ra bên trong nó. Tuy nhiên, nhiều hợp đồng thông minh cần dựa vào dữ liệu và sự kiện bên ngoài blockchain, chẳng hạn như giá cổ phiếu, tình trạng thời tiết, kết quả các trận đấu thể thao, v.v. Oracle thu thập dữ liệu bên ngoài và truyền tải chúng một cách an toàn và đáng tin cậy vào blockchain, giúp hợp đồng thông minh thực hiện các điều kiện và hoạt động dựa trên dữ liệu đó. Oracle có thể áp dụng trong các sản phẩm như giao dịch phái sinh tài chính, quản lý rủi ro, bồi thường bảo hiểm, quản lý chuỗi cung ứng, v.v. Nó không chỉ nâng cao giá trị của công nghệ blockchain mà còn thúc đẩy sự ứng dụng rộng rãi của nó trong nhiều ngành nghề.
Pyth, như là một đầu tàu trong lĩnh vực oracle trên chuỗi Solana, có nhiều đổi mới so với Chainlink truyền thống, với tốc độ cập nhật dữ liệu nhanh hơn và ổn định hơn. Hiện nay, Pyth không chỉ có thể áp dụng trên chuỗi Solana mà còn trên các blockchain khác, mở ra không gian phát triển và tương lai rộng lớn.
Kết luận
Với sự phát triển không ngừng của hệ sinh thái Solana, ngày càng nhiều sản phẩm DeFi xuất hiện trên nền tảng của nó, chẳng hạn như thị trường dự đoán B.E.T. gần đây. Những dự án DeFi này không chỉ làm phong phú thêm hệ sinh thái của Solana mà còn cung cấp cho người dùng nhiều công cụ và lựa chọn tài chính hơn. Gần đây, cũng đã có nhiều sản phẩm DeFi tiềm năng mới ra mắt. Với sự đa dạng và sự phát triển của các sản phẩm DeFi trên Solana, chắc chắn rằng hệ sinh thái này sẽ ngày càng phong phú và đa dạng hơn.
Trong số các sản phẩm tiềm năng chưa phát hành token, nếu bạn muốn xem phân tích chi tiết và động thái thị trường của một sản phẩm cụ thể, hãy để lại tin nhắn trên Twitter @Metahub_zh.
